Zamach stanu w Polsce - 1918
Rząd Józefa Świeżyńskiego – Rada Ministrów pod przewodnictwem Józefa Świeżyńskiego, powołana przez Radę Regencyjną Królestwa Polskiego w dniu 23 października 1918 roku. Zastąpił rząd Jana Kantego Steczkowskiego. 4 listopada 1918 Rada Regencyjna odwołała gabinet w związku z próbą zamachu stanu. Józef Świeżyński uznał tę decyzję kontrasygnując reskrypt dymisyjny. Gabinet Świeżyńskiego został zastąpiony prowizorium rządowym Władysława Wróblewskiego.Królestwo Polskie (niem. Königreich Polen) – fragmentaryczna państwowość, wyrażająca się w istnieniu instytucji państwowych (sądownictwa i szkolnictwa) pod egidą Rady Regencyjnej, wyposażonej formalnie przez mocarstwa okupujące terytorium Królestwa Polskiego, w atrybuty zwierzchnictwa.
Kazimierz Władysław Kumaniecki (ur. 26 czerwca 1880 w Radziechowie koło Sokala, zm. 1 lipca 1941 w Krakowie) – polski prawnik, myśliciel polityczny, specjalista w dziedzinie prawa administracyjnego, minister w rządach II Rzeczypospolitej.
Zamach stanu w Polsce – nieudana próba zamachu stanu podjęta przez rząd Józefa Świeżyńskiego przeciwko Radzie Regencyjnej 3 listopada 1918 roku.
Rząd Świeżyńskiego został powołany przez Radę Regencyjną 23 października 1918 roku jako próba otwarcia się niepopularnej Rady na nowe środowiska. Nowy rząd był zdominowany przez polityków Narodowej Demokracji, którzy zgodzili się na współpracę z Radą bez akceptacji przywódcy swojego ugrupowania, Romana Dmowskiego.
Pomimo dużej popularności endeków w społeczeństwie, rząd nie cieszył się poparciem z powodu współpracy z niepopularną i kojarzoną z okupantami Radą. 3 listopada Świeżyński podjął próbę odzyskania poparcia społecznego poprzez wydanie manifestu "detronizującego" Radę Regencyjną i zaoferowanie współpracy oraz rekonstrukcji rządu lewicy i zwolennikom Józefa Piłsudskiego. Manifest został opublikowany 4 listopada, utrzymany w stylu bardziej lewicowym niż prawicowym:
P o l a c y ! W obliczu najwyższych zadań. jakie przed narodem polskim postawiła chwila dziejowa, w poczuciu odpowiedzialności przed narodem i historją, dzisiejszy rząd polski rozumie, że jedynie olbrzymi, zbiorowy wysiłek całego narodu, a nade wszystko pracującego ludu polskiego sprosta wielkiemu zadaniu stawiania podwalin pod gmach zjednoczonej Wolnej Polski ludowej, obrony wolności narodowej i granic Ojczyzny, ochrony ludności od głodu, trwałego zabezpieczenia nietykalnych praw Polski w stosunkach z innymi narodami.
Andrzej Ajnenkiel (ur. 21 lutego 1931 w Warszawie) – polski historyk i historyk prawa, prof. dr hab., I sekretarz POP PZPR w Instytucie Historii PAN, członek PZPR w latach 1959–1981.Roman Stanisław Dmowski (ur. 9 sierpnia 1864 w Kamionku, zm. 2 stycznia 1939 w Drozdowie) – polski polityk, publicysta polityczny, Minister Spraw Zagranicznych, poseł na Sejm Ustawodawczy RP oraz II i III Dumy. Współzałożyciel Narodowej Demokracji (endecji, ruchu narodowego), główny ideolog polskiego nacjonalizmu. Polski działacz niepodległościowy, postulujący w pierwszym etapie zjednoczenie wszystkich ziem polskich i uzyskanie autonomii w ramach Imperium Rosyjskiego, a później odzyskanie niepodległości w oparciu o sojusz z Rosją i ententą, zaś w opozycji do państw centralnych (w szczególności Niemiec). Związany z ruchem neoslawistycznym. Delegat Polski na konferencję paryską w 1919 i sygnatariusz traktatu pokojowego w Wersalu. Zagorzały przeciwnik polityczny Józefa Piłsudskiego i jego planów rozszerzenia granic II RP zbyt daleko na wschód od linii Curzona poprzez stworzenie państwa federacyjnego – wizji wielowyznaniowej i wielonarodowościowej Polski, twórca inkorporacyjnej koncepcji państwa narodowego, zakładającej polonizację ludności niepolskiej za tą linią.Naród polski musi bezzwłocznie posiąść rząd, będący wiernym i silnym wyrazem powszechnej woli narodowej. Rozumiejąc, że interesy warstw uprzywilejowanych muszą w tej historycznej godzinie ustąpić dobru Ojczyzny, obecny rząd polski podjął zdecydowaną inicjatywę natychmiastowego wytworzenia rządu narodowego, a to w porozumieniu z politycznymi stronnictwami, przedstawiającymi pracujący polski lud.
Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej (znany również jako rząd lubelski) – utworzony w Lublinie w nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku. Urzędował tamże do 12 listopada 1918 r. (choć faktycznie zakończył urzędowanie 17 listopada 1918 r.). Zrzeszał on przede wszystkim przedstawicieli Polskiej Partii Socjalistycznej oraz ugrupowań ludowych, a jego premierem został socjalista Ignacy Daszyński.Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" (w praktyce najczęściej używa się nazwy Monitor Polski, oficjalny skrót to M. P.) – dziennik urzędowy wydawany przez Prezesa Rady Ministrów, służący do urzędowego ogłaszania aktów prawnych wewnętrznie obowiązujących wydawanych przez naczelne organy władzy państwowej.Rząd narodowy, w większości swej z przedstawicieli pracującego ludu złożony, powstać powinien bezzwłocznie. Pozostając na posterunku do chwili powstania rządu narodowego, który obejmie władzę niepodzielną do czasu zwołania sejmu ustawodawczego, zwracamy się do narodu z wezwaniem do współpracy z zapoczątkowanem dzisiaj wielkiem dziele budowy Rzeczypospolitej.
Tomasz Nałęcz (ur. 29 października 1949 w Gołyminie) – polski historyk, publicysta i polityk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, poseł na Sejm II i IV kadencji, wicemarszałek Sejmu IV kadencji, doradca Prezydenta RP ds. historii i dziedzictwa narodowego. Mąż Darii Nałęcz.International Standard Serial Number, ISSN czyli Międzynarodowy Znormalizowany Numer Wydawnictwa Ciągłego – ośmiocyfrowy niepowtarzalny identyfikator wydawnictw ciągłych tradycyjnych oraz elektronicznych. Jest on oparty na podobnej koncepcji jak identyfikator ISBN dla książek, ISAN dla materiałów audio-wideo. Niektóre publikacje wydawane w seriach mają przyporządkowany zarówno numer ISSN, jak i ISBN.
Inne ugrupowania nie były jednak skłonne wikłać się we współpracę z endekami i Radą. Zamach upadł, gdy jeszcze tego samego dnia Rada udzieliła Świeżyńskiemu dymisji, a ten ją przyjął. Powstało prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego.
Nieudany zamach utorował drogę kolejnej uzurpacji władzy zwierzchniej, jaką był Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie, oraz spowodował stan, w którym odzyskujące niepodległość państwo polskie pozbawione było Rady Ministrów.
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Andrzej Ajnenkiel. Z dziejów Tymczasowego Rządu Ludowego w Lublinie. „Kwartalnik Historyczny”. R. LXV, nr 4, 1958. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. ISSN 0023-5903.
- Kazimierz Władysław Kumaniecki, Odbudowa państwowości polskiej, Warszawa Kraków 1924, s.128n.
- Reskrypt Rady Regencyjnej z 4 listopada 1918 roku, Monitor Polski z 4 listopada 1918.