Zaczerniowate
Przeczytaj także...
Baldach (łac. umbella) – u roślin rodzaj kwiatostanu, w którym pojedyncze kwiaty wyrastają na mniej więcej jednakowej długości szypułkach z jednego miejsca na szczycie pędu. Najwcześniej rozkwitają kwiaty zewnętrzne, czym bliżej środka, tym później.Pęczek – kwiatostan wierzchotkowy charakteryzujący się bardzo skróconą osią (podobnie jak przy kłębiku) oraz kwiatami osadzonymi na nieco dłuższych szypułkach. Taki rodzaj kwiatostanu występuje między innymi u wiązów (Ulmus L.) czy u niektórych gatunków z rodziny rdestowatych (Polygonaceae Juss.).
Wierzchotka (ang. cyme, łac. cyma) – rodzaj kwiatostanów, należący do grupy kwiatostanów zamkniętych. Kwiaty wyrastają na wierzchołkach rozgałęziających się osi. Gdy zaczyna wyrastać kwiat, oś kończy swój wzrost, zaczynają natomiast w kącie listków rozwijać się boczne osie drugiego rzędu, znowu kończące się kwiatem. Wskutek tego w wierzchotce kwiaty zaczynają kwitnąć od środka kwiatostanu, promieniście w kierunku jego obrzeży. Wierzchotki to cała grupa kwiatostanów, dzieląca się na kilka jeszcze typów:
Baldach (łac. umbella) – u roślin rodzaj kwiatostanu, w którym pojedyncze kwiaty wyrastają na mniej więcej jednakowej długości szypułkach z jednego miejsca na szczycie pędu. Najwcześniej rozkwitają kwiaty zewnętrzne, czym bliżej środka, tym później.Pęczek – kwiatostan wierzchotkowy charakteryzujący się bardzo skróconą osią (podobnie jak przy kłębiku) oraz kwiatami osadzonymi na nieco dłuższych szypułkach. Taki rodzaj kwiatostanu występuje między innymi u wiązów (Ulmus L.) czy u niektórych gatunków z rodziny rdestowatych (Polygonaceae Juss.).
Wierzchotka (ang. cyme, łac. cyma) – rodzaj kwiatostanów, należący do grupy kwiatostanów zamkniętych. Kwiaty wyrastają na wierzchołkach rozgałęziających się osi. Gdy zaczyna wyrastać kwiat, oś kończy swój wzrost, zaczynają natomiast w kącie listków rozwijać się boczne osie drugiego rzędu, znowu kończące się kwiatem. Wskutek tego w wierzchotce kwiaty zaczynają kwitnąć od środka kwiatostanu, promieniście w kierunku jego obrzeży. Wierzchotki to cała grupa kwiatostanów, dzieląca się na kilka jeszcze typów:
Zaczerniowate (Melastomataceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu mirtowców. Należy do niej 188 rodzajów z blisko 5 tysiącami gatunków (najbardziej zróżnicowana gatunkowo rodzina rzędu). Rośliny te występują głównie w tropikach na całym świecie, najczęściej w wilgotnych lasach równikowych, ale też w formacjach lasów suchych, przedleśnych, a w górach w strefie alpejskiej. Centrum zróżnicowania rodziny jest strefa tropikalna Ameryki Środkowej i Południowej, gdzie występuje 3/4 gatunków. Najdalej na północ, po strefę klimatu umiarkowanego (wschodnia część Ameryki Północnej) sięga rodzaj Rhexia. Poza tym przedstawiciele tej rodziny sięgają strefy umiarkowanej w południowej Brazylii i we wschodniej Azji (Chiny i Japonia). Mimo wielkiego zróżnicowania i rozpowszechnienia tej rodziny stosunkowo niewielu jej przedstawicieli ma znaczenie ekonomiczne. Jadalnych owoców dostarczają takie gatunki jak: Melastoma malabathricum, różne gatunki z rodzajów Bellucia, Blakea, Miconia, Heterotrichum, Mouriri i in. Gospodarczo wykorzystywana jest Rhexia virginica z bulwami korzeniowymi. Szereg gatunków drzewiastych dostarcza wartościowego drewna. Dość liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne, w klimacie umiarkowanym uprawiane w oranżeriach i domach (np. medinilla wspaniała, Tibouchina, Bertolonia). Niektóre gatunki dziczejące z upraw stały się problematycznymi gatunkami inwazyjnymi, zwłaszcza na wyspach Oceanu Indyjskiego i Spokojnego. Rośliny z tej rodziny odgrywają istotną rolę w identyfikacji siedlisk i typologii lasów w Amazonii.
Amazonia (port. Amazônia, hiszp. Amazonía, fr. Amazonie, hol. Amazoneregenwoud, ang. Amazonia) – region w Ameryce Południowej w dorzeczu Amazonki, na obszarze Boliwii, Brazylii, Ekwadoru, Gujany, Gujany Francuskiej, Kolumbii, Peru, Surinamu i Wenezueli obejmujący Nizinę Amazonki, południową część Wyżyny Gujańskiej i północno-zachodnią część Wyżyny Brazylijskiej. Teren ten zajmuje obszar 7 mln km², z czego około 5,5 mln km² zajmuje amazoński las deszczowy (po portugalsku: Floresta Amazônica, po hiszpańsku: Selva Amazónica) – wilgotny las liściasty leżący na terenie dziewięciu państw: Brazylii (60% lasu deszczowego), Peru (13%, drugie po Brazylii), Kolumbii, Wenezueli, Ekwadoru, Boliwii, Gujany, Surinamu i Gujany Francuskiej. Cztery z nich noszą wobec tego nazwę krajów amazońskich. Amazonia stanowi ponad połowę wszystkich lasów deszczowych oraz największy i najbogatszy gatunkowo obszar na planecie.Pnącze, roślina pnąca – forma życiowa roślin o długiej, wiotkiej łodydze, wymagającej podpory, by mogła się wspinać do góry, do światła. W strefie umiarkowanej pnącza występują rzadko, w tropikalnych lasach są częste, w tym liczne o zdrewniałych łodygach – tzw. liany, które wykorzystując drzewa jako podpory oszczędzają konieczność wytwarzania silnych i grubych pni by wydostać się z ciemnego dna lasu tropikalnego ku słońcu. Pnącza dzięki oszczędzaniu na wzroście pędu na grubość bardzo szybko rosną na długość. Niektóre z nich potrafią się przyczepić nawet do gładkiego muru.
Morfologia[ | edytuj kod]
Pokrój Byliny, krzewy, drzewa (do ponad 20 m wysokości) i pnącza. Zwykle są to rośliny naziemne, część przedstawicieli rośnie jednak także jako epifity i rośliny wodne. Liście Zwykle naprzeciwległe, rzadziej w okółkach, pojedyncze i pozbawione przylistków. Blaszka jest całobrzega lub piłkowana. Charakterystyczna jest łukowate użyłkowanie, przy czym 3-9 nerwów u nasady połączonych jest gęstą siecią nerwów bocznych. Kwiaty Skupione są zwykle w kwiatostany wierzchotkowe tworzące wiechy, kłosy, baldachy, pęczki, rzadziej wyrastają pojedynczo. Podsadki kwiatostanowe są często okazałe, barwne i trwałe, podobnie jak naprzeciwległe przysadki wspierające kwiaty. Kwiaty są promieniste z wyjątkiem specyficznie grzbiecistego pręcikowia. Kielich i korona kwiatu ustawione są na skraju kubkowatego dna kwiatowego i składają się najczęściej z czterech lub pięciu członów wolnych (działki czasem zrastają się w różnym stopniu). Pręcików zwykle jest dwa razy tyle co płatków, czyli 8 lub 10, rzadziej są bardziej liczne (do 96) lub mniej. Specyficzna jest ich budowa – pylniki wyposażone są bowiem w "przyczepkę" o bardzo zmiennym kształcie u różnych gatunków. Występują zarówno pręciki płodne, jak i wyposażone w płony pyłek, służące tylko do kuszenia owadów zapylających. Zalążnia jest dolna lub wpół dolna (rzadko górna) i tworzona przez cztery lub pięć (rzadko 3 lub więcej – do 14) zrośniętych owocolistków. Pojedyncza szyjka słupka zwieńczona jest drobnym, główkowatym lub ściętym znamieniem. Owoce Suche lub mięsiste, pękające lub nie torebki i jagody.Systematyka[ | edytuj kod]
Pozycja według APWeb (aktualizowany system APG IV z 2016)Rodzina siostrzana wobec kladu obejmującego Crypteroniaceae, Alzateaceae i Penaeaceae w obrębie rzędu mirtowców Myrtales.
Znamię (ang. stigma) – część słupka roślin okrytonasiennych przyjmująca ziarna pyłku w trakcie zapylenia (przed zapłodnieniem). Zazwyczaj znajduje się na szczycie szyjki słupka, gdy szyjki brak – wykształca się znamię siedzące. Liczba znamion w słupku jest różna u różnych gatunków i zwykle zależy od liczby owocolistków budujących słupek.Dno kwiatowe, oś kwiatowa (ang. receptacle, łac. receptaculum) – element budowy kwiatu roślin okrytonasiennych będący przeważnie mniej lub bardziej rozszerzonym końcem szypułki. Na dnie kwiatowym osadzone są wyrastające spiralnie lub w okółkach pozostałe elementy budowy kwiatu – okwiat, pręcikowie i słupkowie. Dno kwiatowe stanowi twór homologiczny do osi kłosa zarodnionośnego roślin zarodnikowych i osi strobili nagonasiennych.
Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Myrtanae Takht., rząd mirtowce (Myrtales Rchb.), podrząd Myrtinae Burnett., rodzina zaczerniowate (Melastomataceae Juss.).
Aciotis – rodzaj roślin z rodziny zaczerniowatych (Melastomataceae). Obejmuje 13–30 gatunków występujących w tropikach Ameryki Południowej.
Pręcik (łac. stamen) – męski organ płciowy w kwiecie, bardzo silnie zredukowany i zmieniony liść. Ponieważ każdy pylnik (theca) ma połączone po dwa woreczki pyłkowe, pręcik okrytozalążkowych jest mikrosporofilem o 4 mikrosporangiach lub 2 synangiach dwusporangiowych. U roślin okrytonasiennych składa się z nitki pręcikowej (filamentum) i główki (anthera), która jest zróżnicowana na dwa pylniki (thecae) połączone płonnym łącznikiem (connectivum). W pylnikach znajdują się komory pyłkowe zawierające tkankę wyściełającą (tzw. tapetum) oraz tkankę zarodnikotwórczą (tzw. archespor), która wytwarza ziarna pyłku kwiatowego lub pyłkowiny. Dojrzałe pylniki pękają, pyłek się wysypuje i zostaje on dalej przenoszony przez wiatr, owady, zwierzęta, a następnie osadza się na znamionach słupków innych kwiatów (następuje zapylenie). Istnieją także rośliny o kwiatach samopylnych.
Podział na podrodziny i rodzaje
.jpg)
Podrodzina Olisbeoideae Burnett – obejmuje 6 rodzajów z 435 gatunkami, najliczniejsze w gatunki są rodzaje Memecylon i Mouriri.
Podrodzina Melastomatoideae Seringe – obejmuje 182 rodzaje z 4475 gatunkami.
.jpg)
_Triana_(11604112506).jpg)
.jpg)
_-_Tibouchina_urvilleana_Melastomataceae_IMG_0795.JPG)
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-18].
- ↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 285-288. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 354-355. ISBN 978-1-842466346.
- Crescent Bloom: Melastomataceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-04].
- List of Genera in MELASTOMATACEAE. W: Vascular plant families and genera [on-line]. Angiosperm Phylogeny Website. [dostęp 2018-11-09].
- Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
Wiecha – typ kwiatostanu groniastego złożonego, w którym na głównej osi pędu wykształcają się boczne odgałęzienia drugiego i trzeciego rzędu, a na nich wyrastają kwiaty. Istnieje jeszcze tzw. wiecha złożona, w której rozgałęzienia nie są zakończone pojedynczymi kwiatami, lecz kwiatostanami – np. kłoskami (m.in. u licznych gatunków z rodziny wiechlinowatych, np. owies, męskie kwiatostany kukurydzy) lub koszyczkami (u niektórych przedstawicieli astrowatych, np. lepiężnik, nawłoć).Japonia (jap. 日本, trb. Nihon lub Nippon) – państwo wyspiarskie usytuowane na wąskim łańcuchu wysp na zachodnim Pacyfiku, u wschodnich wybrzeży Azji, o długości 3,3 tys. km. Archipelag rozciąga się niemal południkowo (Japończycy utrzymują, że ich kraj ma kształt „trzydniowego Księżyca”) pomiędzy 45°33′ a 20°25′ stopniem szerokości północnej, od Morza Ochockiego na północy do Morza Wschodniochińskiego i Tajwanu na południu. Stolica Tokio jest usytuowana prawie dokładnie na tej samej szerokości geograficznej co Ateny, Pekin, Teheran i Waszyngton.
Warto wiedzieć że... beta
Integrated Taxonomic Information System (ITIS) – system zaprojektowany do dostarczania informacji taksonomicznych o organizmach. Został utworzony w 1996 r. System jest wspierany przez agencje rządowe Stanów Zjednoczonych Ameryki, Kanady i Meksyku. Współpracuje z taksonomami z całego świata. Jest partnerem Species 2000 i Global Biodiversity Information Facility (GBIF). Współuczestniczy w realizacji międzynarodowego programu Katalog Życia (Catalogue of Life Programme).
Epifit (gr. epi – na, phyton – roślina), porośle, aerofit – roślina rosnąca na innej roślinie, ale zwykle nie prowadząca pasożytniczego trybu życia. Korzysta z innego gatunku jako podpory, a odżywia się najczęściej samodzielnie. W ekosystemach lądowych wyrasta często w miejscach, gdzie gromadzi się martwa materia organiczna (np. w kącie gałęzi/pędu) lub osiedla się na pędach innych roślin, a składniki odżywcze i wodę pobiera z powietrza i niesionych przez nie pyłów, opadów i detrytusu gromadzącego się w kątach pędów. Nieliczne epifity wykształcają ssawki i wyzyskują w różnym zakresie swego żywiciela (np. jemiołowate i loganiowate). Epifityzm jest szczególnie częsty wśród gatunków organizmów wodnych, które jako peryfiton porastają organy makrofitów.
Użyłkowanie liścia, nerwacja, układ waskularny liścia (ang. nervation, nervature, venation, łac. nervatio, venatio) – układ żyłek (nerwów) liściowych zawierających wiązki przewodzące w liściach (nie tylko asymilacyjnych, ale także w działkach i płatkach kwiatu). Ze względu na stały układ żyłek w poszczególnych grupach systematycznych roślin, ma on znaczenie w identyfikacji taksonów. Głównym zadaniem wiązek przewodzących w liściu jest dostarczenie do jego tkanek wody i odprowadzenie asymilatów, a także usztywnienie blaszki liściowej.
System APG IV – system klasyfikacyjny roślin okrytonasiennych opublikowany w roku 2016 przez członków Angiosperm Phylogeny Group. Jest to kolejna wersja systemu klasyfikacyjnego rozwijanego od 1998 roku, sukcesywnie zastępująca poprzednie klasyfikacje (APG I z 1998, APG II z 2003 i APG III z 2009). Klasyfikacja bazuje na analizie powiązań filogenetycznych między grupami roślin, ustalanych głównie na podstawie danych molekularnych. System został skompilowany przez 16 autorów z 6 krajów, ale uwzględnia też wyniki warsztatów przeprowadzonych w Kew Gardens oraz ankiety internetowej, na którą odpowiedziało 441 respondentów z 42 krajów. Szerokie konsultacje i uznanie sugestii większości zamiast przyjęcia stanowiska ekspertów (np. w kwestii szerokiego ujęcia rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae zamiast jej podziału) spowodowało zresztą kontrowersje w środowisku (Angiosperm Phylogeny Website publikuje w przypadkach spornych klasyfikację sugerowaną przez ekspertów, niżeli przyjętą w APG IV opinię większości).
Kłos (łac. spica, ang. spike) – rodzaj kwiatostanu groniastego, w którym na osadce siedzą kwiaty bezszypułkowe. Odmianą kłosa jest kwiatostan zwany kotką (np. u wierzb) i kolba (np. kwiatostany żeńskie kukurydzy).
Przylistek (łac.stipula, ang. stipule) – organ wykształcający się po obu stronach nasady ogonka liściowego lub liścia siedzącego u wielu przedstawicieli roślin okrytonasiennych. Wykształcają się one zwłaszcza u podstawy liści zaopatrywanych przez trzy ślady (luki) liściowe. Powstają z dolnej części zawiązka liściowego (z górnej powstaje zwykle ogonek i blaszka liściowa). Wykształcają się jako zróżnicowane morfologicznie i pełniące rozmaite funkcje organy. Często mają postać liściokształtną i pełnią funkcję asymilacyjną (np. u grochu Lathyrus aphaca), czasem dodatkowo chronią zawiązki i młode liście. Szczególną rolę ochronną pełnią łuskowate przylistki okrywające pąk i chroniące go przed uszkodzeniem (np. w przypadku pąków zimujących). U niektórych roślin (np. u robinii) przylistki wykształcają się jako ciernie, u innych mają postać włosków lub gruczołów.
Krzew – roślina drzewiasta o zdrewniałej łodydze, która od nasady rozgałęzia się na wiele pędów równorzędnych. W przeciwieństwie do drzew u krzewów brak osi głównej – pnia.