Wu Zetian (chiń. upr. 武则天; chiń. trad. 武則天; pinyin Wǔ Zétiān; także chiń. 武曌, Wu Zhao) (ur. 17 lutego 625, zm. 16 grudnia 705) – pierwsza i jedyna oficjalna kobieta-cesarz (nie cesarzowa) w historii Chin.
Zetian to imię pośmiertne, jakie cesarz Zhongzong nadał Wu w roku 705, jeszcze za jej życia.
Klasztor buddyjski (chiń. si 寺; kor. sa 사; jap. 寺 ji lub tera; wiet. tự lub chùa) – budynek lub kompleks budynków, w którym przebywają i praktykują mnisi buddyjscy lub mniszki buddyjskie. Jest to centrum religijnego, duchowego i nieraz naukowego życia w buddyzmie.Tang Taizong (唐太宗), (ur. 23 stycznia 599 – zm. 649 r.), jego osobiste imię to Lǐ Shìmín 李世民, był drugim cesarzem z chińskiej dynastii Tang, panującym od 626 do 649. Na ogół jest uważany za jednego z największych, o ile nie największego cesarza w całej chińskiej historii. Stanowił on miarę, do której porównywano wszystkich innych cesarzy. Za czasów jego rządów Chiny Tangów prosperowały ekonomicznie i militarnie. Pośmiertnie otrzymał imię Wen Huangdi (文皇帝).
Wu Zetian, córka chińskiego oficera, urodziła się w bogatej rodzinie arystokratycznej. Trafiła do haremu cesarza Tang Taizonga mając 13 lat. Po jego śmierci w 649 musiała zgodnie ze zwyczajem wstąpić do buddyjskiego klasztoru. W 654 w wyniku rozgrywek pałacowych prowadzonych przez żonę cesarza Gaozonga wróciła do łask i powróciła na dwór cesarski, stając się ponownie cesarską konkubiną. Wkrótce cesarzowa zmarła, co znacznie umocniło pozycję Wu Zetian. Zaczęła prowadzić w imieniu cesarza sprawy państwowe, wykazując się licznymi talentami.
Buddyzm (inna nazwa to: sanskr. Buddha Dharma; pāli. Buddha Dhamma lub Buddha Sasana – "Nauka Przebudzonego") – nonteistyczny system filozoficzny i religijny, którego założycielem i twórcą jego podstawowych założeń był żyjący od około 560 do 480 roku p.n.e. Siddhārtha Gautama (pāli. Siddhattha Gotama), syn księcia z rodu Śākyów, władcy jednego z państw-miast w północnych Indiach. Buddyzm bywa zaliczany do religii dharmicznych oraz do religii nieteistycznych.Hanyu pinyin – oficjalna transkrypcja standardowego języka mandaryńskiego (putonghua) – urzędowego języka Chin – na alfabet łaciński.
Po śmierci Gaozonga w 683 cesarzem został ich starszy syn Zhongzong. Jednak cesarzowa wdowa obaliła go po niespełna dwumiesięcznym panowaniu 26 lutego 684, a nowym cesarzem został jego młodszy brat Ruizong. Cesarzowa sprawowała władzę w imieniu małoletniego cesarza jako regentka. Ostatecznie 18 sierpnia 690 zmusiła Ruizonga do abdykacji, a sama ogłosiła się cesarzem. Zmieniła nazwę państwa z Tang na Zhou.
Tang Ruizong (唐睿宗), imię osobiste Li Dan (李旦), znany również jako Li Xulun (李旭輪), Li Lun (李輪), Wu Lun (武輪) i Wu Dan (武旦) (ur. 22 czerwca 662, zm. 13 lipca 716) – cesarz Chin z dynastii Tang, panujący w latach 684-690 (formalnie, faktycznie władzę sprawowała jego matka, Wu Zetian, która ostatecznie odsunęła go od władzy i ogłosiła się cesarzem), jako następca brata Zhongzonga i ponownie w latach 710-712, ósmy syn cesarza Gaozonga i czwarty cesarzowej Wu Zetian.International Standard Name Identifier (ISNI) – unikalny identyfikator służący wystandaryzowanej identyfikacji
obiektów, podmiotów, autorów dzieł, utworów i publikacji.
Wu prowadziła brutalną politykę (jednej z przeciwniczek kazała odciąć kończyny), która dotykała również bliskich władczyni. Za jej panowania doszło jednak do rozwoju gospodarczego Chin, a taoizm został zastąpiony jako religia państwowa buddyzmem.
22 lutego 705 r. doszło do buntu gwardii cesarskiej, która obaliła cesarzową i ponownie osadziła na tronie Zhongzonga.
Biblioteka Narodowa Izraela (hebr. הספרייה הלאומית; dawniej: Żydowska Biblioteka Narodowa i Uniwersytecka, hebr. בית הספרים הלאומי והאוניברסיטאי) – izraelska biblioteka narodowa w Jerozolimie.Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
Po swej śmierci cesarzowa została pochowana razem z cesarzem Gaozongiem w mauzoleum Qianling.
Wu Zetian w kulturze[ | edytuj kod]
Wu-hou – dramat z 1965 r. w reż. Li Han-hsianga
- Praca zbiorowa pod red. M.B. Michalika, Kronika kobiet, str. 152, wyd. Kronika, Warszawa, 1993, ISBN 83-900331-0-0
Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. ISBN 83-05-13407-5.
Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]
"Empress Wu Zetian"

WorldCat – katalog rozproszony łączący zbiory 71 000 bibliotek ze 112 krajów, które są uczestnikami serwisu Online Computer Library Center. Katalog jest tworzony i prowadzony przez biblioteki, których zbiory są w nim ujęte.Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.
Warto wiedzieć że... beta
Zhongzong, imię osobiste Li Zhe, w latach wygnania nosił imię Lu Ling (ur. 26 listopada 656, zm. 3 lipca 710) – cesarz Chin z dynastii Tang, panujący krótko w roku 684 i ponownie w latach od 705, syn cesarza Gaozonga i cesarzowej Wu Zetian.
Uproszczone pismo chińskie (chin. upr. 简体字; chin. trad. 簡體字; pinyin jiǎntǐzì) to odmiana pisma chińskiego. Uproszczenia dokonano w Chińskiej Republice Ludowej w latach 50. XX wieku. Celem reformy było ułatwienie nauki pisma i walka z analfabetyzmem. Modyfikując ok. 50 proc. najbardziej skomplikowanych z używanych dotąd znaków cel ten osiągnięto. Pismo uproszczone używane jest także w Singapurze.
Pojęcia Chiny używa się w odniesieniu do krainy historycznej, obejmując wówczas całokształt chińskiej historii i kultury (zobacz: historia Chin), lub w węższym znaczeniu, w odniesieniu do Chińskiej Republiki Ludowej.
Język chiński (chiń. upr. 汉语, chiń. trad. 漢語, pinyin Hànyǔ; lub chiń. upr./chiń. trad. 中文, pinyin Zhōngwén) – język lub grupa spokrewnionych języków (tzw. makrojęzyk), należących do rodziny chińsko-tybetańskiej.
Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki (ang. International Standard Book Number, ISBN) – niepowtarzalny 13-cyfrowy identyfikator książki; do 31 grudnia 2006 r. zawierał 10 cyfr. Według zaleceń standardu numer ten powinien identyfikować wydawcę, jak również specyficzny tytuł oraz edycję (wydanie).
18 sierpnia jest 230. (w latach przestępnych 231.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 135 dni.
Biblioteka Narodowa Francji (fr. Bibliothèque nationale de France, BnF) – francuska biblioteka narodowa, znajdująca się w Paryżu. Przewidziana jest jako repozytorium dla wszystkich materiałów bibliotecznych, wydawanych we Francji. Obecnym dyrektorem Biblioteki jest Bruno Racine.