• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Wrony - Indianie

    Przeczytaj także...
    Platte (ang. Platte River) – rzeka w Stanach Zjednoczonych, w stanie Nebraska, jeden z najważniejszych dopływów Missouri. Jej długość wynosi 499 km, a 1493 km licząc od źródeł Platte Północnej.Owca kanadyjska, owca gruboroga, muflon kanadyjski (Ovis canadensis, ang. Bighorn Sheep) – jeden z dwóch (obok Ovis dalli) gatunków górskiej owcy z rzędu parzystokopytnych żyjącej w Ameryce Północnej. Dorosły samiec waży ok. 135 kg i jest wysoki na ok. 1 m (w kłębie).
    Stany Zjednoczone, Stany Zjednoczone Ameryki (ang. United States, US, United States of America, USA) – federacyjne państwo w Ameryce Północnej graniczące z Kanadą od północy, Meksykiem od południa, Oceanem Spokojnym od zachodu, Oceanem Arktycznym od północnego zachodu i Oceanem Atlantyckim od wschodu.
    Indianie Crow

    Wrony (oryg. Absaroka lub Apsáalooke, ang. Crow, także Kruki) – plemię Indian Ameryki Północnej zamieszkujące Montanę. Słowo „Apsáalooke” oznacza dosłownie „Dzieci wielkodziobego ptaka” (prawdopodobnie wymarłego gatunku, który biali – zapewne błędnie – uznali za wrony).

    Jeleń wirginijski, jeleń wirgiński (Odocoileus virginianus) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny jeleniowatych (Cervidae), pospolity na obszarze Ameryki Północnej, na południe od Kanady. Występuje także w południowej Kanadzie, w Meksyku i północnej części Ameryki Południowej, aż po Peru. W wyniku introdukcji jelenie wirginijskie można spotkać także w niektórych regionach północnej Europy. Jelenie wirginijskie zasiedlają różne biotopy. Mimo że zwykle preferuje obszary zalesione z niewielkimi otwartymi przestrzeniami, gatunek ten może się przystosować do życia w bardziej otwartym środowisku takim jak sawanna. Te jelenie charakteryzują się większym porożem proporcjonalnie do swojego rozmiaru oraz większymi ogonami. Dodatkowo istnieje znacząca różnica wielkości między samicą a samcem.Fort Laramie, zbudowany nad brzegami rzeki Laramie, niedaleko jej ujścia do rzeki Platte Północnej, mieszczący się dziś w Hrabstwie Goshen, Wyoming w USA.

    Historia[ | edytuj kod]

    Grupa mężczyzn Apsáalooke siedzących przed tipi

    Pierwotnie Apsáalooke zamieszkiwali tereny Gór Skalistych wzdłuż Rzeki Pudrowej, Rzeki Wiatrowej, rzeki Big Horn, oraz na południe od brzegu Yellowstone aż po Fort Laramie nad rzeką Platte.

    Wind River Range (ang. Wind River Range lub w skrócie "Winds") – jedno z głównych pasm górskich w Górach Skalistych w zachodnim Wyomingu w Stanach Zjednoczonych. Taniec słońca (ang.: Sun Dance) był charakterystyczną dla Indian Prerii uroczystością religijną, gromadzącą corocznie (zwykle w połowie lata) w jednym miejscu całe plemię. Około dwudziestu plemion prerii dokonywało tego obrzędu, a nie spotykano go tylko u Paunisów, Wichita i Omaha oraz u kilku południowych plemion Dakotów. Szczególnie dużą wagę do obrzędów Tańca Słońca przywiązywali Dakotowie, Szejenowie i Arapahowie.

    W czasach historycznych sami Apsáalooke dzielili swoje plemię na trzy lokalne grupy: Mine'sepe're, A'c'araho', Erarapi'o (Obecnie stosują podział według dystryktów w rezerwacie, tj.: Black Lodge, Reno, Lodge Grass, Big Horn (górne i dolne), Pryor).

    Podobnie jak sąsiednie plemiona, Apsáalooke dostosowali się do nomadycznego stylu życia, hodując konie oraz psy. Pierwotnie zorganizowani w egzogamiczne i matrylinearne klany, żyli ze zbieractwa (np. owoców leśnych) oraz z myślistwa – polowali na bizony, owce kanadyjskie, jelenie oraz inną zwierzynę. Ich język był jednym z języków z rodziny siouańskiej.

    Bizon amerykański, dawniej: bizon (Bison bison) – duży ssak łożyskowy z rodziny wołowatych, rzędu parzystokopytnych, największy obecnie ssak Ameryki Północnej.Gatunek wymarły (ang. extinct – EX) – gatunek, który wyginął wskutek procesów naturalnych lub wywołanych przez człowieka. Jest to jedna z kategorii klasyfikacji gatunków zagrożonych w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych publikowanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN).

    Pierwszy kontakt tego plemienia z białymi osadnikami miał miejsce w 1743, kiedy Indianie napotkali handlarzy skór z francuskiej Kanady.

    Od 1868 Apsáalooke zamieszkują między innymi rezerwat (Crow Indian Reservation) w południowo-wschodniej części stanu Montana.

    Współczesność[ | edytuj kod]

    Przewodniczący Rady Plemiennej Carl Venne i Barack Obama podczas kampanii prezydenckiej w 2008 roku

    Współcześnie Crow Indian Reservation zamieszkuje około 7900 członków plemienia Apsáalooke. Rezerwat zajmuje powierzchnię 2,3 miliona akrów i obejmuje północną część Pasma Bighorn oraz Pasma Wolf w hrabstwach Big Horn i Yellowstone.

    Matrylinearny system pokrewieństwa – w antropologii system pokrewieństwa, w którym dzieci automatycznie po urodzeniu włączane są do grupy matki i pozostają jej członkami przez całe życie (zasada matrylinearności).Egzogamia - reguła nakazująca jednostce wybierać sobie małżonka poza grupą, do której należy. Jej przeciwnością jest endogamia. Pewne formy egzogamii mogą czasem powstawać wewnątrz społeczności endogamicznych, jako np. egzogamia rodowa. Egzogamię tłumaczy się względami biologicznymi (skutki związków między krewnymi) i społecznymi (chęć wymiany między grupami rodzinnymi).

    Dziś Apsáalooke są w większości chrześcijanami lub należą do Native American Church (Kościoła Tubylczoamerykańskiego), ale niektórzy są też wyznawcami tradycyjnych wierzeń (uczestnicząc m.in. w Tańcu Słońca, czy obrzędach Stowarzyszenia Tytoniowego). Największą w roku imprezą odbywającą się na terenie rezerwatu jest Crow Fair, festyn odbywający się od 1918 r.

    Powder River – rzeka o długości ok. 604 km w południowo-wschodniej Montanie i północno-wschodnim Wyoming w Stanach Zjednoczonych, dopływ rzeki Yellowstone. Przepływa przez obszar historycznie znany jako Kraj rzeki Powder na wysoczyźnie Wielkich Równin na wschód od pasma górskiego Bighorn.Joseph Medicine Crow-High Bird (ur. 27 października 1913 nieopodal Lodge Grass w Montanie, zm. 3 kwietnia 2016 w Billings) – amerykański antropolog i historyk pochodzenia indiańskiego. Opisywał historię własnego plemienia Kruków (Wron) oraz innych Indian – rdzennych mieszkańców kontynentu północnoamerykańskiego. Najbardziej znany z prac i wykładów dotyczących bitwy nad Little Bighorn. Uhonorowany Medalem Wolności, Brązową Gwiazdą i Orderem Legii Honorowej. Był ostatnim wodzem plemienia Kruków.

    W roku 2001 Apsáalooke przyjęli nową konstytucję w miejsce obowiązującej od 1948 r. Na jej mocy, rząd plemienny posiada obecnie odrębną władzę sądowniczą, wykonawczą i ustawodawczą. Wymieniono w niej m.in. uprawnienia władzy wykonawczej i ustawodawczej i wydłużono – z 2 do 4 lat – długość kadencji. Do najbardziej znanych członków plemienia należał wódz Joe Medicine Crow (1913-2016). Od 2002 do 2008 roku przewodniczącym Rady Plemiennej był Carl Venne (zmarły 15 lutego 2009). Obecnym przewodniczącym jest Cedric Black Eagle (Czarny Orzeł).

    Yellowstone – rzeka, prawy dopływ Missouri. Długość 1080 km, znajduje się w zachodniej części USA. Nazwa pochodzi od nazwy nadanej jej przez Indian, z powodu żółtych skał leżących na jej brzegach.Tipi – rodzaj namiotu Indian Ameryki Północnej, głównie północnej części obszaru Wielkich Równin. Nazwa pochodzi z języka siou i oznacza "miejsce gdzie się żyje". Używane były do mieszkania przez koczownicze plemiona, utrzymujące się z polowania na bizony (m.in. Dakotowie).

    Populacja[ | edytuj kod]

    Według danych U.S. Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 9117 obywateli USA zadeklarowało, że ma pochodzenie wyłącznie Crow, zaś 13 394 oświadczyło, że ma pochodzenie wyłącznie lub między innymi Crow. Dla 85% członków plemienia pierwszym językiem jest język apsáalooke (crow).

    Bighorn Mountains (ang. Bighorn Mountains) – pasmo górskie w północnym Wyoming i południowej Montanie w Stanach Zjednoczonych będące północno-wschodnią odnogą Gór Skalistych, ciągnące się na długości około 320 km na północ, na obszar Wielkich Równin. Od pasma Absaroka, które tworzy główną grań Gór Skalistych w zachodnim Wyoming, oddziela je szeroka dolina, którą płynie rzeka Bighorn. Języki siouan – rodzina języków Indian północnoamerykańskich, według niektórych klasyfikacji zaliczana do fyli makrosiouańskiej. Do rodziny siouańskiej należą takie języki, jak:

    Przypisy[ | edytuj kod]

    1. David S.Lewis: How Do You Say Absaroka? (ang.). [dostęp 22 czerwca 2010].
    2. Crow Tribal Government (ang.). [dostęp 22 czerwca 2010].
    3. Crow Tribal Chairman Carl Venne dies at age 62 (ang.). [dostęp 22 czerwca 2010].


    Bibliografia[ | edytuj kod]

  • http://www.crowtribe.com/about.htm
  • „The American Plains Indians”, Osprey Publishing 1985.

    • Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]

  • Wojny Lakotow z Wronami: sily plemion, wodzowie, bitwy, mapa
    • Rezerwat Indian – autonomiczny obszar przeznaczony dla tubylczych ludów Ameryki (Indian), ustanowiony przez dane państwo (lub jego jednostkę administracyjną, np. stan, prowincję) – zazwyczaj w celu ochrony terytorium, tożsamości, integralności, odrębności i innych praw tubylczej grupy, będącej jego właścicielem lub użytkownikiem.Góry Skaliste (ang. Rocky Mountains, fr. Montagnes Rocheuses) – wschodnie łańcuchy Kordylierów, ciągnące się na długości ok. 4800 km, od rzeki Liard w Kolumbii Brytyjskiej do rzeki Rio Grande w stanie Nowy Meksyk. Najwyższy szczyt pasma to Mount Elbert (4399 m n.p.m.) znajdujący się w amerykańskim stanie Kolorado. Najwyższy szczyt w kanadyjskiej części gór to Mount Robson (3954 m n.p.m.).




    Warto wiedzieć że... beta

    Pejotyzm (ang. Peyotism) – synkretyczna religia kultywowana przez Native American Church (pol. Amerykański Kościół Tubylczy, Rodzimy Kościół Amerykański lub Kościół Amerykański), łącząca chrześcijaństwo, tradycyjne indiańskie kulty i sakramentalne spożycie pejotlu. Pejotyzm powstał pod koniec XIX wieku i rozprzestrzenił się wśród Indian Ameryki Północnej, przyczyniając się – jako ruch adaptacji – do odnowy moralnej plemion i powstania więzi panindiańskich. Stanowi najliczniejszy rodzimy ruch religijny wśród Indian Północnoamerykańskich. W 1996 liczbę wiernych szacowano na 250 tys.
    Indianie Ameryki Północnej – Indianami nazywa się niemal całą (z wyłączeniem Aleutów i Inuitów) autochtoniczną (tubylczą, rdzenną) ludność obu Ameryk o złożonej etnogenezie. Znaleziska archeologiczne i antropologiczne sugerują, że Ameryka Północna została zaludniona przez przybyszy z Azji co najmniej 12 tysięcy lat temu. Podczas ostatniej epoki lodowcowej ludzie przedostali się do niej przez Cieśninę Beringa. Późniejsze zróżnicowanie antropologiczne Indian jest wynikiem działania takich czynników jak dryf genetyczny i dobór naturalny, a także możliwego asymilowania jednostek czy małych grup z Oceanii i Australii (być może nawet z Europy).

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.015 sek.