Wosk pszczeli
Kosmetyki – grupa produktów służących do pielęgnacji, oczyszczania, ochrony i upiększania ciała. Wg rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych (CELEX: 32009R1223) produkt kosmetyczny oznacza każdą substancję lub mieszaninę przeznaczoną do kontaktu z zewnętrznymi częściami ciała ludzkiego (naskórkiem, owłosieniem, paznokciami, wargami oraz zewnętrznymi narządami płciowymi) lub z zębami oraz błonami śluzowymi jamy ustnej, którego wyłącznym lub głównym celem jest utrzymywanie ich w czystości, perfumowanie, zmiana ich wyglądu, ochrona, utrzymywanie w dobrej kondycji lub korygowanie zapachu ciała. Natomiast według uchylonej w 2019 roku ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach, kosmetykiem jest każda substancja przeznaczona do zewnętrznego kontaktu z ciałem człowieka: skórą, włosami, wargami, paznokciami, zewnętrznymi narządami płciowymi, zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej, którego wyłącznym lub głównym celem jest utrzymywanie ich w czystości, pielęgnowanie, ochrona, perfumowanie lub upiększanie. Kwas walerianowy (nazwa systematyczna: kwas n-pentanowy, wzór sumaryczny C5H10O2 lub C4H9COOH) to jeden z alifatycznych kwasów karboksylowych. Występuje m.in. w korzeniach niektórych roślin, np. w arcydzięgielu, charakteryzuje się specyficznym zapachem, przez jednych odbieranym jako przykry, przez innych jako słodki i miodowy, będący afrodyzjakiem dla kotów. Prócz arcydzięgla kwas walerianowy występuje także w kozłku lekarskim.
Pszczelarz, bartnik – osoba zajmująca się pracą w pasiece lub barci, przy pszczołach. Jest to zawód sklasyfikowany w Polsce rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z 2004 r. Nr 265, poz. 2644).
Wosk pszczeli (wosk żółty, łac. Cera flava) – wydzielina gruczołów woskowych pszczół służąca im do budowania plastrów w ulu.
Gruczoły woskowe pszczół znajdują się na spodniej części odwłoka pszczoły robotnicy. Produkcja wosku zależy od jej wieku. Największa jest w trzecim tygodniu życia pszczoły.
W temperaturze pokojowej jest ciałem stałym. Topi się przy 62-72 °C (w zależności od składu). Jego ciężar właściwy wynosi 0,954-0.969 g /cm³. Wydzielony na powierzchni odwłoka pszczoły ma barwę białawą i jest nieco przezroczysty. Ciemniejsze zabarwienie wosku plastra spowodowane jest domieszką kitu pszczelego oraz zanieczyszczeniami. W miarę upływu czasu wosk w plastrze zmienia barwę na ciemnożółtą a nawet ciemnobrązową.
W przemyśle spożywczym posiada oznaczenie E-901.
Syntetyczny wosk pszczeli jest wysoce rafinowanym produktem ropy naftowej.
Skład chemiczny[ | edytuj kod]
Jest to mieszanina kwasów organicznych, hydroksykwasów, alkoholi jednohydroksylowych i dwuhydroksylowych, estrów i węglowodorów (alkan hentriakontan stanowi ok. 8-9% wosku pszczelego). W zależności od uwarunkowań genetycznych rodziny pszczelej oraz czynników środowiskowych skład może się nieco zmieniać. W wosku występują między innymi kwas palmitynowy, cerotowy, melisowy, cerylowy, mirycylowy oraz estry kwasu octowego i walerianowego.
W niektórych krajach szczególnie ceniony jest wosk z zasklepin komórek plastrów (ros. i ukr. забрус, zabrus), któremu przypisuje się właściwości antyseptyczne.
Historia[ | edytuj kod]
Pytanie o pochodzenie wosku w siedzibach pszczoły miodnej zajmowało filozofów i naukowców od tysiącleci. Arystoteles przypuszczał, że wosk pochodzi z kwiatów. To przekonanie przetrwało aż do renesansu. W roku 1744 pojawiła się wzmianka o tym, że pszczoły same produkują wosk (H. C. Hornbostel). Dopiero po upływie prawie 50 lat informacje te zostały potwierdzone (J. Hinter), a w roku 1812 szwajcarski pszczelarz François Huber opublikował swoje spostrzeżenia na ten temat.
Sposób, w jaki pszczoły wydzielają wosk, został dokładniej opisany w roku 1912 (L. Dreyling).
Zastosowanie[ | edytuj kod]
Wosk pszczeli stosowany jest:
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- Wosk pszczeli
- Ch. N. Abrikosow i in., Sprawocznik Pczełowoda, wyd. Sielchozgiz, 1955