Wolne cesarskie miasto Triest
Przeczytaj także...
Habsburgowie – dynastia niemiecka (von Habsburg). Założycielem dynastii był Guntram Bogaty (X wiek). Nazwa rodziny wywodzi się od pierwszej posiadłości rodu, zamku Habsburg (od staro-wysoko-niemieckiego hab lub haw – przejście, przeprawa przez rzekę; legendarna etymologia od niem. Habichtsburg – Jastrzębi Zamek) położonego w kantonie Aargau w Szwajcarii. Przedstawiciele dynastii panowali m.in. w krajach niemieckich i włoskich, Świętym Cesarstwie Rzymskim, Czechach, Hiszpanii, Portugalii, Burgundii, na Węgrzech (a co za tym idzie także w Chorwacji) i w Siedmiogrodzie, w Niderlandach, na Śląsku oraz hiszpańskich i portugalskich koloniach w Azji i obu Amerykach. Dynastia w linii męskiej wygasła w 1740. Ostatnia z rodu Maria Teresa Habsburg wraz z mężem cesarzem Franciszkiem I Lotaryńskim założyła nową dynastię Habsbursko-Lotaryńską.Święte Cesarstwo Rzymskie (łac. Sacrum Romanum Imperium lub Sacrum Imperium Romanum (S.I.R.) od 1254, niem. Heiliges Römisches Reich, potocznie (od 1441) łac. Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicae, niem. Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation) – nazwa państwa stanowiącego kontynuację cesarstwa zachodniorzymskiego, odwołująca się zarówno do idei jak i kształtu politycznego średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy. Składało się formalnie z rdzenia którym było Królestwo Niemieckie oraz z równoprawnych mu formalnie Królestwa Włoch (de facto do 1648) i Królestwa Burgundii (od 1032, de facto do 1378).
Prowincje Iliryjskie (fran. Provinces illyriennes) – ziemie na północnym i wschodnim wybrzeżu Morza Adriatyckiego, wchodzące w skład Francji za rządów Napoleona. Obejmowały obszar 55 tys. km², zamieszkany przez 1,5 mln ludności.
Habsburgowie – dynastia niemiecka (von Habsburg). Założycielem dynastii był Guntram Bogaty (X wiek). Nazwa rodziny wywodzi się od pierwszej posiadłości rodu, zamku Habsburg (od staro-wysoko-niemieckiego hab lub haw – przejście, przeprawa przez rzekę; legendarna etymologia od niem. Habichtsburg – Jastrzębi Zamek) położonego w kantonie Aargau w Szwajcarii. Przedstawiciele dynastii panowali m.in. w krajach niemieckich i włoskich, Świętym Cesarstwie Rzymskim, Czechach, Hiszpanii, Portugalii, Burgundii, na Węgrzech (a co za tym idzie także w Chorwacji) i w Siedmiogrodzie, w Niderlandach, na Śląsku oraz hiszpańskich i portugalskich koloniach w Azji i obu Amerykach. Dynastia w linii męskiej wygasła w 1740. Ostatnia z rodu Maria Teresa Habsburg wraz z mężem cesarzem Franciszkiem I Lotaryńskim założyła nową dynastię Habsbursko-Lotaryńską.Święte Cesarstwo Rzymskie (łac. Sacrum Romanum Imperium lub Sacrum Imperium Romanum (S.I.R.) od 1254, niem. Heiliges Römisches Reich, potocznie (od 1441) łac. Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicae, niem. Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation) – nazwa państwa stanowiącego kontynuację cesarstwa zachodniorzymskiego, odwołująca się zarówno do idei jak i kształtu politycznego średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy. Składało się formalnie z rdzenia którym było Królestwo Niemieckie oraz z równoprawnych mu formalnie Królestwa Włoch (de facto do 1648) i Królestwa Burgundii (od 1032, de facto do 1378).
Prowincje Iliryjskie (fran. Provinces illyriennes) – ziemie na północnym i wschodnim wybrzeżu Morza Adriatyckiego, wchodzące w skład Francji za rządów Napoleona. Obejmowały obszar 55 tys. km², zamieszkany przez 1,5 mln ludności.
Wolne cesarskie miasto Triest z okręgiem (niem. Reichsunmittelbare Stadt Triest und ihr Gebiet, wł. Città Imperiale di Trieste e Dintorni) – część Monarchii habsburskiej (w granicach Świętego Cesarstwa Rzymskiego), a następnie prowincja i kraj koronny Cesarstwa Austriackiego (Przedlitawia), obejmująca miasto portowe Triest oraz pobliskie tereny. Wolny port od 1719. W latach 1815-1849 wchodził w skład austriackiego Królestwa Ilirii. Wraz z Istrią, Gorycją i Gradyską tworzył jeden kraj koronny zwany Pobrzeżem Austriackim. Siedzibą namiestnika był Triest.
Monarchia Habsburgów – nazwa określająca związek państw będących w unii personalnej, którego władca z rodziny Habsburgów był jednocześnie arcyksięciem Austrii, królem Czech, królem Węgier oraz władcą podległych im księstw. Związek istniał w latach 1526–1804. Część państw Monarchii Habsburgów należało do Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a jako król Czech, władca monarchii był elektorem przy elekcji króla Niemiec (który następnie był intronizowany na Cesarza). Zazwyczaj władca Monarchii był wybierany na Cesarza Narodu Niemieckiego. Monarchia Habsburgów została przekształcona w Cesarstwo Austrii 11 sierpnia 1804, a dwa lata później dwucesarz Franciszek II Habsburg rozwiązał Święte Cesarstwo Rzymskie.Austro-Węgry (t. Monarchia Austro-Węgierska; niem. Österreich-Ungarn, węg. Osztrák-Magyar Monarchia) – państwo związkowe w Europie Środkowej. Austro-Węgry były wielonarodową monarchią konstytucyjną i jednym z największych mocarstw w tamtym czasie. Państwo istniało 51 lat, od 1867 aż do rozpadu w 1918 roku i zakończenia I wojny światowej.
Historia[ | edytuj kod]
Triest, w obawie przed całkowitym podporządkowaniem zaborczej polityce Wenecji, podjął decyzję o oddaniu się pod opiekę jednego z książąt Austrii, Leopolda III Habsburga (w 1382). Od tamtego czasu znajdował się pod panowaniem dynastii Habsburgów. W 1719 roku został mu nadany przez cesarza Karola VI, ze względu na znaczenie handlowe, status wolnego portu. W latach 1809-1815 należał do francuskich Prowincji Iliryjskich. Triest został ostatecznie przydzielony Austrii na mocy decyzji kongresu wiedeńskiego w 1815. Został wówczas włączony do austriackiego Królestwa Ilirii. Od 1849, po likwidacji królestwa, Triest stał się częścią Pobrzeża Austriackiego. W 1860 powstał kraj koronny – Wolne cesarskie miasto Triest z okręgiem. Istniał on do końca monarchii austro-węgierskiej w 1918.
Książęce Hrabstwo Gorycji i Gradyski (niem. Gefürstete Grafschaft Görz und Gradiska) - jednostka administracyjna (kraj koronny) Austrii, wchodząca w skład Pobrzeża Austriackiego, podlegający Namiestnictwu w Trieście.Królestwo Ilirii – jednostka administracyjna (kraj koronny) Cesarstwa Austriackiego, istniejąca w latach 1816-1849. Stolicą kraju była Lublana, a w jego skład wchodziły tereny obecnej zachodniej i środkowej Słowenii, Karyntia, tereny obecnej północno-zachodniej Chorwacji i północno-wschodnich Włoch, czyli obszar istniejących wcześniej Prowincji Iliryjskich.
Bibliografia[ | edytuj kod]
Kraj koronny (niem. Kronland) – terytorium składowe Cesarstwa Austrii w latach 1849-1867 i austriackiej części Austro-Węgier w latach 1867-1918. Głową kraju koronnego był cesarz, w którego imieniu działał Landeshauptmann (zarządca kraju) albo Statthalter (gubernator).Margrabstwo Istrii (niem. Markgrafschaft Istrien, wł. Marchesato d’Istria) – średniowieczna marchia, a następnie kraj koronny cesarstwa austriackiego (Przedlitawia), obejmujący tereny półwyspu Istria. Łącznie był wraz z Gorycją i Gradyską, Wolnym miastem Triest zaliczany w jeden kraj koronny zwany Pobrzeżem Austriackim. Siedzibą Namiestnika był Triest.
Warto wiedzieć że... beta
Triest (wł. Trieste, słow. i chorw. Trst, niem.Triest) – portowe miasto w północno-wschodnich Włoszech, nad Morzem Adriatyckim. Jest stolicą regionu autonomicznego Friuli-Wenecja Julijska i prowincji Triest. Według danych na rok 2007 gminę zamieszkuje 208 614 osób, 2469,1 os./km².
Cesarstwo Austrii niem. Kaisertum Österreich (dawniej pisane Kaiserthum Oesterreich) – państwo powstałe w 1804 w reakcji na proklamowanie przez Napoleona I Cesarstwa Francuskiego.
Kongres wiedeński (niem. Wiener Kongress) – konferencja międzynarodowa przedstawicieli szesnastu państw europejskich, trwająca od września 1814 do 9 czerwca 1815 roku w Wiedniu, zwołana w celu rewizji zmian terytorialnych i ustrojowych spowodowanych wybuchem rewolucji francuskiej i wojnami napoleońskimi oraz wypracowania nowych zasad ładu kontynentalnego.
Karol VI Habsburg (ur. 1 października 1685 w Wiedniu, zm. 20 października 1740 tamże) – cesarz, król Węgier (jako Karol III) i Czech (jako Karol II) oraz arcyksiążę Austrii od 1711, ostatni męski przedstawiciel dynastii Habsburgów. Był drugim synem Leopolda I Habsburga i Eleonory Magdaleny z Wittelsbachów. Jego żoną była Elżbieta Krystyna Welf, z którą miał czworo dzieci.
Królestwa i Kraje w Radzie Państwa Reprezentowane (niem. Die im Reichsrat vertretenen Königreiche und Länder), Przedlitawia, Cislitawia (niem. Cisleithanien, węg. Lajtántúl) – nazwy - oficjalna i potoczne - używane na określenie "austriackiej", cesarskiej części Austro-Węgier. Stolicą Przedlitawii był Wiedeń.
Wenecja (wen. Venezsia/Venexia, wł. Venezia, łac. Venetia) – miasto i gmina na północy Włoch nad Adriatykiem, stolica regionu Wenecja Euganejska. Ludność Wenecji w granicach administracyjnych wynosi około 270 tys. mieszkańców, z czego większość (176 tys.) mieszka na lądzie stałym, a historyczne centrum zamieszkuje niecałe 60 tys., natomiast pozostałe wyspy laguny są zamieszkane przez 31 tys. mieszkańców (2011). Przez ponad tysiąc lat (726-1797) miasto było stolicą niezależnej Republiki Weneckiej, która była jedną z morskich i handlowych potęg Morza Śródziemnego. Z okresu największego rozkwitu Republiki (XIII-XVI wiek) pochodzą liczne zabytki miasta, których bogactwo i forma decyduje o pierwszorzędnym znaczeniu Wenecji jako ośrodka turystyki nie tylko w skali Włoch, ale też w skali ogólnoświatowej. Zabytki te, tworząc unikatowy zespół urbanistyczny miasta kanałów i mostów, stanowią o uznaniu Wenecji za jedną z najcenniejszych pozycji na liście światowego dziedzictwa ludzkości.
Pobrzeże Austriackie (niem. Österreichisches Küstenland, włos. Litorale Austriaco, słowen. Avstrijska Primorska, chorw. Austrijsko Primorje) – austriackie terytorium, należące do Królestw i Krajów Reprezentowanych w Radzie Państwa. W jego skład wchodziły: