Wojna domowa w Mandacie Palestyny
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6]
Palestyńczycy – część arabskich mieszkańców byłego brytyjskiego terytorium mandatowego Palestyny, obecnie skupionych na Zachodnim Brzegu i w Strefie Gazy - tworzących Autonomię Palestyńską. Pozostała część - to tzw Arabowie izraelscy, zamieszkujący w Izraelu. Nazwa Palestyńczycy/ Filastyni pochodzi od indoeuropejskich Filistynów, zasiedlających w starożytności wąski, nadmorski pas ziemi, obejmujący Strefę Gazy i jej północne przyległości z miastami Aszdod i Aszkelon. Poza nazwą semiccy Palestyńczycy i niesemiccy Filistyni nie mają jednak ze sobą nic wspólnego.Funt szterling (ang. pound sterling, £), nieoficjalna nazwa funt brytyjski, symbol międzynarodowy GBP – oficjalna jednostka monetarna w Wielkiej Brytanii.
Wojna domowa w Palestynie
Wojna domowa w Palestynie – konflikt zbrojny, do którego doszło na przełomie 1947 i 1948 roku w Palestynie. Jego stronami były społeczności żydowska i arabska (muzułmańska) żyjące w Palestynie.
Wojna rozpoczęła się 30 listopada 1947 roku, dzień po przyjęciu rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 w sprawie podziału Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Jej bezpośrednią kontynuacją była I wojna izraelsko-arabska, która rozpoczęła się po proklamacji niepodległości Izraela dnia 14 maja 1948. Walki toczyły się na terytorium byłego mandatu brytyjskiego w Palestynie. Wojna domowa zakończyła się taktycznym i strategicznym zwycięstwem Żydów, którym udało się przejąć kontrolę nad większością terytorium przyszłego państwa żydowskiego i przygotować się na odparcie interwencji zbrojnej sąsiednich państw arabskich.
Tło konfliktu[ | edytuj kod]
Do czasu I wojny światowej większość Bliskiego Wschodu znajdowała się pod panowaniem Imperium Osmańskiego. W 1917 roku Brytyjczycy pokonali wojska tureckie, zajmując całość terytorium Palestyny, Syrii i Libanu. W konsekwencji do końca wojny obszar ten pozostawał pod brytyjską administracją wojskową. Dalszy los tych ziem i ich mieszkańców wymagał podjęcia różnych trudnych decyzji, przy których alianci nie liczyli się szczególnie ze zdaniem ludności zamieszkującej te tereny. W konsekwencji doprowadziło to do dalszych konfliktów, które ciągną się do czasów współczesnych. Brytyjczycy od samego początku starali się uzyskać międzynarodowy mandat na sprawowanie kontroli nad Palestyną. Osiągnęli to podczas konferencji w San Remo, kiedy to 25 kwietnia 1920 roku formalnie przyznano Wielkiej Brytanii mandat do Palestyny, a Francji do Syrii i Libanu. Odpowiednie zapisy w tej sprawie zostały włączone w sierpniu 1920 roku do treści traktatu pokojowego w Sèvres. W konferencji tej wzięli także udział przedstawiciele ruchu syjonistycznego i społeczności arabskiej w Palestynie. Dyskutowali oni nad zawartą w 1919 roku umową Fajsal-Weizman, przy czym dla strony żydowskiej niezwykle ważnym były brytyjskie obietnice utworzenia w Palestynie „żydowskiej siedziby narodowej” zawarte w deklaracji Balfoura z 1917 roku. Już wtedy pojawiał się początek przyszłego konfliktu izraelsko-arabskiego, przy czym mocarstwa zachodnie wydawały się ignorować cały problem, będąc zaangażowane w realizowanie wyłącznie swoich dalekosiężnych planów.
Brytyjczycy od samego początku usiłowali prowadzić wyważoną politykę wewnętrzną w Palestynie. Było to niezwykle trudne zadanie, gdyż rosnące osadnictwo żydowskie w Palestynie budziło coraz większe niezadowolenie społeczności arabskiej. Z tego powodu, już w 1920 roku doszło do pierwszych wystąpień arabskich – zniszczono osadę Tel Chaj, a następnie wybuchły zamieszki w Nabi Musa. Ich przywódca i inicjator, Al-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni został wówczas zaocznie skazany na dziewięć lat więzienia. Natomiast społeczność żydowska, czując się zagrożona ze strony arabskich sąsiadów, rozpoczęła tworzenie własnej paramilitarnej organizacji samoobrony – Hagany. Brytyjczycy podjęli się wysiłku znalezienia wspólnej płaszczyzny porozumienia arabsko-żydowskiego. W tym celu utworzyli w 1920 roku cywilny zarząd Palestyny mandatowej. Działała przy niej Rada Doradcza, w której skład weszło m.in. czterech Arabów, trzech chrześcijan i trzech Żydów. Nie zadowoliło to jednak żadnej ze stron. Szczególnie niezadowolony był zamożny arabski klan al-Husajni, który posiadał liczne ziemie położone wokół Jerozolimy i prowadził własną politykę, nie godząc się na kompromis względem Żydów. Wobec braku możliwości osiągnięcia porozumienia, Brytyjczycy zgodzili się na utworzenie dwóch oddzielnych przedstawicielstw obu społeczności Palestyny. Powstało żydowskie Zgromadzenie Reprezentantów oraz arabska Najwyższa Rada Muzułmańska. Nie rozwiązało to konfliktów, gdyż już w maju 1921 roku wybuchły kolejne krwawe arabskie wystąpienia – zamieszki w Jafie. Przez pierwsze trzy dni brytyjskie siły mandatowe zachowywały całkowitą bierność, pozwalając na rozszerzenie się zamieszek z Jafy na okoliczne wioski. W ich rezultacie zginęło 47 Żydów i 48 Arabów, a rannych było 163 Żydów i 73 Arabów. Aby uspokoić nastroje społeczności arabskiej, władze mandatowe wyraziły w 1922 roku zgodę na powrót Mohammada Amin al-Husajni do Palestyny. Został on wielkim muftim Jerozolimy. Ten arabski nacjonalista postanowił wykorzystać Wzgórze Świątynne w Jerozolimie dla własnych politycznych celów. Szczególne miejsce w jego planach zajmowały meczet Al-Aksa i Kopuła na Skale. Amin był zdecydowany przekształcić meczet w symbol panarabskiego nacjonalizmu w walce z napływem żydowskich imigrantów do Palestyny. Prowadząc swoją kampanię oskarżał Żydów o usiłowanie przejęcia kontroli nad Murem Zachodnim, który według niego był niezbywalną własnością Arabów i częścią terenu należącego do meczetu Al-Aksa. Brytyjczycy pragnąc nie dopuścić do kolejnych arabskich zamieszek, zgodzili się pójść na kolejne ustępstwa względem Arabów. W czerwcu 1922 roku ogłosili białą księgę Churchilla, która w znacznym stopniu ograniczała liczebność nowych żydowskich imigrantów napływających do Palestyny. Równocześnie, aby uspokoić społeczność żydowską, władze mandatowe zezwoliły w kwietniu 1925 roku na formalne otwarcie Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie.
Gdy w 1925 roku doszło do kolejnych arabskich wystąpień, Brytyjczycy natychmiast je stanowczo stłumili, nie pozwalając na eskalację starć. Jednak w 1929 roku sytuacja wymknęła się im spod kontroli, i starcia spod Wzgórza Świątynnego w Jerozolimie rozlały się po całym kraju – zamieszki w Palestynie 1929 roku kosztowały życie 133 Żydów i 116 Arabów. Przeprowadzono wówczas dochodzenie, a końcowy raport przedstawił sekretarz stanu do spraw kolonii – sir John Hope Simpson. Raport mówił, że arabska społeczność Palestyny jest zbyt biedna i zbyt słaba ekonomicznie, aby móc stworzyć własne samodzielne państwo. Jako jedyną możliwość dalszego rozwoju Palestyny wskazano napływ średniej klasy żydowskiej, która poprzez tworzenie nowych osad rolniczych pobudziłaby rozwój gospodarczy. Wiązało się to jednak z rosnącym zagrożeniem ze strony Arabów. Arabscy nacjonaliści zdawali sobie dobrze sprawę z faktu, iż wrogość do nowych imigrantów może stać się podstawowym czynnikiem budującym rodzącą się tożsamość narodową palestyńskich Arabów. Mogło to stać się zarzewiem kolejnych rozruchów. W podsumowaniu, raport zalecał, aby ograniczyć żydowską imigrację. W konsekwencji raportu, w październiku 1930 roku brytyjski rząd opublikował białą księgę Passfielda. Zmniejszała ona liczbę żydowskich imigrantów i ograniczała prawa nabywania przez nich ziemi w Palestynie. Zapoczątkowało to organizowanie nielegalnej alii żydowskiej. Wraz z dojściem w 1933 roku narodowych socjalistów do władzy w Niemczech, wielkość jej się nasiliła. Brytyjczycy usiłowali ją powstrzymywać i w tym celu stosowali różnorodne środki represyjne wobec społeczności żydowskiej w Palestynie. Były one jednak nieskuteczne i żydowska Hagana wciąż znajdowała nowe kanały przerzutowe dla imigrantów. W 1935 roku zniecierpliwieni Arabowie zażądali od Brytyjczyków zezwolenia na utworzenie arabskiego rządu Palestyny i całkowitego zakazania żydowskiego osadnictwa. Wobec odmowy ogłoszono, w 1936 roku, strajk powszechny, który przerodził się w arabskie powstanie w Palestynie. Jego konsekwencje były tragiczne – zginęło 400 Żydów, 200 brytyjskich żołnierzy i ponad 5 tys. Arabów, natomiast około 15 tys. Arabów zostało rannych. Jednak najpoważniejszą konsekwencją powstania było pozbawienie arabskiej społeczności przywództwa politycznego, rozbicie spójności narodowej i zniszczenie ich zdolności wojskowych. Tysiące arabskich domów zostało zniszczonych, pola uprawne i sady zostały zdewastowane. Dodatkowo strajk generalny i bojkot ekonomiczny osłabiły delikatną gospodarkę palestyńskich Arabów. Arabscy kupcy i rzemieślnicy utracili rynki zbytu dla swoich towarów, a w rezultacie wzrosło bezrobocie. Wielki mufti Jerozolimy musiał uciec z Palestyny i w bardzo ograniczonym stopniu kontynuował swoją politykę na emigracji. Miało to daleko idące konsekwencje, ponieważ kilka lat później, gdy Palestyńczycy stanęli w obliczu najbardziej brzemiennych w skutkach wydarzeń lat 1947-1949, nadal cierpieli oni skutki brytyjskich represji 1936-39, i w istocie nie posiadali jednolitego przywództwa. W rzeczywistości można argumentować, że praktycznie w ogóle nie mieli przywództwa.
W 1937 roku Królewska Komisja Palestyny przedstawiła raport o przyczynach wybuchu rozruchów i sposobach rozwiązania sytuacji. Lord William Peel jako jedyne rozwiązanie konfliktu wskazał odseparowanie obu zwaśnionych ze sobą społeczności w dwóch państwach: mniejszym żydowskim i większym arabskim. Strona żydowska wykazała zainteresowanie tym planem i wyraziła gotowość współpracy, jednak Arabowie zdecydowanie odrzucili propozycję, zapowiadając kontynuację walki, aż do uzyskania pełnej arabskiej samodzielności. Poszukując rozwiązania konfliktu, Brytyjczycy wysłali w 1938 roku Komisję Podziału Palestyny (na jej czele stanął sir John Woodhead). Raport końcowy tej komisji zawierał trzy propozycje przebiegu granic: plan A był powtórzeniem raportu Komisji Peela, natomiast plan B i plan C różniły się od siebie wielkością terytorium pozostawionego pod kontrolą brytyjską. Żaden z tych planów nie zadowolił obu stron konfliktu, i w rezultacie, rząd brytyjski ogłosił białą księgę z 1939 roku, która praktycznie zamknęła Żydom dostęp do Palestyny. Okazało się to niezwykle tragiczne w skutkach dla wielu Żydów, którzy zginęli podczas II wojny światowej w Europie – nie mieli możliwości ucieczki przed Holocaustem.
Podczas wojny, Wielka Brytania bezskutecznie usiłowała nakłonić państwa arabskie do utworzenia wspólnego sojuszu, chcąc pozyskać w ten sposób Arabów jako sprzymierzeńców w wojnie z Niemcami. Wykorzystywano przy tym ideę polityczną panarabizmu, która przyczyniła się do pobudzenia narodów arabskich do walki z pozostałościami kolonializmu. 22 marca 1945 roku przedstawiciele Królestwa Egiptu, Królestwa Arabii Saudyjskiej, Królestwa Iraku, Republiki Libanu, Republiki Syrii (Mandat Syrii), Emiratu Transjordanii oraz Jemenu spotkali się w celu utworzenia Ligi Państw Arabskich, której celem miało być koordynowanie wspólnej polityki arabskiej. W następnych latach Bliski Wschód przechodził bardzo poważne przemiany geopolityczne. Emirat Transjordanii uzyskał w 1946 roku niepodległość jako Królestwo Transjordanii. Było ono rządzone przez haszymickiego króla Abd Allaha I, jednak w rzeczywistości pozostawało pod silnymi wpływami brytyjskimi. Od 1945 roku Królestwo Egiptu usiłowało renegocjować z Brytyjczykami umowę w sprawie użytkowania Kanału Sueskiego. Pomimo niepodległości, w Egipcie nadal stacjonowały wojska brytyjskie, co było spostrzegane przez Egipcjan jako upokarzająca pozostałość kolonializmu. Liban istniał od 1943 roku jako niezależne państwo, jednak francuskie wojska stacjonowały w nim do 1946 roku. Gdy w 1946 roku Syria uzyskała niepodległość, wojska francuskie wycofały się z jej terytorium, oraz z sąsiedniego Libanu. Nowo powstałym państwom nie udawało się jednak koordynować wspólnej polityki. Każde z nich miało rozbieżne interesy i inną wizję rozwoju regionu. Haszymicki król Abd Allah I marzył o zjednoczeniu Transjordanii, Palestyny, Syrii, Libanu i Iraku jako Wielkiej Syrii. Usiłował on bezskutecznie przekonać do tego planu Brytyjczyków. Do Abd Allaha I z dużą nieufnością podchodziło także wielu arabskich przywódców, którzy poparli ideę unii państw arabskich w ramach istniejącej Ligi Arabskiej.
Tymczasem doświadczenie Holocaustu w Europie całkowicie odmieniło świadomość społeczności żydowskiej żyjącej w Palestynie. Ich przywódcy zrozumieli, że tylko własna siła militarna może uchronić w przyszłości Żydów przed powtórzeniem się podobnej tragedii na Bliskim Wschodzie. Szoa stało się więc punktem zwrotnym, determinującym Żydów do walki o własne bezpieczeństwo, niezależność i niepodległy byt państwowy. Ocaleni z zagłady europejscy Żydzi znajdowali się w specjalnych obozach dla przesiedleńców rozproszonych po całej Europie. Liczbę żydowskich uchodźców ocenia się na około 250 tys. Usiłowali oni różnymi drogami przedostać się do Palestyny, napotykali jednak na poważne utrudnienia ze strony brytyjskich władz mandatowych. Anglo-Amerykańska Komisja Śledcza przedstawiła w 1946 roku raport zalecający natychmiastowe zezwolenie 100 tys. żydowskim uchodźcom wjazd do Palestyny. Pomimo to Brytyjczycy utrzymali swoje ograniczenia. Jako pierwsza walkę z Brytyjczykami ogłosiła w lutym 1944 roku organizacja Irgun. Przez cały ten czas, największa żydowska organizacja paramilitarna Hagana utrzymywała współpracę z administracją brytyjską. Sytuacja zmieniła się, gdy nowy brytyjski premier Clement Richard Attlee zapowiedział w lipcu 1945 roku zmianę polityki odnośnie do żydowskiej imigracji do Palestyny. Przywódcy żydowscy podjęli wówczas decyzję o uznaniu Brytyjczyków za głównych wrogów w Palestynie. Wszystkie trzy główne żydowskie organizacje (Hagana, Irgun i Lechi) rozpoczęły atakowanie obiektów brytyjskiej administracji. Do najgłośniejszego zamachu doszło 22 lipca 1946 roku, kiedy to Irgun wysadził Hotel King David w Jerozolimie, który był siedzibą brytyjskiego sztabu wojskowego. W zamachu zginęło 91 osób, a 45 zostało rannych. Po zamachu brytyjskie władze zaostrzyły represje wobec żydowskiej społeczności w Palestynie, oraz utworzyły na Cyprze obozy dla internowanych, nielegalnych żydowskich imigrantów. Sytuacja wymagała, aby British Army utrzymywała ponad 100 tys. żołnierzy w Palestynie. Równocześnie brytyjski rząd, za pośrednictwem ministra spraw zagranicznych Ernesta Bevina zrzekł się 14 lutego 1947 roku roli mediatora w narastającym konflikcie żydowsko-arabskim.
Sprawa Palestyny w ONZ[ | edytuj kod]
2 kwietnia 1947 roku sprawa Palestyny została poddana pod obrady Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych. Od 28 kwietnia do 15 maja 1948 roku trwała I Sesja Specjalna Zgromadzenia Ogólnego NZ w sprawie Palestyny, która powołała Specjalny Komitet do Spraw Palestyny (ang. United Nations Special Committee on Palestine – UNSCOP). Wysoki Komitet Arabski zajął przy tym stanowisko, że Specjalny Komitet nie ma prawa podejmować żadnych decyzji w sprawie Palestyny, i odmówił współpracy. W międzyczasie następowała stopniowa eskalacja przemocy. 4 maja 1947 roku członkowie Irgunu zaatakowali brytyjskie więzienie w Akce, uwalniając 28 żydowskich więźniów. Równocześnie mnożyły się akty wzajemnej agresji pomiędzy żydowską i arabską społecznością. 15 sierpnia 1947 roku wysadzono dom rodziny Labana Abu, zamożnego arabskiego plantatora pomarańczy w pobliżu Petach Tikwa. W zamachu zginęło 12 mieszkańców, w tym 6 dzieci.
31 sierpnia 1947 roku Specjalny Komitet do spraw Palestyny zakończył prace nad raportem. Liczbę ludności Palestyny mandatowej oszacowano na ponad 1,6 mln, z czego około 1,1 mln Arabów i ponad 500 tys. Żydów. Przy czym ludność arabska była równomiernie rozmieszczona na całej powierzchni kraju, a ludność żydowska skupiała się w kilku większych miastach oraz skupiskach osad wiejskich. Społeczność żydowska była jednak lepiej przygotowana do stworzenia własnego samodzielnego państwa. Żydzi swoją organizację narodową opierali na wzorcach zachodnich. Na czele społeczności stały instytucje wybierane w powszechnych wyborach. Przywódcy cieszyli się dużym autorytetem i szacunkiem. Poprzez organizacje syjonistyczne posiadali oni sprawnie działające przedstawicielstwo polityczne i dyplomatyczne. Natomiast społeczność arabska opierała się na więzach klanowych, a nie rodzinnych. Największe wpływy posiadał Muhammad Amin al-Husajni, był on jednak zmuszony za swoją działalność antybrytyjską do przebywania na emigracji. Gospodarka obu społeczności opierała się na rolnictwie, jednak Żydzi sprzedawali 75% produkcji, a Arabowie zaledwie 25%. Wynikało to przede wszystkim z faktu, że żydowskie gospodarstwa były nastawione na intensywną produkcję rolniczą z wykorzystaniem najnowszych rozwiązań agrotechnicznych. Arabskie gospodarstwa były niewielkimi rodzinnymi firmami, opierającymi się na przestarzałych metodach upraw bez wykorzystania techniki. Żydowska średnia klasa była dobrze wykształcona i przyjechała do Palestyny z wysoko rozwiniętej technologicznie Europy. Miało to decydujący wpływ na rozwój żydowskich przedsiębiorstw i rozbudowę rodzimego przemysłu. Pod względem militarnym pozorną przewagę posiadali Arabowie, którzy zdobywali swoje doświadczenie bojowe podczas walk partyzanckich w latach 1936–1939 oraz służąc w armiach sąsiednich państw arabskich. Nie istniało jednak żadne dowództwo sił arabskich. Natomiast siły żydowskie, chociaż nieliczne i słabo wyszkolone, dysponowało centralnym dowództwem i co okazało się ważniejsze, silnym zapleczem polityczno-ekonomicznym. Raport w swoich wnioskach końcowych nie był jednoznaczny. Część członków komisji zaproponowała utworzenie oddzielnych państw żydowskiego i arabskiego, połączonych unią gospodarczą. Jerozolima wraz z przyległym obszarem miała pozostać pod nadzorem międzynarodowym. Druga część członków komisji zaproponowała utworzenie federacji żydowsko-arabskiej ze stolicą w Jerozolimie. W wyniku rozbieżności zdań Zgromadzenie Ogólne powołało 23 września Komitet Ad Hoc do Spraw Problemu Palestyńskiego, w skład którego weszli przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych. Utworzono dwie podkomisje, które zajęły się analizą obu propozycji Specjalnego Komitetu do spraw Palestyny. Przy czym przedstawiciele większości państw muzułmańskich skoncentrowali się nad drugim projektem, który ostatecznie odrzucili. 29 września wiceprezes Najwyższej Rady Muzułmańskiej Dżamal al-Husajni sprzeciwił się pomysłowi podziału Palestyny na dwa państwa, kwestionując przy tym prawo ONZ do podejmowania decyzji w tej sprawie. W argumentacji podał, że ONZ nie jest spadkobierczynią Ligi Narodów, która utworzyła mandat w Palestynie, wobec tego nie ma prawo decydować w tej sprawie. Stanowisko to poparli prawie wszyscy przedstawiciele państw muzułmańskich. Druga podkomisja pracowała nad propozycją podziału Palestyny na dwa odrębne państwa. 2 października prezes amerykańskiej sekcji Agencji Żydowskiej Abba Hillel Silver zaapelował do podkomisji, aby przyjęto plan utworzenia odrębnego państwa żydowskiego. Plan ten został bez większych zmian zalecony do realizacji. 25 listopada 1947 roku Komitet Ad Hoc oficjalnie zaakceptował projekt podziału Palestyny. Za głosowało dwadzieścia pięć państw, przeciw trzynaście, a wstrzymało się od głosu siedemnaście.
Zgromadzenie Ogólne zaakceptowało raport Komitetu Ad Hoc i przyjęło 29 listopada 1947 roku rezolucję nr 181 w sprawie rozwiązania konfliktu arabsko-żydowskiego w Palestynie, poprzez utworzenie dwóch państw: arabskiego i żydowskiego. Oba państwa miały składać się z trzech głównych części, które miały być połączone eksterytorialnymi skrzyżowaniami.
Zadanie wprowadzenia w życie planu podziału otrzymała Komisja Narodów Zjednoczonych do Spraw Palestyny (ang. United Nations Palestine Commission – UNPC).
Cele polityczne[ | edytuj kod]
Strona arabska[ | edytuj kod]
Najwyższa Rada Muzułmańska od razu odrzuciła rezolucję nr 181, twierdząc, że narusza ona prawa większości mieszkańców Palestyny. Arabowie postrzegali plan podziału Palestyny jako niesprawiedliwy, ponieważ oddawał większość terytorium państwa w ręce stanowiącej mniejszość społeczności żydowskiej. Arabscy przywódcy zaczęli wzywać do „zwrócenia Palestyny jej prawowitym mieszkańcom”, „zepchnięcia Żydów do morza” i oczyszczenia Palestyny z „syjonistycznej plagi”.
Warto zauważyć, że cieszący się największym poparciem Al-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni zdecydowanie opowiedział się za utworzeniem jednego państwa arabskiego na terytorium całej Palestyny, jednak wzywał palestyńskich Arabów do zachowania spokoju i nie popierał rozwiązania siłowego konfliktu. Jak twierdzi historyk Michał Jadwiszczok, można przypuszczać, że jego postawa wynikała z pragmatyzmu. Otóż zdawał sobie po prostu sprawę, że społeczność palestyńska nie jest gotowa do walki z dobrze zorganizowanym przeciwnikiem, jakim byli niewątpliwie Żydzi. Klan al-Husajni nie był wystarczająco silny, aby narzucić swoją wolę całej arabskiej społeczności w Palestynie. Dyskusje prowadziły do wewnętrznych sporów, w wyniku których nie mogło powstać jednolite polityczne przedstawicielstwo palestyńskich Arabów. Niektóre niewielkie społeczności zaczęły zawierać lokalne sojusze z sąsiednimi osadami żydowskimi, zdarzały się nawet przypadki proszenia Żydów o pomoc. Inne społeczności zwracały się o pomoc do jordańskiego króla Abdullaha I, widząc w nim przywódcę mogącego przejąć kontrolę nad całą Palestyną. Był on wówczas najsilniejszym arabskim przywódcą na Bliskim Wschodzie. W latach 1946-1947 Abdullah I mówił, że nie zamierza „poprzeć ani utrudniać podziału Palestyny oraz utworzenia państwa żydowskiego”. Oficjalnie popierał on ideę utworzenia państwa arabskiego, jednak podczas wojny domowej w Brytyjskim Mandacie Palestyny stał się zwolennikiem przyłączenia zachodnich terenów Palestyny do Królestwa Transjordanii. W lutym 1948 roku jego premier uzyskał poparcie brytyjskiego rządu dla planu przyłączenia arabskiej części Palestyny do Transjordanii. Wielka Brytania nie chciała arabskiej inwazji na państwo żydowskie i utworzenia państwa palestyńskiego z wielkim muftim Jerozolimy na czele.
Strona żydowska[ | edytuj kod]
Agencja Żydowska niemal natychmiast po przyjęciu rezolucji nr 181, ogłosiła uznanie jej decyzji jako obowiązujące społeczność żydowską w Palestynie. W ten sposób plan podziału Palestyny został zaakceptowany przez Żydów, chociaż wyrażali oni swoje niezadowolenie z umieszczenia Jerozolimy i Betlejem w międzynarodowej strefie pozostającej pod administracją ONZ. Jednak zaproponowany obszar państwa żydowskiego został przyjęty jako „niezbędne minimum” i bez zgłaszania zastrzeżeń rozpoczęto przygotowania do utworzenia własnego państwa.
Należy zwrócić uwagę, że w czasie trwania wojny, cele społeczności żydowskiej ewoluowały. Początkowo jedynym celem było przetrwanie ataków palestyńskich Arabów. Historyk Benny Morris stwierdza, że:
„Syjoniści głęboko i prawdziwie obawiali się powtórzenia Holocaustu na Bliskim Wschodzie. Publiczna retoryka arabska tylko wzmagała te obawy.”
W trakcie wojny pojawił się nowy cel, którym było przejęcie kontroli nad strategicznymi liniami komunikacyjnymi i opanowanie jak największej części terytoriów przyznanych państwu żydowskiemu. Po kolejnych miesiącach wśród dowódców wojskowych pojawił się trzeci cel:
„zmniejszenie liczebności wrogiej arabskiej mniejszości w państwie Izrael. Była ona uważana jako potężna piąta kolumna, której należało się pozbyć”
Rezolucja nr 181 nie została zaakceptowana przez paramilitarną, podziemną organizację Irgun, która wówczas była pod dowództwem Menachema Begina. Organizacja od 1944 roku prowadziła tzw. Rewoltę przeciw władzom brytyjskim. Jej celem było wyparcie Brytyjczyków z Palestyny i natychmiastowe utworzenie, zgodnie z postulatami syjonizmu rewizjonistycznego, państwa żydowskiego po obu brzegach rzeki Jordan. Irgun uważał, że jedynie w takich granicach Żydzi mogą utworzyć niepodległe państwo, będąc w nim jednocześnie większością.
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6]