• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Wodniczka - ptak

    Przeczytaj także...
    Torfowisko (ang. peatland, mire, niem. Moor, Moos, Ried, Filz) – jeden z typów mokradeł, siedlisk na tyle uwodnionych, że występuje tam specyficzna roślinność i zachodzą procesy akumulacji osadów organicznych. Jest to teren stale podmokły, o podłożu trudno przepuszczalnym, pokryty zbiorowiskami roślin bagiennych i bagienno-łąkowych. Torfowiska występują głównie w strefie klimatu umiarkowanego, wilgotnego i chłodnego (północna część Eurazji i Ameryki Północnej, a także obszary górskie). Obszary te są cenne pod względem przyrodniczym, można je także wykorzystać gospodarczo – poprzez wydobywanie torfu. Torfowisko przyrasta średnio o 1 mm w ciągu roku.Delta Świny (PLB320002) – obszar specjalnej ochrony ptaków w północno-zachodniej Polsce, nad Morzem Bałtyckim, o powierzchni 8286,1 ha, w całości w woj. zachodniopomorskim, na Pobrzeżu Szczecińskim. Obejmuje obszar delty wstecznej cieśniny Świny, wraz z sąsiednimi kanałami, akwenami i wyspami.
    Unia Europejska, UE – gospodarczo-polityczny związek 27 demokratycznych państw europejskich. Unia powstała 1 listopada 1993 roku – na mocy podpisanego 7 lutego 1992 traktatu z Maastricht – jako efekt wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej. Korzenie współczesnej integracji europejskiej sięgają okresu powojennego i ograniczały się do 6 państw zachodnioeuropejskich. Państwa te tworzyły wiele form i mechanizmów współpracy, powoływały organizacje, instytucje i organy, których celem było wzmocnienie jedności między nimi. W 1993 nadrzędną wobec wszystkich poprzednich organizacji została Unia Europejska, sama otrzymując nieznaną wcześniej hybrydową formułę sui generis.

    Wodniczka (Acrocephalus paludicola) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny trzciniaków (Acrocephalidae), wcześniej zaliczanego do pokrzewek. Zamieszkuje wschodnią Europę i zachodnią Azję po Ural, w pasie klimatu umiarkowanego. Jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem w skali globalnej. Na całym świecie żyje zaledwie ok. 20 tys. par, głównie w Polsce, Niemczech, na Białorusi, Litwie, Łotwie, Ukrainie, Węgrzech i zachodniej Rosji.

    Gatunkowa ochrona zwierząt – jedna z form ochrony przyrody przyjęta w ustawie o ochronie przyrody. W stosunku do dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową wprowadzone są następujące zakazy: zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania, posiadania żywych zwierząt, posiadania zwierząt martwych lub ich części, niszczenia siedlisk i ostoi, wybierania, posiadania oraz przechowywania jaj i inne.Trzciniaki (Acrocephalidae) – rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes), wyodrębniona z rodziny pokrzewkowatych (Sylviidae). W Polsce występuje 6 gatunków, a dwa zalatują wyjątkowo.

    Jeszcze w początkach XX wieku zasięg występowania wodniczki obejmował dużą część Europy zachodniej i środkowej (Holandia i Belgia, Niemcy, Bałkany). Od lat 60. i 70. obserwuje się drastyczny spadek jej liczebności, a w wielu rejonach całkowity zanik. Jest to spowodowane przede wszystkim kurczeniem się odpowiednich miejsc lęgowych – człowiek osusza tereny podmokłe, reguluje rzeki, rozbudowuje infrastrukturę komunikacyjną i na inne sposoby przekształca środowisko naturalne. Z drugiej strony, łąki bagienne na których zaniechano wypasu bydła lub wykaszania zarastają trzciną i krzewami, co również nie jest korzystne dla wodniczki.

    Natura 2000 – program utworzenia w krajach Unii Europejskiej wspólnego systemu (sieci) obszarów objętych ochroną przyrody. Podstawą dla tego programu są dwie unijne dyrektywy: Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa (Habitatowa). Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Wspólne działanie na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy w oparciu o jednolite prawo ma na celu optymalizację kosztów i spotęgowanie korzystnych dla środowiska efektów. Jednolite prawo powinno ułatwić współdziałanie wielu instytucji zajmujących się ochroną przyrody stale i tych dla których jest to działanie oboczne. Zadanie i cel rangi europejskiej powinno łatwiej uzyskać powszechną akceptację społeczną, tym bardziej że poszczególne kraje członkowskie są zobowiązane do zachowania na obszarach wchodzących w skład sieci Natura 2000 walorów chronionych w stanie nie pogorszonym, co wcale nie musi wykluczać ich gospodarczego wykorzystania.Gatunek zagrożony – w znaczeniu ogólnym to gatunek w większym lub mniejszym stopniu zagrożony wyginięciem, w wąskim znaczeniu to jedna z kategorii zagrożenia stosowanych do klasyfikacji gatunków zagrożonych wyginięciem.

    Wodniczka zimuje w zachodniej Afryce, jednak dokładne miejsca zimowania są słabo poznane. Ostatnie badania wskazują na Park Narodowy Oiseaux du Djoudj, na wydmach porośniętych dzikim ryżem. Przeloty IV–VI i VII–X. Rejestrowanie zaobrączkowanych ptaków skłoniło naukowców (De By, 1990) do wysunięcia teorii o nietypowej trasie wędrówki wodniczek: ptaki nie migrują bezpośrednio na południe, ale najpierw „krótkimi skokami” udają się na zachód – w kierunku Francji, Belgii i Holandii, zatrzymując się na terenach zasobnych w pożywienie. Zebrawszy odpowiednią ilość tłuszczu, rozpoczynają jednorazową dłuższą wędrówkę na południe, przez Półwysep Iberyjski do Afryki.

    Chełm (biał., ukr., ros. Холм [Chołm]) – miasto na prawach powiatu we wschodniej Polsce. Znajduje się w odległości 50 km od granicy z Białorusią i 25 km od granicy z Ukrainą w pobliżu przejścia granicznego w Dorohusku. Leży nad rzeką Uherką, lewym dopływem Bugu. Chełm jest po Lublinie drugim co do liczby ludności miastem w województwie lubelskim.Biebrzański Park Narodowy – jeden z 23 parków narodowych Polski, utworzony 9 września 1993. Największy park w Polsce o powierzchni 592,23 km², położony na terenach Kotliny Biebrzańskiej w województwie podlaskim. Siedziba Parku znajduje się w Osowcu-Twierdzy, gmina Goniądz.

    W Polsce jest to nieliczny ptak lęgowy na północy kraju. Jej liczebność szacuje się na 2900–2950 śpiewających samców – jest to największe skupisko wodniczki w Unii Europejskiej. W Polsce gniazduje 25% światowej populacji. 50% populacji żyje na Białorusi i ok. 25% na Ukrainie. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu obserwowano gniazdowanie wodniczki niemal na całym niżu, wzdłuż dolin rzecznych, nad zalewami i na podmokłych łąkach; większość tych stanowisk jednak już zanikła. Stosunkowo najliczniej występuje na Bagnach Biebrzańskich (co najmniej 1000 śpiewających samców) i w dolinie Narwi. Inne, izolowane stanowiska to torfowiska węglanowe pod Chełmem i rejon Delty Świny (rezerwat społeczny Karsiborska Kępa). Gatunek ten występuje także na obszarze Dąbskich Błot, które należą do sieci obszarów specjalnej ochrony Natura 2000.

    Obrączkowanie – metoda badań polegająca na znakowaniu zwierząt metalowymi lub plastikowymi obrączkami lub innymi znacznikami. Najczęściej stosowana w ornitologii, obrączkuje się również nietoperze.Strefa Klimatów umiarkowanych – w klasyfikacji klimatów Wincentego Okołowicza jest to jedna z pięciu głównych stref klimatycznych. Obejmuje rozległą strefę klimatycznaą, dzieląca się na półkuli północnej na chłodniejszą północną i cieplejszą południową i na półkuli południowej na cieplejszą północną i chłodniejszą południową. Średnia roczna temperatura waha się od 0 °C do 10 °C, a opady atmosferyczne występują w różnych porach roku. Roczne amplitudy temperatur od około 20 °C w klimatach morskich do 45 °C w skrajnie kontynentalnych. Charakterystyczną formacją roślinną dla klimatu umiarkowanego w części chłodniejszej jest tajga, natomiast części cieplejszej lasy liściaste i mieszane (kraje Europy Środkowej i południowa, czasem też środkowa część Skandynawii). Pory roku są w tej strefie łatwo rozpoznawalne i wyznaczane przez przebieg temperatury (ciepła, wilgotna wiosna, ciepłe, zazwyczaj suche lato, chłodna, wilgotna jesień i zima, często z opadami śniegu).
    Cechy gatunku Obie płci ubarwione jednakowo. Podobna do rokitniczki, lecz przez środek głowy biegnie biały pasek otoczony z obydwu stron paskami w kolorze czarnym. Przez górną część oka przebiega biała brew. Wierzch ciała brązowy, ale w porównaniu do rokitniczki ma odcień bardziej piaskowy i ciemniejsze, intensywne kreskowanie, podkreślone jaśniejszymi pasami. Kuper rdzawy, brązowo kreskowany. Spód ciała jasny, na piersi i po bokach drobno kreskowany. Wymiary średnie długość ciała 13 cm
    rozpiętość skrzydeł 19 cm
    masa ciała 12 g Biotop Wymagania siedliskowe bardzo wysokie. Zamieszkuje żyzne torfowiska, podmokłe, rozległe łąki porośnięte turzycą z nielicznymi krzewami oraz rozlewiska nie głębsze niż 10–15 cm. Gniazdo Podobne wielkością i usytuowaniem do gniazda rokitniczki, doskonale ukryte wśród roślinności, zawsze kilkadziesiąt centymetrów ponad powierzchnią gruntu lub wody. Samce są poligamiczne i w ogóle nie zajmują się potomstwem, dlatego też niektóre z nich opuszczają tereny lęgowe już na początku lipca. Jaja Bardzo podobne do jaj rokitniczki, o średnich wymiarach 16×12 mm. Składane są w liczbie 5–6 w połowie maja. U wodniczki coś takiego jak instytucja pary w ogóle nie istnieje. Gdy samica znajdzie samca, kopuluje z nim niekiedy nawet pół godziny. Samce wodniczki mają olbrzymie jądra i wielkie zbiorniki na nasienie, a w czasie kopulacji wprowadzają nasienie do układu rozrodczego samicy nawet siedem lub osiem razy. Gwarantuje to, że jaja przez nią złożone będą zapłodnione właśnie przez niego. Po rozłączeniu się partnerów samica powraca do budowanego przez siebie gniazda i w ciągu kilku godzin składa w nim pierwsze jajo. Następnego dnia udaje się na poszukiwanie samca, ale już innego. Takie zachowanie kontynuuje codziennie, aż do złożenia wszystkich jaj w lęgu. Każde z jaj może być zapłodnione przez innego samca. Wysiadywanie Od złożenia ostatniego jaja trwa przez ok. 14 dni. Młode opuszczają gniazdo po ok. 18 dniach. Opieką młodych zajmuje się tylko samica. Samce w okresie lęgowym śpiewają i nie zajmują się gniazdem. Pożywienie Wyłącznie drobne owady. Ochrona Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową i wymaga ochrony czynnej. Polska jest sygnatariuszem europejskiego porozumienia w sprawie ochrony wodniczki, podpisanego w lipcu 2004 roku.

    Projekt pod nazwą „Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech” trwał od 2005 do listopada 2011 roku i dysponował budżetem 5,4 mln euro, z czego 75 proc. sfinansował unijny fundusz LIFE-Nature. Był to największy do tej pory program ochrony gatunkowej zrealizowany w Polsce. Realizacją polskiej części planu ochrony zajmowało się (wraz z partnerami) Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków. Jego działania obejmowały:

    Turzyca (Carex L.) – rodzaj roślin z rodziny ciborowatych (turzycowatych). Liczy 1757 gatunków spotykanych na całym świecie, rozpowszechnionych głównie w strefie klimatów umiarkowanych. W Polsce występuje ok. 100 gatunków. Gatunkiem typowym jest Carex hirta L..Krzew – roślina drzewiasta o zdrewniałej łodydze, która od nasady rozgałęzia się na wiele pędów równorzędnych. W przeciwieństwie do drzew u krzewów brak osi głównej – pnia.
  • monitoring, polegający na regularnych i porównywalnych kontrolach w znanych i potencjalnych stanowiskach występowania. W 2009 roku wykonano pełną ogólnopolską inwentaryzację liczebności i rozmieszczenia wodniczki w Polsce.
  • wykup terenów, na których występuje wodniczka, i tworzenie tam rezerwatów ornitologicznych. Pierwszy tego typu społeczny rezerwat powstał już w 1993 roku na 177 ha podmokłych łąk na Kępie Karsiborskiej u ujścia Odry. W rezerwatach jest prowadzona gospodarka zapobiegająca niepożądanemu zarastaniu wysoką roślinnością: wypas zwierząt i koszenie łąk lub trzcinowisk. W ramach projektu wprowadzono specjalnie zaprojektowane prototypy kosiarek, będące odpowiednio przystosowanymi ratrakami na gąsienicach. Są one w stanie skosić 5–10 hektarów dziennie, wraz z zebraniem pokosu, usuwają też krzewy. Ponadto podjęto działania mające na celu przywrócenie prawidłowych stosunków wodnych. W związku z programem ochrony wodniczki OTOP zakupił ok. 1000 ha podmokłych łąk na terenie i w pobliżu Biebrzańskiego Parku Narodowego. W sumie powstały liczące łącznie 42 tys. ha enklawy dla wodniczki w 9 lokalizacjach – jedna w Niemczech, 6 na Pomorzu Zachodnim i 2 w Dolinie Biebrzy.
  • edukację i inne działania mające na celu zwiększenie świadomości konieczności ochrony gatunku w Polsce.
  • tworzenie mechanizmów prawnych i finansowych, zapewniających właściwe utrzymanie terenów będących siedliskiem wodniczki.

    • Zobacz też[ | edytuj kod]

  • ptaki Polski

    • Przypisy[ | edytuj kod]

    1. Acrocephalus paludicola, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
    2. Aquatic Warbler (Acrocephalus paludicola) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2012-10-06].
    3. Acrocephalus paludicola. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
    4. Expedition solves Aquatic Warbler mystery (ang.). BirdLife International, 2007-02-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-25)].
    5. ↑ Dubeltowe misterium. Tomasz Kłosowski, Artur Tabor, Lars Lachmann. Dzika Polska. TVP. TVP Polonia. 26.06.2009. [dostęp 5 września 2019].
    6. artykuł The right stripes: Aquatic Warbler w: Birdwatch sierpień 2003
    7. Tomiałojć L., Stawarczyk T., 2003, Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, PTPP "pro Natura", Wrocław, ss. 629-633
    8. David Attenborough Prywatne życie ptaków, Muza SA, Warszawa 1999, ​ISBN 83-7200-452-8​
    9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)
    10. ↑ Magdalena Zadrąg, Paweł Szałański, Lars Lachmann: Ochrona wodniczki w Polsce i w Niemczech. Osiągnięcia projektu LIFE Wodniczka. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków. [dostęp 2019-11-26].

    Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]

  • Acrocephalus paludicola (Wodniczka). W: M. Gromadzki (red.).: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 8: Ptaki (część II). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 325–329. ISBN 83-86564-43-1.
  • Strona Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków poświęcona m.in. ochronie wodniczki
    • Ptaki (Aves) – gromada stałocieplnych zwierząt z podtypu kręgowców. Jest najbardziej zróżnicowaną spośród gromad kręgowców lądowych – istnieje około 10 tys. gatunków ptaków, które zamieszkują ekosystemy na całym świecie. Ich wielkość waha się od 5 cm u koliberka hawańskiego do 2,7 m u strusia.Bałkany – region Europy, obejmujący w przybliżeniu obszar Półwyspu Bałkańskiego. Jednak nazwa ta mniej odnosi się do geografii, a bardziej do wspólnoty historyczno-kulturowej. Przy takim podejściu o przynależności danego kraju do Bałkanów decydują cechy kulturowe (np. język należący do ligi bałkańskiej, pewne elementy kultury ludowej), społeczne (np. wieloetniczność, współwystępowanie katolicyzmu, prawosławia i islamu) oraz historyczne (np. dawna przynależność do Cesarstwa Bizantyjskiego, zasiedlenie przez Słowian w VI wieku naszej ery, a przede wszystkim doświadczenie panowania tureckiego).




    Warto wiedzieć że... beta

    Wędrówki ptaków (migracje) – zjawisko przemieszczania się ptaków między dwoma obszarami (lęgowisko i zimowisko) spowodowane zmianami warunków atmosferycznych i co za tym idzie niedostępnością pokarmu. W klimacie tropikalnym wędrówka jest spowodowana zmianami pór: suchej i deszczowej. Poza wyjątkowymi przypadkami na zimowiskach ptaki nie przystępują do lęgów.
    <|||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| - |||||||||| |||||||||| ||||||||||>,
    Populacja biologiczna – zespół organizmów jednego gatunku żyjących równocześnie w określonym środowisku i wzajemnie na siebie wpływających, zdolnych do wydawania płodnego potomstwa. Nie jest to jednak suma osobników jednego gatunku, a zupełnie nowa całość.
    Belgia, Królestwo Belgii (Koninkrijk België, Royaume de Belgique, Königreich Belgien) – państwo federacyjne w zachodniej Europie w południowych Niderlandach. Belgia jest członkiem Unii Europejskiej (UE), ONZ oraz NATO.
    Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², co daje jej 70. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Zamieszkana przez ponad 38,5 miliona ludzi, zajmuje pod względem liczby ludności 34. miejsce na świecie, a szóste w Unii Europejskiej.
    Społeczny rezerwat Karsiborska Kępa – obszar poddany ochronie przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków na wyspie Karsiborska Kępa. Nie jest objęty formalną formą ochrony na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody.
    Europa – część świata (określana zwykle tradycyjnym, acz nieścisłym mianem kontynentu), leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.884 sek.