Walentynian III
Encyklopedia PWN – encyklopedia internetowa, oferowana – bezpłatnie i bez konieczności uprzedniej rejestracji – przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Encyklopedia zawiera około 122 tysiące haseł i 5 tysięcy ilustracji.Juliusz Waleriusz Majorian, Iulius Valerius Maiorianus (ur. ok. 420 r., zm. 7 sierpnia 461 r. w Dertonie w Ligurii obecnie Piemont) – cesarz zachodniorzymski w latach 457-461.
Wandalowie – grupa plemion wschodniogermańskich, zamieszkująca przed Wielką wędrówką ludów Europę Środkową (dzielili się na Silingów i Hasdingów, część badaczy jako wandalskie zalicza też plemiona Wiktofalów, Lakringów i Hariów). W noc sylwestrową 406 roku wraz ze Swebami i Alanami przekroczyli zamarznięty Ren w pobliżu Moguncji, po czym przez trzy lata pustoszyli Galię. W trakcie dalszej wędrówki po Cesarstwie dotarli do Północnej Afryki, gdzie po zdobyciu Kartaginy założyli swoje własne państwo (439 r.). Przetrwało ono sto lat i zostało ostatecznie podbite przez Cesarstwo Bizantyńskie w latach 533-534.
Walentynian III (Valentinianus III, Flavius Placidius Valentinianus, ur. 2 lipca 419 r. w Rawennie, zm. 16 marca 455) – imperator zachodniorzymski od 425 r.
Życiorys[ | edytuj kod]
Wnuk Teodozjusza Wielkiego, syn późniejszego imperatora Konstancjusza III i Galli Placydii. Urodził się 2 lipca 419 r. w Rawennie. Ok. 421-422 jego matka popadła w konflikt z bratem, cesarzem Honoriuszem, i schroniła się w Konstantynopolu. Tam po śmierci Honoriusza (423 r.) imperator wschodu Teodozjusz II uznał Walentyniana jako władcę ziem zachodnich i rok później doprowadził do jego zaręczyn ze swoją córką Licynią Eudoksją.
Po pokonaniu uzurpatora Jana sześcioletni Walentynian wrócił w październiku 425 r. na zachód, gdzie został uznany cesarzem, jednak faktyczną władzę sprawowała jego matka – Galla Placydia a później wódz Aecjusz Flawiusz, który w wyniku politycznych układów został mianowany magister militum per Galias. Przez pierwsze 12 lat panowania pozostawał w cieniu matki rywalizującej z Aecjuszem, ale przez większość życia był zdominowany przez otoczenie. W 437 r. Gallę Placydię odsunięto od władzy, ale Walentynian wiele kompetencji pozostawił w rękach Aecjusza.
Za regencji jego matki Wandalowie osiedlili się w Afryce, tworząc państwo, które w 439 r. odrzuciło zwierzchność Rzymian, a Walentynian nie potrafił powstrzymać ich napadów na Italię. W latach 430. i 440. imperator biernie uznawał prowadzoną przez Aecjusza politykę osiedlania Burgundów, Wizygotów i Alanów na ziemiach zachodniego cesarstwa. Na przełomie lat 440/450 błędne rachuby Aecjusza poskutkowały inwazją plemiennego związku Hunów pod wodzą Attyli na Galię (451 r.) i północną Italię (452 r.). Ich najazd spowodował znaczące straty i zmusił dwór do przeprowadzki do Rzymu, gdzie biskup Leon I i dwóch senatorów podjęło się negocjacji z Attylą, choć bez inicjatywy ze strony samego cesarza. Ostatecznie najazd Hunów powstrzymany został zwycięstwem Aecjusza w bitwie na Polach Katalaunijskich (451 r.).
Walentynian wspierał mocno biskupów Rzymu, szczególnie Leona I, popierając jego pretensje do zwierzchności nad całym chrześcijaństwem (m.in. dekretem z 444 r.); cesarz stał też po jego stronie w sporach na soborze chalcedońskim. Chociaż władzy Walentyniana nie podważył żaden uzurpator, a jego obie córki przyczyniły się do umocnienia pozycji rodu, to za jego nieudolnego panowania wystąpiły liczne procesy powodujące dezintegrację zachodniego cesarstwa. Za czasów Walentyniana III zachodnie państwo rzymskie utraciło znaczną część swych terytoriów, ograniczając się jedynie do Italii, wysp w zachodniej części Morza Śródziemnego i tych części Galii i Hiszpanii, w których władzę dzierżyli energiczni rzymscy notable.
21 września 454 r. Walentynian III osobiście zabił Aecjusza wskutek fałszywych doniesień kwestionujących jego lojalność. Wkrótce potem, 16 marca 455 r., cesarz zginął na Polu Marsowym w Rzymie zamordowany przez Optelasa i Traustilę – byłych podkomendnych Aecjusza. Na jego następcę Teodoryk II i galorzymska arystokracja wysunęły jednego z podwładnych Aecjusza – Awitusa, podczas gdy Genzeryk i senatorowie forsowali kandydaturę Majoriana.
W 437 r. pojął w Konstantynopolu za żonę Licynię Eudoksję – córkę Teodozjusza II i Greczynki Ateny Eudokii, z którą miał córki Eudokię i Placydię.
Wywód przodków:
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Roman Emperors - DIR-Valentinian III, www.roman-emperors.org [dostęp 2019-08-30].
- ↑ Valentinian III | Roman emperor, Encyclopedia Britannica [dostęp 2019-11-09] (ang.).
- ↑ Oliver Nicholson, The Oxford Dictionary of Late Antiquity, Oxford University Press, 19 kwietnia 2018, s. 1547, ISBN 978-0-19-256246-3 [dostęp 2019-11-09] (ang.).
- ↑ Roman Emperors - DIR Licinia Eudoxia, www.roman-emperors.org [dostęp 2019-11-09].
- Katalaunijskie, Pola, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2019-11-10].
- ↑ Celia E. Schultz i inni, A History of the Roman People, Routledge, 3 kwietnia 2019, ISBN 978-1-351-75470-5 [dostęp 2019-11-09] (ang.).