Uppland
Przeczytaj także...
Roslagen – nieadministracyjny region położony u środkowych wybrzeży Szwecji, we wschodniej części historycznej krainy Uppland. Granice Roslagen są umowne ale najczęściej do regionu zalicza się obszar obejmujący gminy: Danderyd, Lidingö, Täby, Vallentuna, Växholm, Österåker, Norrtälje oraz Östhammar i obejmuje zarówno ich część lądową jak i archipelag stanowiący część Archipelagu Sztokholmskiego.Historyczna kraina Szwecji (szw. landskap) to część Szwecji, która pojawiła się w którymś z dawniejszych podziałów politycznych tego kraju. Ze względu na dużą stabilność władzy w tym rejonie świata zwykle krainy historyczne wyróżniają się odrębnym charakterem kulturowym i geograficznym przy czym jednocześnie wielu ludzi współcześnie identyfikuje się z nimi. Główna reforma podziału terytorialnego Szwecji miała miejsce w roku 1634. W roku tym Axel Oxenstierna zastąpił stary podział nowym podziałem na regiony. Podział Oxenstierny dotyczył także Finlandii i zachował się tam do roku 1997, mimo iż kraje te nie stanowią jednego organizmu państwowego od 1809.
Lista światowego dziedzictwa (ang. World Heritage List; fr. Liste du patrimoine mondial) – lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO, filii ONZ, ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. Lista obejmuje (w czerwcu 2013) 981 obiektów w 160 krajach, w tym 759 obiektów dziedzictwa kulturowego (K), 193 przyrodniczego (P) i 29 mieszanych (K, P). O wpisaniu danego obiektu na listę decyduje Komitet Światowego Dziedzictwa w trakcie corocznej sesji, począwszy od 1977 r. Nominacje zgłaszane są przez poszczególne kraje. Jeżeli wniosek o wpisanie danego miejsca na listę nie zostanie uwzględniony, może być złożony ponownie.
Roslagen – nieadministracyjny region położony u środkowych wybrzeży Szwecji, we wschodniej części historycznej krainy Uppland. Granice Roslagen są umowne ale najczęściej do regionu zalicza się obszar obejmujący gminy: Danderyd, Lidingö, Täby, Vallentuna, Växholm, Österåker, Norrtälje oraz Östhammar i obejmuje zarówno ich część lądową jak i archipelag stanowiący część Archipelagu Sztokholmskiego.Historyczna kraina Szwecji (szw. landskap) to część Szwecji, która pojawiła się w którymś z dawniejszych podziałów politycznych tego kraju. Ze względu na dużą stabilność władzy w tym rejonie świata zwykle krainy historyczne wyróżniają się odrębnym charakterem kulturowym i geograficznym przy czym jednocześnie wielu ludzi współcześnie identyfikuje się z nimi. Główna reforma podziału terytorialnego Szwecji miała miejsce w roku 1634. W roku tym Axel Oxenstierna zastąpił stary podział nowym podziałem na regiony. Podział Oxenstierny dotyczył także Finlandii i zachował się tam do roku 1997, mimo iż kraje te nie stanowią jednego organizmu państwowego od 1809.
Lista światowego dziedzictwa (ang. World Heritage List; fr. Liste du patrimoine mondial) – lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO, filii ONZ, ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. Lista obejmuje (w czerwcu 2013) 981 obiektów w 160 krajach, w tym 759 obiektów dziedzictwa kulturowego (K), 193 przyrodniczego (P) i 29 mieszanych (K, P). O wpisaniu danego obiektu na listę decyduje Komitet Światowego Dziedzictwa w trakcie corocznej sesji, począwszy od 1977 r. Nominacje zgłaszane są przez poszczególne kraje. Jeżeli wniosek o wpisanie danego miejsca na listę nie zostanie uwzględniony, może być złożony ponownie.
Uppland – kraina historyczna Szwecji będąca częścią kraju Svealand i leżąca we wschodniej Szwecji. Uppland graniczy od połudna z Södermanland, od zachodu z Västmanland, od północnego zachodu z Gästrikland oraz od wschodu z Morzem Bałtyckim. Na jego terenie znajduje się 150 000 widocznych zabytków z czasów przedhistorycznych.
Enköping – miejscowość (tätort) w Szwecji siedziba władz administracyjnych gminiy Enköping w regionie Uppsala. Około 20 204 mieszkańców.Kościół Szwecji (szw. Svenska kyrkan) – to największy Kościół ewangelicko-luterański na świecie i największe wyznanie w Szwecji. Liczy 6,9 mln wiernych. Do 2000 r. miał charakter Kościoła państwowego. Teologicznie nawiązuje do nauczania ojca reformacji, Marcina Lutra. Kościół Szwecji, w którym mimo reformy biskupi zachowali władzę w diecezjach, a liturgia uległa jedynie niewielkim modyfikacjom, prezentuje umiarkowane skrzydło luterańskiej reformacji.
Historia[ | edytuj kod]
Najwcześniejsza wzmianka o Upplandzie pochodzi z 1296 kiedy podano, że kraina ta obejmuje Folklandy (tj. Fjärdhundraland, Attundaland, Tiundaland i Roslagen). Stolica Szwecji, Sztokholm, znalazła się na terenie dwóch krain – południowa część miasta znalazła się w Södermanland, północna zaś właśnie w Uppland.
Gmina miejska Sundbyberg (szw. Sundbybergs kommun) – jedna z 290 szwedzkich gmin. Gmina położona jest w regionie Sztokholm. Jest jedną z 13 szwedzkich gmin posiadających zarazem status miasta.Södermanland (lub Sörmland) – prowincja historyczna (landskap) w Szwecji, położona w południowo-wschodniej części Svealand.
Uppland a regiony[ | edytuj kod]
Krainy historyczne nie grają obecnie żadnej roli administracyjnej w Szwecji. Rolę tę pełnią regiony (szw. län). Historyczny Uppland rozpościera się na terenie trzech regionów: Uppsala, który zajmuje centralną część krainy, Sztokholm, który zajmuje jedną trzecią terytorium na południu krainy oraz Västmanland, który zajmuje jedną czwartą terytorium na zachodzie.
Gästrikland – prowincja historyczna (landskap) w środkowej Szwecji, położona w południowo-wschodniej części Norrland nad Zatoką Botnicką. Graniczy od południa i wschodu z Uppland, od południa z Västmanland, od zachodu z Dalarna oraz od północy z Hälsingland.Arcybiskup (gr. αρχή, arché - pierwszeństwo, gr. επίσκοπος, epískopos - nadzorca, biskup) – tytuł honorowy lub urząd nadawany biskupom ważniejszych diecezji (archidiecezja), a także jako wyróżnienie samej osoby biskupa ("ad personam").
Ludność[ | edytuj kod]
Uppland liczy 1 524 578 mieszkańców (dane na 31 grudnia 2013). Rozkład populacji w regionach wygląda następująco:
Geografia[ | edytuj kod]
Miasta[ | edytuj kod]
Jeziora[ | edytuj kod]
Rzeki[ | edytuj kod]
Fakty[ | edytuj kod]
Kultura[ | edytuj kod]
Uppsala jest siedzibą arcybiskupa Kościoła Szwecji. Stanowisko archeologiczne w Birka oraz zamek Drottningholm należą do światowego dziedzictwa UNESCO.
Sztokholm to jeden z 21 szwedzkich regionów terytorialnych (szw. län). Graniczy z regionami Uppsala i Södermanland oraz z Morzem Bałtyckim. Siedziba władz regionu – Sztokholm – jest jednocześnie stolicą Szwecji.Szwecja, Królestwo Szwecji (Sverige, Konungariket Sverige) – państwo w Europie Północnej, zaliczane do państw skandynawskich. Szwecja jest członkiem Unii Europejskiej od 1995 roku. Graniczy z Norwegią, Finlandią i Danią.
Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Statistiska centralbyrån: Folkmängd i landskapen den 31 december 2013 (szw.). [dostęp 2017-07-12].
- Upplandsberget (szw.). Heby kommun. [dostęp 2017-07-15].
Język szwedzki (szw. svenska språket, svenska) – język północnogermański wschodni (wschodnioskandynawski), używany głównie w Szwecji i częściach Finlandii, przez ok. 9 mln ludzi. W Finlandii język szwedzki jest, obok fińskiego, językiem urzędowym, z uwagi na 5% szwedzkojęzycznych obywateli Finlandii zamieszkałych głównie na wybrzeżach tego kraju. Szwedzki jest dość dobrze zrozumiały dla Norwegów i w mniejszym stopniu także dla Duńczyków. Język standardowy w Szwecji, tzw. rikssvenska (szwedzki państwowy) oparty jest na dialektach regionu sztokholmskiego.Öregrund to miasto portowe w Szwecji w Gminie Östhammar w regionie Uppsala (Uppsala län). Öregrund zamieszkuje około 1 552 mieszkańców. Prawa miejskie miasto uzyskało w 1491 roku, co czyni je obecnie jednym z najmniejszych z historycznych miast Szwecji.
Warto wiedzieć że... beta
Uppsala – miasto we wschodniej części Szwecji położone ok. 70 km na północ od Sztokholmu. Jest czwartym co do wielkości miastem Szwecji i centrum administracyjnym regionu Uppsala (Uppsala län).
Drottningholm – rezydencja królewska w Szwecji, na wyspie Lovön, w gminie Ekerö, na przedmieściach Sztokholmu. Znajduje się tu pałac w stylu renesansowym zbudowany w końcu XVII wieku, otoczony barokowym ogrodem. Zachował się tu także XVIII-wieczny budynek teatru, gdzie obecnie mieści się muzeum. W pałacu tym (a nie sztokholmskim Zamku Królewskim) mieszka współczesna szwedzka rodzina królewska. Mimo to jednak znaczna jego część jest udostępniana zwiedzającym.
Södermanland to jeden z 21 szwedzkich regionów terytorialnych (szw. län). Graniczy z regionami Östergötland, Örebro, Västmanland, Uppsala, Sztokholm oraz z Morzem Bałtyckim. Siedzibą jego władz (residensstad) jest Nyköping.
Park Narodowy Ängsö (szw. Ängsö nationalpark) – park narodowy położony w Szwecji, na terenie gminy Norrtälje w regionie administracyjnym Sztokholm. Obejmuje wyspę szkierową w archipelagu Roslagen. Park chroni XIX-wieczny krajobraz rolniczy, liczne gatunki roślin i zwierząt. Teren parku narodowego stanowi także ważny obszar wypoczynkowy dla mieszkańców aglomeracji sztokholmskiej, znany ze swego bogactwa przyrodniczego.
Uppsala to jeden z 21 szwedzkich regionów terytorialnych (szw. län). Graniczy z regionami Sztokholm, Södermanland, Västmanland, Gävleborg oraz z Morzem Bałtyckim. Siedzibą jego władz (residensstad) jest Uppsala.
Norrtälje – miasto w Szwecji, w regionie terytorialnym Sztokholmu, siedziba gminy Norrtälje. Według danych szacunkowych na rok 2005 – 16 263 mieszkańców. Jest członkiem Związku Miast Bałtyckich.
Birka – średniowieczne miasto, faktoria handlowa wikingów położone na terenie dzisiejszej Szwecji, na wyspie Björkö we wschodniej części jeziora Melar, na zachód od Sztokholmu. Osada zajmowała ok. 12 ha powierzchni i była obwiedziona od strony lądu kamiennym murem. Obok, na skalistym wyniesieniu, znajdował się obronny gródek, którego początki sięgały V wieku – okresu wędrówek ludów. Rozwijało się od początku IX wieku do 970. W IX-X wieku główny ośrodek handlowy Północnej Europy, rozległe kontakty handlowe obejmowały między innymi Fryzję, Saksonię, Bizancjum, Persję a nawet Chiny. Już w IX wieku bito w Birce własną monetę, naśladując monety angielskie i karolińskie. Po zniszczeniu miasta, uchodźcy z Birka założyli istniejące do dziś Sigtuna.