Udmurcja
Przeczytaj także...
Język rosyjski (ros. русский язык, russkij jazyk; dawniej też: język wielkoruski) – język należący do grupy języków wschodniosłowiańskich, posługuje się nim jako pierwszym językiem około 145 mln ludzi, ogółem (według różnych źródeł) 250-300 mln. Jest językiem urzędowym w Rosji, Kirgistanie i na Białorusi, natomiast w Kazachstanie jest językiem oficjalnym oraz jest jednym z pięciu języków oficjalnych a jednocześnie jednym z sześciu języków konferencyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Posługuje się pismem zwanym grażdanką, graficzną odmianą cyrylicy powstałą na skutek jej upraszczania.Klimat kontynentalny – jeden z podstawowych rodzajów klimatu. Kształtuje się w głębi lądu. Wyróżnia się największą dobową oraz roczną amplitudą temperatury powietrza. Lata są upalne, a zimy surowe, mroźne. Wraz ze zwiększaniem się odległości od morza maleje wilgotność powietrza, przeciętne zachmurzenie nieba oraz ilość opadów. Zwiększone jest za to zapylenie powietrza.
Iż (ros. Иж) – rzeka w Rosji (przepływa przez republiki Udmurcja i Tatarstan) o długości 259 km, prawy dopływ Kamy. Powierzchnia dorzecza zajmuje 8510 km² a średni roczny przepływ (mierzony w punkcie wpływu do jeziora Liebiedinoje) wynosi 34,1 m³/s. Rzeka spławna i żeglowna, jednak pozostaje zamarznięta od połowy listopada do połowy kwietnia. Nad rzeką Iż znajduje się miasto Iżewsk, stolica Udmurcji (jest tam utworzony duży Zalew Iżewski).
Język rosyjski (ros. русский язык, russkij jazyk; dawniej też: język wielkoruski) – język należący do grupy języków wschodniosłowiańskich, posługuje się nim jako pierwszym językiem około 145 mln ludzi, ogółem (według różnych źródeł) 250-300 mln. Jest językiem urzędowym w Rosji, Kirgistanie i na Białorusi, natomiast w Kazachstanie jest językiem oficjalnym oraz jest jednym z pięciu języków oficjalnych a jednocześnie jednym z sześciu języków konferencyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Posługuje się pismem zwanym grażdanką, graficzną odmianą cyrylicy powstałą na skutek jej upraszczania.Klimat kontynentalny – jeden z podstawowych rodzajów klimatu. Kształtuje się w głębi lądu. Wyróżnia się największą dobową oraz roczną amplitudą temperatury powietrza. Lata są upalne, a zimy surowe, mroźne. Wraz ze zwiększaniem się odległości od morza maleje wilgotność powietrza, przeciętne zachmurzenie nieba oraz ilość opadów. Zwiększone jest za to zapylenie powietrza.
Iż (ros. Иж) – rzeka w Rosji (przepływa przez republiki Udmurcja i Tatarstan) o długości 259 km, prawy dopływ Kamy. Powierzchnia dorzecza zajmuje 8510 km² a średni roczny przepływ (mierzony w punkcie wpływu do jeziora Liebiedinoje) wynosi 34,1 m³/s. Rzeka spławna i żeglowna, jednak pozostaje zamarznięta od połowy listopada do połowy kwietnia. Nad rzeką Iż znajduje się miasto Iżewsk, stolica Udmurcji (jest tam utworzony duży Zalew Iżewski).
Udmurcja (ros. i udm. Удмуртия), pełna nazwa Republika Udmurcka (ros. Удмуртская Республика, udmurcki Удмурт Республика lub Удмурт Элькун) – autonomiczna republika wchodząca w skład Federacji Rosyjskiej.
Tatarstan, Republika Tatarstanu (ros. Респу́блика Татарста́н lub Тата́рия; tatar. Татарстан Республикасы / Tatarstan Respublikası) – podmiot (republika) Federacji Rosyjskiej wchodząca w skład Nadwołżańskiego Okręgu Federalnego.Torf – skała osadowa powstała w wyniku zachodzących w szczególnych warunkach przemian obumarłych szczątków roślinnych, najmłodszy węgiel kopalny. Zawiera mniej niż 60% węgla.
Geografia[ | edytuj kod]
Położenie i powierzchnia[ | edytuj kod]
Republika Udmurcka leży w europejskiej części Rosji, we wschodniej części Niziny Wschodnioeuropejskiej, pomiędzy rzekami Kamą i Wiatką.
Obwód kirowski (ros. Кировская область, Kirowskaja obłast´) – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej.Kama (Ка́ма) (tatar. Çulman) – rzeka w Rosji, lewy dopływ Wołgi (i największy z nich, w rzeczywistości większy także od Wołgi w miejscu połączenia obu rzek). Wypływa w republice autonomicznej Udmurcja (ros. Удму́ртия) płynąc najpierw na wschód, potem skręca na południe i zachód w obwodzie permskim, przepływa ponownie przez Udmurcję a następnie przez republikę autonomiczną Tatarstan, gdzie spotyka się z Wołgą.
Obszar republiki zajmuje powierzchnię 42 100 km².
Republika graniczy z Krajem Permskim, obwodem kirowskim oraz republikami rosyjskimi: Baszkirią i Tatarstanem.
Największa rozciągłość kraju z północy na południe to 320 km, a ze wschodu na zachód – 200 km.
Strefa czasowa[ | edytuj kod]
Udmurcja należy do czasu Samary (SAMT). UTC +4:00 przez cały rok. Wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, w Udmurcji obowiązywał czas Samary (SAMT/SAMST): czas standardowy (zimowy) strefy UTC+4:00 (SAMT), a czas letni UTC+5:00 (SAMST).
Baszkortostan, Baszkiria (Republika Baszkortostanu, ros. Республика Башкортостан, Riespublika Baszkortostan, baszk. Башҡортостан Республикаһы, Bašǩortostan Respublikaḥy) – autonomiczna republika, wchodząca w skład Federacji Rosyjskiej.Ropa naftowa (olej skalny, czarne złoto) – ciekła kopalina, złożona z mieszaniny naturalnych węglowodorów gazowych, ciekłych i stałych (bituminów), z niewielkimi domieszkami azotu, tlenu, siarki i zanieczyszczeń. Ma podstawowe znaczenie dla gospodarki światowej jako surowiec przemysłu chemicznego, a przede wszystkim jako jeden z najważniejszych surowców energetycznych.
Rzeki[ | edytuj kod]
Jeziora[ | edytuj kod]
Brak większych jezior, na obszarze tej republiki jest częściowo położony Zbiornik Wotkiński.
Surowce naturalne[ | edytuj kod]
Naturalnymi surowcami są ropa naftowa, torf, wody mineralne.
Lasy[ | edytuj kod]
Lasy stanowią około 40% terytorium. Większość stanowią lasy iglaste.
Język udmurcki (удмурт кыл; inna nazwa: język wotiacki) należy do permskiej grupy języków ugrofińskich. Jest on językiem ojczystym dla ok. 550 000 mieszkańców Udmurcji w zachodniej części Przeduralu, czyli dla 77% ogólnej liczby Udmurtów (ok. 770 000, 1989). Ok. 15 000 ludzi mówi językiem udmurckim w Kazachstanie. Od 1775 roku istnieje gramatyka tego języka.Europa – część świata (określana zwykle tradycyjnym, acz nieścisłym mianem kontynentu), leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.
Klimat[ | edytuj kod]
Udmurcja leży w strefie klimatu kontynentalnego z ciepłym latem i zimną, śnieżną zimą.
Demografia[ | edytuj kod]
Statystyki demograficzne[ | edytuj kod]
ludność ogółem: 1.570.316 (2002)
Narodowości[ | edytuj kod]
Skład narodowościowy populacji Udmurcji i jego zmiany na przestrzeni lat (według danych spisowych):
Pojęcie autonomia pochodzi od (staro)greckiego αυτονομία, (αὐτονομία) autonomía = możliwość stanowienia norm samemu sobie, samodzielność prawna. Dziś używa się go w zależności od dyscypliny (gospodarka, prawo, polityka) lub kontekstu w znaczeniu suwerenność, niezawisłość, niezależność, samorządność, (całkowita lub częściowa).WorldCat – katalog rozproszony łączący zbiory 71 000 bibliotek ze 112 krajów, które są uczestnikami serwisu Online Computer Library Center. Katalog jest tworzony i prowadzony przez biblioteki, których zbiory są w nim ujęte.
Tablice rejestracyjne[ | edytuj kod]
Tablice pojazdów zarejestrowanych w Udmurcji mają oznaczenie 18 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.
Przypisy[ | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]
Kontrola autorytatywna (autonomiczna republika):VIAF: 244233300 GND: 4314275-8 NKC: ge130728 WorldCat: viaf-244233300
Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.
Czepca (ros. Чепца, udm Чупчи́) — rzeka w europejskiej części Rosji. Przepływa przez terytorium Udmurcji i obwodu kirowskiego; główny lewy dopływ Wiatki o długości 501 km, z dorzeczem o powierzchni 20 400 км².
Warto wiedzieć że... beta
Nizina Wschodnioeuropejska (8; a. Niż Wschodnioeuropejski; biał. Усходне-Эўрапейская раўніна; est. Ida-Euroopa lauskmaa, Vene tasandik; kaz. Шығыс Еуропа жазығы; lit. Ryţu Europos lyguma; łot. Austrumeiropas līdzenums; mołd. Cîmpia Europei de Est; ros. Восточно-Европейская равнина, Русская равнина; ukr. Східноєвропейська рівнина) – megaregion fizycznogeograficzny w Europie Wschodniej.
Śnieg – opad atmosferyczny w postaci kryształków lodu o kształtach głównie sześcioramiennych gwiazdek, łączących się w płatki śniegu. Po opadnięciu na ziemię tworzy porowatą pokrywę śnieżną, także nazywaną śniegiem.
Wiatka (ros. Вятка) - rzeka w Rosji (Udmurcja, Obwód kirowski, Tatarstan). Prawy dopływ Kamy. Długość - 1314 km, powierzchnia zlewni - 129 tys. km².
Uniwersalny czas koordynowany, UTC (ang. Universal Time Clock lub Coordinated Universal Time, fr. Temps Universel Coordonné) – wzorcowy czas ustalany na podstawie TAI (fr. Temps Atomique International), uwzględniający nieregularność ruchu obrotowego Ziemi i koordynowany względem czasu słonecznego. By zapewnić, że Słońce średnio w ciągu roku przechodzi nad południkiem zerowym o godz. 12:00 UTC z dokładnością nie mniejszą niż 0,9 s, od czasu do czasu do UTC dodawana jest tzw. sekunda przestępna. Operację tę przeprowadza IERS (International Earth Rotation Service).
Przyrost naturalny – różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów. Wartość dodatnia oznacza liczbę urodzeń przewyższającą liczbę zgonów, ujemna - odwrotnie. Jeśli mamy do czynienia z wartością ujemną, mówimy o ubytku naturalnym. Przyrost naturalny różni się od przyrostu rzeczywistego o saldo migracji. Przyrost naturalny obliczymy wzorem: Pn=U-Z. Występujące we wzorze wartości zazwyczaj podawane są jako wartości względne, tzn. przeliczane na 1000 mieszkańców i wtedy określane są jako: stopa albo współczynnik przyrostu naturalnego, rodność i umieralność.
Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej (cz. Národní knihovna České republiky) – biblioteka narodowa Czech z siedzibą w Pradze. Biblioteka znajduje się w gmachu Clementinum. Jedna z najstarszych bibliotek na terenie Czech, której zbiory obejmują ponad 6,5 miliona woluminów.
Spis statystyczny - spis dostarczający informacji niezbędnych do ustalenia stanu i struktury zjawisk w ściśle określonym momencie. Spisy dostarczają informacje dotyczące ludności, tj. wieku, zawodu, poziomu wykształcenia itp., jak również informacji o innych wielkościach, w tym charakteryzujących gospodarkę. Przeprowadzane są również spisy nieruchomości, gospodarstw rolnych, zwierząt gospodarskich.