Tytani
Encyklopedia PWN – encyklopedia internetowa, oferowana – bezpłatnie i bez konieczności uprzedniej rejestracji – przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Encyklopedia zawiera około 122 tysiące haseł i 5 tysięcy ilustracji.Menojtios (także Menoetius; gr. Μενοίτιος Menoítios, łac. Menoetius) – w mitologii greckiej jeden z tytanów.
Uranos (także Uran, Niebo; gr. Οὐρανός Ouranós, łac. Uranus, Caelus ‘niebo’) – w mitologii greckiej bóg i uosobienie nieba.
Tytani i tytanidy (gr. Τιτᾶνες Titanes, Τιτανίδες Titanídes, l.poj. Τιτάν Titán, Τιτανίς Titanís, łac. Titani, Titanides, l.poj. Titan, Titanid, pol. tytan, tytanida, tytanka) – w mitologii greckiej bogowie z pokolenia olbrzymów, istniejący przed bogami olimpijskimi.
Synowie Uranosa i Gai, m.in. Ofion, Hyperion, Japet, Kojos, Krios, Kronos, Okeanos, należeli do pierwszego pokolenia tytanów, a córki Uranosa i Gai, m.in. Fojbe, Mnemosyne, Rea, Teja, Temida, Tetyda – do pierwszego pokolenia tytanid. Braćmi ich byli hekatonchejrowie (sturęcy) – Ajgajon, Gyges, Kottos i cyklopi niebiańscy – Arges, Brontes, Steropes. Synowie tytanów i tytanid pierwszego (starszego) pokolenia, m.in. tytana Kriosa i Eurybii – Astrajos, Pallas i Perses, tytana Japeta i Okeanidy Klimene (lub Okeanidy Azji) – Atlas, Epimeteusz, Menojtios i Prometeusz, tytana Hyperiona i tytanidy Tei – Helios, należeli do drugiego (młodszego) pokolenia tytanów, a córki tytanów i tytanid pierwszego (starszego) pokolenia, m.in. tytana Kojosa i tytanidy Fojbe – Asteria i Leto, tytana Hyperiona i tytanidy Tei – Eos i Selene – do drugiego (młodszego) pokolenia tytanid.
Przerażony nimi Uranos zamierzał, tak jak uczynił to ze sturękimi i cyklopami, wtrącić do Tartaru. Gaja przeciwstawiła się zamiarom Uranosa, zrobiła sierp i wręczyła go Kronosowi, by ten użył go przeciwko ojcu. Kronos zaatakował Uranosa, odciął mu jądra i wrzucił je do morza. Z krwi Uranosa, którą wchłonęła do siebie Gaja (Ziemia), zrodziły się Erynie i meliady oraz bogini miłości Afrodyta . Okaleczony bóg przepowiedział swemu synowi, że on również zostanie zrzucony z tronu przez własnego syna.
Kronos zasiadł na opuszczonym tronie, poślubiając swoją siostrę, Reję. Obawiał się spełnienia przepowiedni Uranosa, więc połykał kolejno swoje potomstwo – Hestię, Demeter, Herę, Hadesa i Posejdona. Jednakże, gdy narodził się Zeus, Reja podała mężowi do połknięcia kamień owinięty w pieluszki – abadir. Gdy Zeus, wychowywany w ukryciu, dorósł, podstępem (z pomocą Metydy i Rei) podał swemu ojcu środek wymiotny (zmieszany z trunkiem miodowym) i sprawił, że Kronos wyrzucił z siebie połknięty kamień oraz potomstwo. Zeus wraz ze swymi braćmi wystąpił przeciwko Kronosowi, a także tytanom, kryjącym się w tesalskich górach Otrys. Tytani pierwszego pokolenia (z wyjątkiem tytanid i Okeanosa) zostali pokonani dzięki pomocy wyzwolonych cyklopów oraz sturękich i wtrąceni na zawsze do Tartaru.
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- tytan. sjp.pwn.pl. [dostęp 2010-04-19].
- ↑ tytani i tytanidy, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2010-04-19] .
- tytanida. sjp.pwn.pl. [dostęp 2010-04-19].
- ↑ Początki świata. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 39–41. ISBN 83-7391-077-8.
- ↑ Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 357. ISBN 83-04-04673-3.
- ↑ Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 441–442. ISBN 80-8046-098-1. (słow.); polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
- Pierre Grimal , Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 64–65, 121, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612 .
- ↑ Zygmunt Kubiak , Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa: „Świat Książki”, 2003, s. 52–53, ISBN 83-7391-077-8, OCLC 830494522 .
- ↑ Zygmunt Kubiak , Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa: „Świat Książki”, 2003, s. 60–68, ISBN 83-7391-077-8, OCLC 830494522 .
- Pierre Grimal , Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 358, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612 .
- Pierre Grimal , Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 90, 112, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612 .
Bibliografia[ | edytuj kod]
- Aaron J. Atsma: Titans (ang.). theoi.com. [dostęp 2010-04-19].
- Titanides (ang.). mythindex.com. [dostęp 2011-06-26].
- Titans (ang.). mythindex.com. [dostęp 2011-06-26].
- Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9.
- Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 1356. ISBN 83-7399-022-4.
- Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 772. ISBN 83-01-03529-3.
- Carlos Parada: Titans (ang.). maicar.com. [dostęp 2010-04-19].
- William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Titan1 (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-12].
- William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Titan2 (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-12].
- Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Titanes (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-12].