Tyranozaury
Przeczytaj także...
Daspletozaur (Daspletosaurus) – rodzaj dużego teropoda z rodziny tyranozaurów (Tyrannosauridae). Żył w Ameryce Północnej w późnej kredzie (ok. 80-72 mln lat temu). Obecnie tylko jeden gatunek daspletozaura jest uważany za ważny – D. torosus, choć nadal kilka jego potencjalnych gatunków z Alberty, Montany i Nowego Meksyku pozostaje nieopisanych. Wliczając nieopisane gatunki oraz te nieważne, daspletozaur obejmuje najwięcej gatunków ze wszystkich tyranozauroidów.Hadrozaury (Hadrosauridae) – rodzina ornitopodów z grupy hadrozauroidów (Hadrosauroidea), znana też jako „dinozaury kaczodziobe”.
Tyranozaur (Tyrannosaurus) – rodzaj teropoda z rodziny tyranozaurów. Jedynym gatunkiem z tego rodzaju, którego istnienie zostało potwierdzone i który jest zarazem jednym z najbardziej znanych dinozaurów na świecie, jest Tyrannosaurus rex.
Daspletozaur (Daspletosaurus) – rodzaj dużego teropoda z rodziny tyranozaurów (Tyrannosauridae). Żył w Ameryce Północnej w późnej kredzie (ok. 80-72 mln lat temu). Obecnie tylko jeden gatunek daspletozaura jest uważany za ważny – D. torosus, choć nadal kilka jego potencjalnych gatunków z Alberty, Montany i Nowego Meksyku pozostaje nieopisanych. Wliczając nieopisane gatunki oraz te nieważne, daspletozaur obejmuje najwięcej gatunków ze wszystkich tyranozauroidów.Hadrozaury (Hadrosauridae) – rodzina ornitopodów z grupy hadrozauroidów (Hadrosauroidea), znana też jako „dinozaury kaczodziobe”.
Tyranozaur (Tyrannosaurus) – rodzaj teropoda z rodziny tyranozaurów. Jedynym gatunkiem z tego rodzaju, którego istnienie zostało potwierdzone i który jest zarazem jednym z najbardziej znanych dinozaurów na świecie, jest Tyrannosaurus rex.
Tyranozaury (Tyrannosauridae) - rodzina dużych drapieżnych dinozaurów (teropodów) z grupy celurozaurów
Żyły w Ameryce Północnej i Azji w późnej kredzie. Ich kończyny przednie były zredukowane (2 lub 3 zachowane palce), zaś czaszka osiągała znaczne rozmiary (do 1,5 m długości), a szczęki uzbrojone były w masywne piłkowane zęby o prawie okrągłym przekroju poprzecznym. W połączeniu z rozbudowaną tylną częścią czaszki mieszczącą silne mięśnie szczęk zapewniało to możliwość miażdżenia kości ofiar z siłą niespotykaną u większości współczesnych drapieżników. Duża głowa, potężne szczęki i nożowate zęby zdają się wskazywać, że nie potrzebowały do pomocy kończyn przednich, a ich głównymi ofiarami były zapewne niewyposażone w żaden oręż obronny hadrozaury.
Ornitomimozaury (Ornithomimosauria) – grupa strusiopodobnych teropodów, do której należały m.in.: archeornitomim, gallimim, strutiomim i dromicejomim.Celurozaury (Coelurosauria) – grupa teropodów definiowana filogenetycznie jako wszystkie te gatunki, które są bliższe ptakom niż karnozaurom. Należą do niej między innymi tyranozauroidy, dromeozaury, ornitomimozaury i ptaki. Dzisiaj występuje tylko jedna grupa celurozaurów – ptaki.
Według alternatywnej hipotezy, tyranozaury były raczej padlinożercami niż aktywnymi drapieżnikami, tym bardziej, że miały stosunkowo małe kończyny przednie i nie były zdolne do rozwijania tak wysokich prędkości, jak np. ornitomimozaury.
Rodzina Tyrannosauridae składa się z dwóch podrodzin:
Przypisy
- Joel Achenbach. Dinozaury z krwi i kości. „National Geographic Polska”. 42, s. 5-7, 2003.
Linki zewnętrzne[]
Ameryka Północna – kontynent o powierzchni 24 242 000 km² (co stanowi 16,3% całkowitej powierzchni lądów na kuli ziemskiej), położony na półkulach: północnej i zachodniej. Do Ameryki Północnej należy Ameryka Środkowa.Azja (gr. Ἀσία Asía, łac. Asia) – część świata, razem z Europą tworząca Eurazję, największy kontynent na Ziemi. Z powodów historycznych i kulturowych sama Azja bywa również nazywana kontynentem (zob. alternatywne listy kontynentów).
Warto wiedzieć że... beta
Aublysodon to niepewny rodzaj tyranozauroida, który opisał Joseph Leidy w 1868. Obecnie z powodu fragmentaryczności materiału kopalnego i braku cech charakterystycznych uważa się aublysodona za nomen dubium - rodzaj niepewny. Rodzaj ten został opisany na podstawie pojedynczego zębu, który zaginął. Przypisane do tego rodzaju skamieliny (głównie zęby) pochodzą z późnokredowych skał wielu stanów USA, północnej Kanady i Azji. Zęby uznane za należące do tego aublysodona na pewno pochodzą od tyranozauroidów, lecz bliższe ustalenie ich właścicieli jest niemożliwe.
Dinozaury (Dinosauria – z stgr. δεινός deinos – straszny, potężny + σαῦρος sauros – jaszczur) – grupa archozaurów (gadów naczelnych), które zdominowały ziemskie ekosystemy na ponad 160 mln lat, pojawiając się w środkowym triasie. Pod koniec okresu kredy, około 65,5 mln lat temu, katastrofalne wymieranie skończyło ich dominację na lądzie na wszystkich kontynentach. Jedna grupa dinozaurów przeżyła do dnia dzisiejszego: większość taksonomów uważa, że współczesne ptaki są dinozaurami z grupy teropodów. Dinosauria obejmuje dwa rzędy: Saurischia (gadziomiedniczne) oraz Ornithischia (ptasiomiedniczne).
Kreda późna (ang. Late Cretaceous) – młodsza epoka kredy, trwająca około 34 milionów lat (od 99,6 ± 0,9 do 65,5 ± 0,3 mln lat temu). Dzieli się na sześć wieków: cenoman, turon, koniak, santon, kampan i mastrycht.
Tarbozaur (Tarbosaurus) - rodzaj wielkich wymarłych dinozaurów drapieżnych, żyjący na terenie dzisiejszej pustyni Gobi w Azji pod koniec późnej kredy (kampan, mastrycht). Obecnie uznawany jest tylko jeden gatunek - Tarbosaurus bataar. Do 2006 roku opisano skamieniałości około 100 osobników tego gatunku, z tym że tylko kilkanaście w miarę kompletnych.
Alioram (Alioramus) – rodzaj teropoda z rodziny tyranozaurów (Tyrannosauridae) żyjącego w późnej kredzie na terenach Azji. Gatunek typowy, A. remotus, jest znany z niekompletnej czaszki i trzech kości śródstopia wydobytych z datowanych na mastrycht osadów równiny zalewowej na terenie Mongolii. Skamieniałości te opisał i nazwał rosyjski paleontolog Siergiej Kurzanow w 1976 roku. Pokrewieństwo aliorama z innymi tyranozaurami pozostaje niepewne – niektórzy paleontolodzy twierdzili, że może być on blisko spokrewniony ze współczesnym mu tarbozaurem lub reprezentować młode tego rodzaju.
Teropody (Theropoda) – podrząd dinozaurów z rzędu dinozaurów gadziomiednicznych (Saurischia); nazwa ("theropod") oznacza "stopa bestii".
Albertozaur (Albertosaurus) – rodzaj teropoda z rodziny tyranozaurów (Tyrannosauridae) żyjącego na zachodzie Ameryki Północnej pod koniec okresu kredowego, niemal 70 mln lat temu. Zasięg występowania gatunku typowego, Albertosaurus sarcophagus, był ograniczony do terenów dzisiejszej prowincji Alberta w Kanadzie, od której pochodzi jego nazwa rodzajowa. Naukowcy nie są zgodni co do liczby gatunków wewnątrz rodzaju Albertosaurus – niektórzy uznają Gorgosaurus libratus za drugi gatunek.