Tygrys (rzeka)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Tygrys (gr. Τίγρης Tígrēs lub Τίγρις Tígris, arab. دجلة, Nahr Dijlah) to obok Eufratu jedna z dwóch największych rzek Mezopotamii. Wypływa z gór Taurusu Wschodniego położonych w Turcji i przepływa przez Syrię (tylko 40 km) oraz Irak, w dolnym biegu łącząc się z Eufratem w okolicach Al Qurnah i formując rzekę Szatt al-Arab, która wpada do Zatoki Perskiej. Długość Tygrysu wynosi 1900 km, a powierzchnia dorzecza 375 tys. km². Na zachodnim brzegu Tygrysu leży stolica Iraku, Bagdad. Najważniejsze dopływy to Duży Zab, Mały Zab, Dijala (wszystkie lewostronne). Normalnie żeglowny jest od Bagdadu, a w trakcie wysokiego stanu wód nawet od Mosulu położonego w północnym Iraku.

Bagdad (arab. بغداد = Baghdād) – stolica Iraku; liczba mieszkańców wynosi ponad 7 mln. Położony na zachodnim brzegu Tygrysu jest jednym z największych miast na Bliskim Wschodzie.Sāmarrā (arab. سامراء) - miejscowość położona w Iraku, na Nizinie Mezopotamskiej nad rzeką Tygrys, zamieszkuje ją 200 tys. osób.

Tygrys jest szybszy, głębszy i skłonny do gwałtowniejszych wylewów w okresie wiosny, od lutego do maja, gdy w górach topnieją śniegi, a także na jesieni. Wykopaliska świadczą o tym, że rzeki wylewały już w starożytności. Żyzność dolin Tygrysu i Eufratu sprawiła, że stały się one kolebką cywilizacji. Ludność nauczyła się sztuki irygacji, a żeglowność miała znaczenie dla rozwoju handlu, państwowości i religii. Wokół Tygrysu usytuowane są takie krainy historyczne jak Asyria, Akad, Elam, Sumer. Wzdłuż rzeki odkryto takie starożytne miasta jak: Maltai, Niniwa, Kalchu, Aszur, Samarra.

Eden (hebr. Gan Eden, גַּן עֵדֶן "ogród rozkoszy") – biblijny raj stworzony przez Boga dla pierwszych ludzi – Adama i Ewy. W ogrodzie ludzie wszystkiego mieli pod dostatkiem i ze wszystkiego mogli korzystać, z wyjątkiem Drzewa Poznania Dobra i Zła, którego owoców nie mogli zrywać. Jednak Szatan pod postacią węża skusił Ewę do zerwania zakazanego owocu, który po skosztowaniu podała mężowi. Za ten akt nieposłuszeństwa wobec Boga zostali oboje wygnani z Edenu, którego od tej pory strzegły cheruby i wirujący ognisty miecz, aby nikt nie mógł zerwać owoców z drzewa życia. W Biblii da się wyróżnić dwie tradycje dotyczące Edenu – zawartą w Księdze Ezechiela i zawartą w Księdze Rodzaju. Prawdopodobnie obie są niezależnymi od siebie nawiązaniami do mezopotamskich mitów i tradycji królewskich i boskich ogrodów, takich jak wiszące ogrody Semiramidy, dostosowanymi do teologii judaistycznej.Niniwa (akad. Ninua) – starożytne miasto w północnej Mezopotamii, leżące nad wschodnim, lewym brzegiem Tygrysu; jedna ze stolic Asyrii. Obecnie stanowisko archeologiczne Ninawa w Iraku, na północny wschód od Mosulu.

Zbudowany w latach 50. zbiornik retencyjny pozwolił ograniczyć niebezpieczeństwa związane z wylewami.

W styczniu 2017 poinformowano o wysokim zagrożeniu zawalenia się tamy na Tygrysie, na wysokości Mosulu. Zawalenie tej tamy stanowi zagrożenie życia około 1,5 miliona osób.

Tygrys w okolicach Diyarbakır

Tygrys w religiach i mitologiach[ | edytuj kod]

Stary Testament wspomina o Tygrysie jako o jednej z czterech rzek Edenu (Rdz 2,14), występuje tam pod imieniem Chiddekel (nazwa rzeki w języku hebrajskim biblijnym). Pozostałe to Piszon, Gichon, Eufrat.

Wielki Zab (arab. نهر الزاب الكبير, Nahr az-Zāb al-Kabīr; tur. (Büyük) Zap Suyu) – rzeka na terenie Turcji i Iraku, lewy dopływ rzeki Tygrys.Asyria (akad. māt Aššur) – starożytne państwo semickie w północnej Mezopotamii istniejące od drugiej połowy III tysiąclecia p.n.e. do pierwszej połowy I tysiąclecia p.n.e.

Zobacz też[ | edytuj kod]

  • Rzeki Azji

    • Przypisy[ | edytuj kod]

    1. arb: Irak: Tama na Tygrysie grozi zawaleniem. Zginąć może 1,5 miliona osób. Rzeczpospolita, 2017-01-07. [dostęp 2017-01-12].
    Syria (arab. سوريا / سورية, transk. Sūriyya), nazwa oficjalna: Syryjska Republika Arabska (arab. الجمهورية العربية السورية, transk. Al-Dżumhurijja al-Arabijja as-Surijja) – arabskie państwo na Bliskim Wschodzie, graniczące z Turcją (822 km), Irakiem (605 km), Jordanią (375 km), Libanem (375 km) i Izraelem (76 km).Kalchu, Kalhu (biblijne Kalach) – starożytne miasto w północnej Mezopotamii, jedna ze stolic Asyrii. Obecnie stanowisko archeologiczne Nimrud w Iraku, leżące na wschodnim brzegu Tygrysu, na południe od Mosulu.




    Warto wiedzieć że... beta

    Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
    Imperium akadyjskie – semickie państwo założone przez Sargona Wielkiego, istniejące w latach panowania dynastii akadyjskiej: 2334-2193 p.n.e., na terenie środkowej Mezopotamii, którego stolicą było miasto Akad (Agade). W czasach największego rozkwitu zasięg imperium akadyjskiego wykraczał poza tereny Mezopotamii, obejmując cały jej obszar oraz tereny przyległe.
    Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.
    Księga Rodzaju [Rdz], Pierwsza Księga Mojżeszowa [1 Mojż] (hebr. בראשית Bereszit (od pierwszych słów Na początku), gr. Γένεσις Genesis) – pierwsza księga Biblii, należąca do Starego Testamentu, zaliczana do Pięcioksięgu (Tory).
    Diyarbakır, staroż. Amida (arab. Diarbekir lub Diyarbakir, tur. Amid, Kara-Amid, aram. Amidu, asyr. Amedu) – miasto nad rzeką Tygrys w południowo-wschodniej Turcji, stolica prowincji o tej samej nazwie.
    Rzeka – naturalny, powierzchniowy ciek płynący w wyżłobionym przez erozję rzeczną korycie, okresowo zalewający dolinę rzeczną. W Polsce przyjmuje się, że rzekę stanowi ciek o powierzchni dorzecza powyżej 100 km².
    Turcja (tur. Türkiye, Republika Turcji – Türkiye Cumhuriyeti) – państwo położone w Azji na półwyspie Azja Mniejsza, a częściowo również w Europie, ze stolicą w Ankarze. Część europejska – Tracja – stanowi 3% powierzchni i oddzielona jest od części azjatyckiej morzem Marmara oraz cieśninami Bosfor i Dardanele. Turcję od północy otacza Morze Czarne, od zachodu Morze Egejskie i morze Marmara, a od południa Morze Śródziemne (nazywane w języku tureckim Morzem Białym).

    Reklama