Trzmiel
Bąk bydlęcy (Tabanus bovinus) – gatunek owada z rodziny bąkowatych. Jest szeroko rozpowszechniony, występuje pospolicie w Europie, Azji, północnej Afryce. W Polsce jest dość pospolity.Rzeczownik odsłowny (inaczej odczasownikowy, łac. gerundium) – rzeczownik utworzony od czasownika, zwykle będący nazwą czynności lub stanu. W niektórych językach gerundium może występować dodatkowo w funkcji imiesłowu przysłówkowego współczesnego lub przymiotnikowego czynnego.
Bombus – rodzaj owadów społecznych z rodziny pszczołowatych, obejmujący trzmiele i trzmielce (brzmiki) – duże owady (do 30 mm), gęsto owłosione, często jaskrawo ubarwione, ale zwykle z przewagą czerni lub też całkiem czarne. Mają bardzo duże znaczenie w gospodarce rolnej, ponieważ poszukując pyłku, którym się żywią zapylają wiele gatunków roślin uprawnych, polowych i szklarniowych, oraz dziko rosnących. Niektóre z nich są organizmami modelowymi w badaniach zachowania, fizjologii, strategii żerowania oraz ewolucji relacji społecznych wśród owadów.


Trzmiel – zwyczajowa nazwa dużej, krępej i gęsto owłosionej pszczoły o czarnym ubarwieniu, zwykle z szerokimi, poprzecznymi, żółtymi lub pomarańczowymi pasami. W mowie potocznej często błędnie nazywany bąkiem. W literaturze polskiej nazwą „trzmiel” określane są społeczne pszczoły z rodzaju Bombus.
W systematyce biologicznej owady te były do końca XX wieku, a nawet początków XXI wieku klasyfikowane w rodzajach Bombus (i czasami Bombias). Jako odrębną grupę traktowano bardzo podobne do nich, pasożytnicze trzmielce z (dawnego) rodzaju Psithyrus. Wszystkie trzy rodzaje zaliczano do plemienia Bombini, w języku polskim określanego nazwą „trzmiele”, a także do podrodziny Bombinae, również nazywanej trzmielami.
Analizy morfologiczne i molekularne wykazały, że trzmiele i trzmielce (Psithyrus) są ze sobą bardzo blisko spokrewnione. Trzmielce zaliczono do rodzaju Bombus.
Etymologia[ | edytuj kod]
Nazwa „trzmiel” wywodzona jest od prasłowiańskiego *čьmel'ь : *ščьmel'ь, derywat odczasownikowy utworzony za pomocą przyrostka *-el'ь (podobnie jak kąpiel, kisiel, piszczel etc.) od *ščьmiti "powodować ból, ściskać".
Uwagi[ | edytuj kod]
- Podrodzina Bombinae nie jest obecnie wyróżniana.
Przypisy[ | edytuj kod]
- bąk, [w:] Słownik języka polskiego PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2019-01-27] .
- Trzmiel to nie bąk. A bąk to mucha, która atakuje ludzi. zdrowie.wp.pl, 2014-06-10. [dostęp 2014-10-20].
- Marek Kozłowski: Buczące trzmiele. e-ogrody.pl, 2013-07-12. [dostęp 2014-10-20].
- ↑ Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- ↑ Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. I. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2004. ISBN 83-88147-04-8.
- Wojciech Bresiński: Encyklopedia audiowizualna Britannica : zoologia. Cz. 2. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2006. ISBN 83-60563-14-4.
- Henryk Sandner: Owady. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 284–286. ISBN 83-01-08369-7.
- P. H. Williams. Phylogenetic relationships among bumble bees (Bombus Latr.): a re-appraisal of morphological evidence. „Systematic Entomology”. 19 (4), s. 327–344, 1994. DOI: 10.1111/j.1365-3113.1994.tb00594.x (ang.).
- Kawakita et al. Phylogeny, historical biogeography, and character evolution in bumble bees (Bombus: Apidae) based on simultaneous analysis of three nuclear gene sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 31, s. 799–804, 2004. DOI: 10.1016/j.ympev.2003.12.003 (ang.).
- Cameron et al. A comprehensive phylogeny of the bumble bees (Bombus). „Biological Journal of the Linnean Society”. 91, s. 161–188, 2007. DOI: 10.1111/j.1095-8312.2007.00784.x (ang.).
- Ewa Jakus-Borkowa, Polskie nazwy miejscowości zakończone na -el, [w:] Munuscula Linguistica, Kraków 2006, s. 201.