Kolegium Trójcy Świętej w Cambridge, Kolegium Świętej Trójcy w Cambridge (ang. Trinity College Cambridge) – jedno z kolegiów brytyjskiego Uniwersytetu w Cambridge.

Oficjalna (w praktyce nieużywana) nazwa to College of the Holy and Undivided Trinity within the Town and University of Cambridge, of King Henry the Eighth's Foundation (Kolegium Świętej i Niepodzielnej Trójcy w Mieście i na Uniwersytecie Cambridge, Fundacji Króla Henryka VIII). Potocznie jest nazywane Trinity.

Jest to najbogatsze spośród wszystkich kolegiów w Cambridge – jego kapitał żelazny (endowment) 30 czerwca 2018 wyniósł 1464 miliony funtów. Pod względem liczby studentów ustępuje tylko Kolegium Homerton.

Historia[ | edytuj kod]

Utworzenie[ | edytuj kod]

Kolegium Trójcy Świętej zostało ufundowane przez króla Anglii Henryka VIII. Akt powołania tej instytucji nosi datę 19 grudnia 1546.

Przejęcie przez Koronę majątków klasztornych w 1539 roku podkopało podstawy finansowe uniwersytetów w Cambridge i Oksfordzie. Utrudniło też ich funkcjonowanie, gdyż wielu studentów niebędących członkami kolegiów zamieszkiwało w klasztorach i domach prowadzonych przez zakony. Akt Parlamentu z 1544 umożliwiał królowi rozwiązanie każdej instytucji i przejęcie jej majątku. Część dworzan zaczęła wówczas doradzać Henrykowi sięgnięcie po majątek obydwu uniwersytetów. Spowodowało to kontrakcję zaniepokojonych szefów kolegiów w Cambridge, którzy poprzez związanych z uniwersytetem członków dworu starali się przekonać króla do zaniechania planów jego rozwiązania. Do ostatecznego sukcesu obrońców Cambridge przyczyniła się bardzo królowa Katarzyna Parr, która doradziła Henrykowi zachowanie uniwersytetów jako miejsca kształcenia kleru dla utworzonego przez niego Kościoła Anglii. Podsunęła mu też myśl stworzenia kolegium potężniejszego od wszystkich dotychczasowych, będącego znakiem nowych czasów.

Kolegium powstało z połączenia dwóch starszych kolegiów (King’s Hall oraz Michaelhouse) oraz siedmiu hosteli (Catherine’s, Garratt, Gregory’s, Ovyng’s, Physwick, St Margaret’s i Tyler’s). Kolegium King’s Hall zostało ufundowane w roku 1317 przez króla Edwarda II, a formalny akt jego utworzenia wydał jego syn, Edward III, w roku 1337. O tego czasu King’s Hall stało się najpotężniejszym i najsilniej związanym z dworem królewskim kolegium w Cambridge. Cechy te odziedziczyło po nim Trinity. Kolegium Michaelhouse (formalnie: Kolegium Trójcy Świętej, Maryi Dziewicy, Świętego Michała i Wszystkich Świętych) ufundował 27 września 1324 Hervey de Stanton, kanclerz skarbu Edwarda II. Ostatni dyrektor (Warden) King’s Hall – John Redman – został pierwszym dziekanem (Master) Kolegium Trójcy Świętej. Wykładowcy rekrutowali się nie tylko z połączonych kolegiów, ale też z pozostałych instytucji w Cambridge, zwłaszcza z St John’s College (jego wychowankami było pierwszych czterech dziekanów Trinity).

Jako cele działalności uczelni w dokumencie założycielskim wymieniono: wzmacnianie i utrwalanie prawdziwej Religii Chrześcijańskiej; wykorzenianie błędów i fałszywych poglądów; wzrost pobożności i dobrego wykształcenia; naukę języków; kształcenie w młodzieży pobożności, cnót, dobrych manier i wiedzy; pomoc biednym i potrzebującym. Od pozostałych kolegiów Cambridge Trinity miał odróżniać powiewający nad nim królewski sztandar oraz powoływanie jego dziekana bezpośrednio przez Koronę.

Król zapewnił kolegium utrzymanie, przyznając mu dotację w wysokości 1600 funtów rocznie i obdarowując je gruntami. W pierwszym roku działalności przychody finansowe Trinity wyniosły 2048 funtów (co odpowiada ok. 35 000 000 funtów z roku 2015).

Pierwsze lata działalności[ | edytuj kod]

Tworząc Kolegium Trójcy Świętej, Henryk VIII powołał do niego łącznie 60 wykładowców i studentów. Liczba członków stopniowo rosła. Statut Elżbiety I nakazywał przyjęcie w poczet członków kolegium już 60 wykładowców (fellows) i 60 studentów (scholars). 8 listopada 1552 roku kolegium otrzymało swój pierwszy statut z rąk Edwarda VI. Kolejny statut powstał za panowania królowej Marii (1554), jednak nie został opieczętowany przed jej śmiercią. Stał się za to podstawą do opracowania za panowania Elżbiety I kolejnego statutu – z 29 marca 1560 – który pozostał niezmieniony aż do czasów królowej Wiktorii. Aż do tej zmiany (24 lutego 1882) ciało zarządzające kolegium tworzył dziekan wraz z ośmioma najstarszymi wiekiem wykładowcami (Seniority). Członkowie Senioratu zajmowali w nim miejsce jedynie z racji wieku, bez względu na poziom intelektualny ani zasługi dla kolegium.

W okresie, gdy powstawało Kolegium Trójcy Świętej, zmieniał się skład społeczny studentów uniwersytetu: podczas gdy wcześniej wśród pobierających nauki dominowali synowie biedniejszych rodzin aspirujący do wejścia do stanu duchownego, od czasów Henryka VIII przybywało potomków średniej wielkości posiadaczy ziemskich oraz rodzin prawniczych. Oprócz członków kolegium nauki pobierali w nim także studenci niestowarzyszeni. Dzielili się oni na kilka kategorii: pensioners studiowali za ustaloną roczną opłatą; fellow-commoners płacili podwójnie, ale zyskiwali pewne przywileje (np. prawo jadania przy jednym stole z wykładowcami); sizars byli zwolnieni z części opłat w zamian za wykonywanie określonych prac na rzecz kolegium i innych studentów; wreszcie subsizars w zamian za pracę zwolnieni byli w ogóle z opłat. Niezależnie od statusu materialnego i idącej z nim w parze przynależności do którejś z wymienionych grup, wszyscy studenci podlegali takim samym wymogom i dyscyplinie. Wszyscy też mieli równe szanse na ukończenie studiów. Przykładem z późniejszego okresu może być Isaac Newton, który rozpoczynał studia jako subsizar, aby zostać jednym z najsłynniejszych absolwentów i wykładowców. Kolegium Trójcy Świętej różniło się od innych kolegiów mniej rygorystyczną segregacją sizars od pozostałych studentów: nie musieli oni nosić odmiennych tog i mieli możliwość dzielenia pokoju z pensioners.

Wykładowcy (fellows) zobowiązani byli w ciągu siedmiu lat od ukończenia studiów przyjąć święcenia duchowne i utrzymywać celibat. Zasada ta dotyczyła również dziekana, jednak zwyczajowo król udzielał mu zgody na małżeństwo, aby żona mogła czynić honory gospodyni w jego apartamentach (Master's Lodge). Wszyscy nauczyciele akademiccy (z wyjątkiem dwóch wykładowców prawa i dwóch medycyny) zobowiązani byli studiować teologię. Według statutu z 1554 roku wykładowców dzielono na większych (major fellows, posiadających stopień Master of Arts) i mniejszych (minor fellows, ze stopniem bakałarza).

Tutorzy (tutors) pełnili w tym czasie funkcję dużo ważniejszą niż obecnie – można porównać ją z zadaniami współczesnych supervisors i directors of studies. Byli to zwykli wykładowcy mający pod swoją opieką dwóch lub trzech studentów, których przydzielał im dziekan lub z którymi (lub ich rodzicami) umawiali się osobiście. Każdy student, który nie osiągnął jeszcze stopnia Master of Arts, musiał mieć swojego tutora niezależnie od stanu materialnego i statusu członkostwa kolegium. Rolą tutorów było czuwanie nad postępami w nauce i zachowaniem studenta, udzielanie mu lekcji oraz pomoc w wyborze kierunków studiów. Studenci zwykle mieszkali razem ze swymi tutorami i łączyły ich bliskie, nieraz wręcz osobiste stosunki. Ponieważ wielu rozpoczynających studia miało po 13-14 lat, tutorzy zastępowali im rodziców w procesie wychowawczym.

Za czasów urzędowania dziekana Whitgifta (1567–1577) liczba przyjęć nowych studentów do Trinity College osiągnęła poziom odwiecznego rywala, St. John’s College (ponownie udało się zrównać ze St John’s dopiero dopiero w połowie XVIII wieku).

Przetaczające się w XVI wieku przez Anglię konflikty religijne nie ominęły Trinity. W 1547 roku usunięto ze starej kaplicy King’s Hall „wszelkie ślady papizmu”. Według statutu z 1552 roku dziekan i wykładowcy musieli przysięgać pozostanie wiernymi wierze protestanckiej. Drugi dziekan kolegium, William Bill, został odwołany z urzędu przez królową Marię za brak akceptacji dla restauracji katolicyzmu. Powrócił wkrótce po objęciu tronu przez Elżbietę I, która z kolei odwołała jego katolickiego następcę, Johna Christophersona. W roku 1565 należący do kolegium purytanie wybili wszystkie szyby w oknach kaplicy. Z kolei wpływowy wykładowca, Cartwright, przywódca stronnictwa prezbiteriańskiego, doprowadził do buntu wśród studentów, którzy pod wpływem jego kazań zrzucili noszone obowiązkowo komże jako „odrażający relikt czasu przesądów”.

Okres Nevile’a[ | edytuj kod]

Do czasu objęcia przez Nevile’a urzędu dziekana w lutym 1593 roku Trinity College było bezładnym zlepkiem budynków, powstałym przede wszystkim z połączenia zabudowań King’s Hall i Michaelhouse. Przebudowa dokonana za jego urzędowania stworzyła zręby kolegium w jego dzisiejszym kształcie. W okresie Nevile’a Trinity zaczęło stopniowo zyskiwać przewagę pod względem wielkości i znaczenia nad swoim rywalem – St John’s College.

Pierwszy etap prac zarządzonych przez Nevile’a polegał na stworzeniu Wielkiego Dziedzińca (Great Court). By pozyskać odpowiednio dużą przestrzeń, trzeba było wyburzyć zajmujące jego dzisiejszą północną część budynki, wzniesione w większości jeszcze w czasach King’s Hall. Pozostawiono jedynie wieżę zegarową, którą jednak przesunięto na północny zachód (z miejsca, gdzie dziś znajduje się zegar słoneczny). Od strony zachodniej Dziedziniec został zamknięty przez refektarz (Hall), dobudowany do apartamentów dziekana, oraz połączoną z nim kuchnię. Przestrzeń na południową część Dziedzińca uzyskano wyburzając szereg budynków stojących wzdłuż przebiegającej tam ulicy. Na środku Dziedzińca wybudowana została fontanna. W celu sfinansowania prac zaciągnięto pożyczkę na olbrzymią w tamtych czasach sumę 3000 funtów.

W kolejnym etapie rozbudowy powstał mniejszy dziedziniec, nazywany dziś Dziedzińcem Nevile’a (Nevile's Court). Prace dziekan sfinansował z własnej kieszeni.

W czasach Nevile’a jedną z ulubionych rozrywek członków Kolegium było pisanie i granie sztuk teatralnych. Rolę teatru pełnił wzniesiony już wcześniej budynek znajdujący się na tyłach Master's Lodge, od strony rzeki – Comedy Room. Został on rozebrany w XIX wieku. Jego pozostałością jest mur dzisiejszego ogrodu dziekana, który niegdyś był południową ścianą teatru.

Od czasów urzędowania Nevile’a datuje się zwyczaj, że brytyjscy monarchowie odwiedzający Cambridge zatrzymują się w apartamentach dziekana. Podobne zwyczajowe prawo mieli także od tego czasu królewscy sędziowie dokonujący objazdów (judges on assize).

Na początku XVII wieku w Trinity studiowało wielu przyszłych wybitnych literatów, zwłaszcza poetów metafizycznych: między innymi George Herbert (wstąpił do Kolegium w 1609), John Suckling (1623), Andrew Marvell (1633), Abraham Cowley (1637) oraz John Dryden (1650).

Kryzys lat 1642-62[ | edytuj kod]

Wydarzenia angielskiej wojny domowej wpłynęły negatywnie na działalność Uniwersytetu i Kolegium. Ponieważ większość studentów i wykładowców była stronnikami króla, podczas gdy władze miasta i jego mieszkańcy opowiedzieli się za Parlamentem, tlący się od wieków konflikt między obydwiema stronami (ang. Town and Gown; pol. Miasto i Toga) przybrał znacznie na sile. O przewadze miasta decydowała obecność żołnierzy Cromwella (skądinąd absolwenta Uniwersytetu). Nie wykluczano starcia zbrojnego – spodziewający się go Uniwersytet zamówił w Londynie pewną ilość broni, której większość przechwyciły władze Cambridge, ale część zdołało przejąć Trinity. Ostatecznie jednak zaniechano planów oporu i Cambridge, w odróżnieniu od Oxfordu, uniknęło walk, choć skoszarowano w nim część wojsk Cromwella.

Straty materialne poniesione przez Trinity podczas wojny nie były wielkie: zburzono most nad rzeką Cam, a w kaplicy usunięto zmiany przeprowadzone w poprzednich latach w duchu anglikańskiego episkopalizmu i zniszczono cztery wizerunki cherubinów. Ważniejsze były straty osobowe: najpierw w 1643 usunięto z kolegium 40 wykładowców, którzy odmówili poparcia dla porozumienia Solemn League and Covenant, zawartego między parlamentem a szkockimi kowenancjonistami. W 1645 usunięto z tego samego powodu dziekana, Thomasa Combera. Łącznie spośród 73 wykładowców, którzy byli członkami kolegium w 1542, usunięto około 50. Mimo tych perturbacji średnia liczba przyjmowanych co roku studentów wyniosła w latach 1640-49 49, a w latach 1650-59 – 45, a więc więcej niż ich przyjmowano w pod koniec XVII i w XVIII wieku

Pozytywnym wydarzeniem tego okresu było zainicjowanie przez wykładowcę Trinity, Johna Raya, intelektualnego ruchu „filozofów przyrody”. Ruch ten odgrywał dużą rolę w dalszej historii Uniwersytetu, a jego najwybitniejsi przedstawiciele wywodzili się z Trinity. Innym intelektualnym nurtem owego czasu wywodzącym się z Uniwersytetu w Cambridge, w którym znaczącą rolę odegrali członkowie Kolegium, był teologiczny ruch platonistów.

Okres | edytuj kod]

Odzyskanie tronu przez Karola II wiązało się z kolejnymi czystkami wśród wykładowców. Nie były one jednak tak głębokie, jak wcześniejsze, a wielu spośród zwolnionych stronników Parlamentu i purytan po pewnym czasie ponownie przyjęto do Kolegium.

W roku 1661 naukę w Trinity rozpoczął jego najsłynniejszy absolwent – Isaac Newton. W roku 1667 został on wykładowcą Kolegium, a już w roku 1669, w wieku 26 lat otrzymał stanowisko Lucasian Professor of Mathematics, którego zrzekł się na jego rzecz Isaac Barrow – inny absolwent, wykładowca i przyszły dziekan Trinity. Newton wykładał w Trinity do 1696. W tym okresie (1687) opublikował swoje Philosophiae naturalis principia mathematica.

Inną, poza docenieniem Newtona, zasługą Isaaca Barrowa było doprowadzenie do budowy Biblioteki Wren'a. Barrow zwrócił się do słynnego architekta osobiście z prośbą o zaprojektowanie biblioteki, a ten podjął się tego zadania, nie pobierając za to wynagrodzenia. Ostateczny projekt gotowy był w 1676, a budowę ukończono w 1695.

Po śmierci Barrowa (1677) Kolegium zaczęło podupadać – zmniejszyła się liczba przyjęć nowych studentów i obniżyła się ich dyscyplina. Był to skutek obniżenia jakości wykładowców związany z mianowaniem na tę funkcję przez króla dworskich faworytów. Chociaż kres temu procederowi położyła Rewolucja (1688), musiała minąć jeszcze dekada, zanim udało się podnieść poziom jakości kształcenia i dyscypliny.

Rządy Richarda Bentleya[ | edytuj kod]

Okres, gdy dziekanem był wybitny filolog klasyczny Richard Bentley, wyróżnia się w historii kolegium zarówno ze względu na jego długość, jak i na związane z nim burzliwe wydarzenia oraz mające dalekosiężne skutki rozszerzenie pola działalności naukowej Trinity.

Od pierwszych miesięcy urzędowania znany z kłótliwości, porywczości, rozrzutności oraz żądzy władzy i pieniędzy Bentley wszedł w konflikt z Senioratem, a następnie z większością wykładowców. Swoją nowoczesną, jak na owe czasy, ideę rozszerzenia przedmiotów badań i wykładów, w tym zwłaszcza o nauki przyrodnicze, starał się Bentley wprowadzić w życie nie licząc się z żadnymi sprzeciwami ani z obowiązującym statutem Kolegium: część przepisów ignorował, a inne, od dawna martwe, przywracał do życia, by niszczyć nimi przeciwników; w walce z oponentami pomagało mu wsparcie ze strony dworu. Z biegiem czasu doszło do głębokiego poddziału wśród wykładowców i studentów na jego zwolenników i przeciwników, co bardzo negatywnie wpływało nie tylko na atmosferę panującą w Trinity, ale także na poziom nauczania. Utrącanie karier akademickich wychowanków swoich oponentów przez Bentleya spowodowało zmniejszenie zainteresowania studiami w Trinity: w ostatniej dekadzie jego urzędowania liczba przyjęć nowych studentów była mniejsza niż w pierwszej. W latach 1710-14 oraz 1728-34 Bentley stawał przed sądem biskupa Ely, oskarżany przez grupy wykładowców o takie występki, jak malwersacje finansowe czy nadużywanie władzy. Za każdym razem opinia biskupa była dla Bentleya niekorzystna i zawsze unikał jej niekorzystnych skutków w postaci decyzji o odwołaniu z urzędu: za pierwszym razem z powodu śmierci biskupa przed formalnym wydaniem wyroku, za drugim razem – na skutek odmowy przez wicekanclerza jego wykonania. Jednak ze względu na ten drugi wyrok, na nagrobku Bentleya w kaplicy nie ma wzmianki o jego stanowisku dziekana.

Zasługami Bentleya dla Trinity były, obok wprowadzenia studiów przyrodniczych i orientalistycznych, budowa obserwatorium astrononomicznego i zorganizowanie laboratorium chemicznego. Obok Newtona, z którym zresztą się przyjaźnił, to właśnie Bentleyowi przypisuje się wyniesienie Trinity na najwyższy poziom w dziedzinie nauk przyrodniczych. Choć za jego rządów nie wzniesiono żadnych nowych budynków, zadbał on o stan budowli już istniejących: przebudowano i zmieniono wystrój apartamentów dziekana, odnowiono refektarz i urządzono na nowo wnętrze kaplicy (z tego czasu pochodzą jej współczesne organy). Rozbudowa klatki schodowej Master's Lodge przeszła do historii kolegium z powodu kosztów, jakie pochłonęła, oraz awantury, jaką wywołała.

Druga połowa XVII wieku[ | edytuj kod]

Ostatnie 60 lat XVII w. było w historii Trinity okresem względnego zastoju, podobnie jak w pozostałych kolegiach Cambridge i Oxfordu. Poziom wykładowców był niski, a wielu z nich nie zajmowało się ani kształceniem, ani prowadzeniem badań. Znacznie zmalała rola tutorów (co po części wynikało ze starszego niż wcześniej wieku rozpoczynających studia) – w roku 1755 było ich tylko dwóch w całym Kolegium. Niemal cały wysiłek kształcenia studentów spadł na barki owych dwóch tutorów oraz na prywatnych nauczycieli spoza Kolegium, gdyż profesorowie i starsi wykładowcy zaprzestali wykładania swych przedmiotów. W latach 1786-87 doszło do przesilenia, gdy grupa dziesięciu młodszych wykładowców wystąpiła przeciwko dziekanowi i Senioratowi – powodem był fakt głosowania nad przyjęciem nowych wykładowców bez ich wcześniejszego przeegzaminowania. Buntownicy uzyskali wsparcie Korony, która wymogła na Senioracie postępowanie w zgodzie ze statutem, co wpłynęło pozytywnie na poziom kadry Kolegium – od tej pory nie zdarzało się już zatrudnianie wykładowców jedynie dzięki protekcji. Kryzys ten zapoczątkował zmiany na lepsze zarówno w Trinity, jak i w całym Uniwersytecie.

W latach 60. Kolegium zatrudniło francuskiego rzeźbiarza Louis-François Roubiliaca, który wykonał marmurowe popiersia dla biblioteki oraz posąg Newtona z przedsionka Kaplicy.

Około 1775 roku po raz pierwszy odnotowano w Trinity istotną obecność studentów zagranicznych: stanowili oni 7-8% wszystkich uczących się. Od końca XVIII wieku daje się zauważyć podnoszenie się poziomu standardów akademickich: w roku 1789 nowy dziekan, Thomas Postlethwaite, wprowadził egzaminy dla starających się o stanowisko wykładowcy, a rok później obowiązkowe egzaminy objęły studentów drugiego roku.

Wiek XIX[ | edytuj kod]

W latach 1823-25 miała miejsce ostatnia rozbudowa głównego kompleksu budynków Kolegium: w jego południowej części wybudowano Nowy Dziedziniec (ang. New Court). Zapoczątkowała ona falę podobnych przedsięwzięć innych kolegiów, m.in. St John’s.

Statut z roku 1860 znosił obowiązek przyjmowania święceń przez wykładowców i ułatwiał im uzyskanie zgody na zawarcie małżeństwa. Celibat wykładowców zniesiono ostatecznie w roku 1882. Nowy statut z tegoż roku likwidował Seniorat i ograniczał władzę dziekana na rzecz Rady (Council), której część członków pochodziła z wyborów.

W drugiej połowie XIX wieku zwiększyła się w Trinity liczba kierunków studiów: w roku 1858 przyznano stypendium dla studiujących astronomię, a w 1867 zaczęto przyjmować jako członków Kolegium studentów języków orientalnych, prawa międzynarodowego i nauk przyrodniczych. W tym okresie Trinity zyskało zdecydowany prymat wśród pozostałych kolegiów. Utraci go dopiero w wieku następnym, ale nie na skutek obniżenia poziomu nauczania, a w efekcie jego wzrostu w całym Uniwersytecie oraz procesu stopniowej utraty znaczenia kolegiów na rzecz Uniwersytetu jako całości.

Wiek XX i początek XXI[ | edytuj kod]

Podczas I wojny światowej w krużgankach Dziedzińca Nevile’a urządzono szpital polowy, a pokoje Nowego Dziedzińca zajęli kadeci szkoły wojskowej.

W 1926 Kolegium otrzymało kolejny statut. Zgodnie z nim funkcja dziekana przestała być dożywotnia, podobnie jak stanowiska wykładowców. Wykłady przestały odbywać się w kolegium, ale zaczęły być prowadzone przez poszczególne wydziały dla wszystkich studentów uniwersytetu.

W 1975 zmieniono statut kolegium, by umożliwić przyjmowanie kobiet w poczet jego członków. W roku 1976 przyjęto pierwsze studentki studiów magisterskich, a w 1978 – studiów licencjackich. W roku 1977 po raz pierwszy wybrano kobietę jako wykładowcę Trinity.

W 2013 po raz pierwszy dziekan Kolegium został wyłoniony w wyborach i jedynie nominalnie mianowany przez Koronę.

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]