Transgresja morza – stopniowe zalewanie powierzchni lądu przez morze.
Przyczyną transgresji są pionowe ruchy skorupy ziemskiej (zapadanie się lądu) lub podnoszenie się poziomu morza (ruchy eustatyczne), wskutek globalnego ocieplenia się klimatu. W efekcie powstaje nowa linia brzegowa a morze zwiększa swój obszar. Transgresja ma charakter katastrofy ekologicznej, gdyż zmienia krańcowo właściwości abiotyczne środowiska.
Ląd - obszar skorupy ziemskiej niepokryty wodami mórz i oceanów. Lądy zajmują około 29% powierzchni Ziemi, łącznie 149 milionów km². Dla większych, zwartych obszarów lądu przyjęto nazwę kontynent, mniejsze obszary lądu to wyspy. Średnie wzniesienie lądu ponad poziom morza wynosi 875 metrów. W odniesieniu do kontynentów zamiennie używa się nazwy „stały ląd”, w odróżnieniu od wysp, których nie zalicza się do powierzchni lądu.Ingresja morza, ingresja morska - jest to proces polegający na zalewaniu nisko położonych obszarów lądowych, np. depresji przez morze w wyniku podnoszenia się poziomu wód albo też obniżania lądu.
Do transgresji morza na obecnym terytorium Polski dochodziło kilkakrotnie w czasie fanerozoiku. W paleozoiku transgresja morska miała miejsce w kambrze, ordowiku i sylurze oraz w środkowym i późnym dewonie, wczesnym karbonie i pod koniec permu. W mezozoiku – w środkowym triasie, środkowej i późnej jurze oraz w czasie od końca wczesnej kredy do końca późnej kredy. W czasie kenozoiku – w eocenie i późnym miocenie.
Miocen – najstarsza epoka neogenu. Epoka wielkich przemian geologicznych skorupy ziemskiej. Wypiętrzenie nowych łańcuchów górskich zmieniło cyrkulację powietrza w atmosferze i wód w morzach. Trwał od 23,03 mln do 5,333 mln lat temu.Jura późna (ang. Late Jurassic) – najmłodsza epoka jury (era mezozoiczna), trwająca około 15,5 miliona lat (od 161,2 ± 4,0 do 145,5 ± 4,0 mln lat temu). Późna jura dzieli się na trzy wieki: oksford, kimeryd i tyton.
Obecnie obszarami transgresji są: Holandia, Wenecja, Antarktyda (zapadająca się w litosferę pod wpływem ciężaru lodowca ).
ingresja morza
regresja morza
zmienność poziomu morza
WojciechW. Jaroszewski WojciechW., LeszekL. Marks LeszekL., AndrzejA. Radomski AndrzejA., Słownik geologii dynamicznej, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, ISBN 83-220-0196-7, OCLC 830183626 .
StanisławS. Orłowski StanisławS., MichałM. Szulczewski MichałM., Geologia historyczna. Część pierwsza, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1990, ISBN 83-220-0304-8, OCLC 749360105 .
H. Makowski (red.). Geologia historyczna. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa, 1977.

Lodowiec – wolno płynąca masa lodu powstałego z przekształcenia pokładów wiecznego śniegu. Lodowce są największym rezerwuarem wody słodkiej na Ziemi i drugim po oceanach wody na świecie.Dewon późny – trzecia epoka dewonu, trwająca około 26 milionów lat (od 385,3 ± 2,6 do 359,2 ± 2,5 mln lat temu). Dzieli się na dwa wieki: fran i famen.
Warto wiedzieć że... beta
Litosfera, sklerosfera – zewnętrzna sztywna powłoka Ziemi obejmująca skorupę ziemską i warstwę perydotytową zaliczaną do górnej części płaszcza ziemskiego. Termin "litosfera" jest często błędnie używany jako zamiennik terminu "skorupa ziemska". Litosfera jest pojęciem szerszym niż skorupa ziemska. Jest ściśle związana z biosferą oraz hydrosferą, a także atmosferą. Miąższość litosfery wynosi od ok. 10-100 km a jej temperatura dochodzi do 700°C.
Czynniki abiotyczne (z gr. α̉- (a-) lub (an-) - zaprzeczenie, brak, bez (czegoś) + gr. βίος (bios) - życie ), czynniki fizykochemiczne – czynniki ekologiczne natury fizycznej, samodzielnie lub wraz z innymi czynnikami wywierające wpływ na ekosystemy będące na różnym poziomie organizacji.
Katastrofa ekologiczna – zjawisko polegające na zmianie środowiska przyrodniczego danego gatunku lub populacji w sposób uniemożliwiający jej przetrwanie (nieodwracalne w naturalny sposób). Zachodzi ono w różnych sytuacjach, lecz przede wszystkim:
Kreda późna (ang. Late Cretaceous) – młodsza epoka kredy, trwająca około 34 milionów lat (od 99,6 ± 0,9 do 65,5 ± 0,3 mln lat temu). Dzieli się na sześć wieków: cenoman, turon, koniak, santon, kampan i mastrycht.
Poziom morza – punkt położony na wysokości teoretycznie równej zeru, w miejscu, gdzie morze styka się z lądem. Przyjęty w geografii i kartografii przeciętny poziom morza jest średnią wszystkich poziomów morza, wynikających z jego wahań, wywołanych takimi zjawiskami, jak falowanie czy pływy. Pod uwagę należy też wziąć dłuższe cykle wahań poziomu morza: 19-letni cykl Metona i 223-miesięczny cykl saros.
Regresja morza - wycofanie się morza z poprzednio zalanych terenów. Zachodzi wskutek ruchów pionowych skorupy ziemskiej albo ruchów eustatycznych, spowodowanych globalnym ochłodzeniem się klimatu. Regresja jest przeciwieństwem transgresji morskiej.
Ruchy eustatyczne – długookresowe zmiany poziomu wód oceanicznych, spowodowane bilansem obiegu wody w przyrodzie, zmianami klimatycznymi.