Transgresja morza
Przeczytaj także...
Era mezozoiczna, mezozoik – era która rozpoczęła się od wielkiego wymierania pod koniec permu, a skończyła zagładą wielkich gadów, pod koniec kredy (patrz tabelka), znanego jako wymieranie kredowe. Era mezozoiczna trwała dwa razy krócej niż paleozoiczna, bo tylko 170 milionów lat. Dzieli się ją na trzy okresy: trias, jurę i kredę.Morze – naturalny zbiornik wodny, część oceanu, mniej lub bardziej wyraźnie oddzielona od pozostałych jego części brzegami kontynentu, wyspami lub wzniesieniem dna. Ze względu na utrudnioną wymianę wód morza charakteryzują się indywidualnymi cechami, zbiór tych cech nazywa się ustrojem hydrologicznym.
Wojciech Jaroszewski (ur. 3 lutego 1935 roku w Poznaniu, zm. 24 grudnia 1993 roku w Warszawie) – polski geolog, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, znawca Tatr, działacz turystyczny. Wnuk Tadeusza Smoluchowskiego – polskiego chemika i alpinisty.
Era mezozoiczna, mezozoik – era która rozpoczęła się od wielkiego wymierania pod koniec permu, a skończyła zagładą wielkich gadów, pod koniec kredy (patrz tabelka), znanego jako wymieranie kredowe. Era mezozoiczna trwała dwa razy krócej niż paleozoiczna, bo tylko 170 milionów lat. Dzieli się ją na trzy okresy: trias, jurę i kredę.Morze – naturalny zbiornik wodny, część oceanu, mniej lub bardziej wyraźnie oddzielona od pozostałych jego części brzegami kontynentu, wyspami lub wzniesieniem dna. Ze względu na utrudnioną wymianę wód morza charakteryzują się indywidualnymi cechami, zbiór tych cech nazywa się ustrojem hydrologicznym.
Wojciech Jaroszewski (ur. 3 lutego 1935 roku w Poznaniu, zm. 24 grudnia 1993 roku w Warszawie) – polski geolog, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, znawca Tatr, działacz turystyczny. Wnuk Tadeusza Smoluchowskiego – polskiego chemika i alpinisty.
Transgresja morza – stopniowe zalewanie powierzchni lądu przez morze.
Przyczyną transgresji są pionowe ruchy skorupy ziemskiej (zapadanie się lądu) lub podnoszenie się poziomu morza (ruchy eustatyczne), wskutek globalnego ocieplenia się klimatu. W efekcie powstaje nowa linia brzegowa a morze zwiększa swój obszar. Transgresja ma charakter katastrofy ekologicznej, gdyż zmienia krańcowo właściwości abiotyczne środowiska.
Ląd - obszar skorupy ziemskiej niepokryty wodami mórz i oceanów. Lądy zajmują około 29% powierzchni Ziemi, łącznie 149 milionów km². Dla większych, zwartych obszarów lądu przyjęto nazwę kontynent, mniejsze obszary lądu to wyspy. Średnie wzniesienie lądu ponad poziom morza wynosi 875 metrów. W odniesieniu do kontynentów zamiennie używa się nazwy „stały ląd”, w odróżnieniu od wysp, których nie zalicza się do powierzchni lądu.Ingresja morza, ingresja morska - jest to proces polegający na zalewaniu nisko położonych obszarów lądowych, np. depresji przez morze w wyniku podnoszenia się poziomu wód albo też obniżania lądu.
Do transgresji morza na obecnym terytorium Polski dochodziło kilkakrotnie w czasie fanerozoiku. W paleozoiku transgresja morska miała miejsce w kambrze, ordowiku i sylurze oraz w środkowym i późnym dewonie, wczesnym karbonie i pod koniec permu. W mezozoiku – w środkowym triasie, środkowej i późnej jurze oraz w czasie od końca wczesnej kredy do końca późnej kredy. W czasie kenozoiku – w eocenie i późnym miocenie.
Miocen – najstarsza epoka neogenu. Epoka wielkich przemian geologicznych skorupy ziemskiej. Wypiętrzenie nowych łańcuchów górskich zmieniło cyrkulację powietrza w atmosferze i wód w morzach. Trwał od 23,03 mln do 5,333 mln lat temu.Jura późna (ang. Late Jurassic) – najmłodsza epoka jury (era mezozoiczna), trwająca około 15,5 miliona lat (od 161,2 ± 4,0 do 145,5 ± 4,0 mln lat temu). Późna jura dzieli się na trzy wieki: oksford, kimeryd i tyton.
Obecnie obszarami transgresji są: Holandia, Wenecja, Antarktyda (zapadająca się w litosferę pod wpływem ciężaru lodowca ).
Zobacz też[ | edytuj kod]
Bibliografia[ | edytuj kod]
Lodowiec – wolno płynąca masa lodu powstałego z przekształcenia pokładów wiecznego śniegu. Lodowce są największym rezerwuarem wody słodkiej na Ziemi i drugim po oceanach wody na świecie.Dewon późny – trzecia epoka dewonu, trwająca około 26 milionów lat (od 385,3 ± 2,6 do 359,2 ± 2,5 mln lat temu). Dzieli się na dwa wieki: fran i famen.
Warto wiedzieć że... beta
Litosfera, sklerosfera – zewnętrzna sztywna powłoka Ziemi obejmująca skorupę ziemską i warstwę perydotytową zaliczaną do górnej części płaszcza ziemskiego. Termin "litosfera" jest często błędnie używany jako zamiennik terminu "skorupa ziemska". Litosfera jest pojęciem szerszym niż skorupa ziemska. Jest ściśle związana z biosferą oraz hydrosferą, a także atmosferą. Miąższość litosfery wynosi od ok. 10-100 km a jej temperatura dochodzi do 700°C.
Czynniki abiotyczne (z gr. α̉- (a-) lub (an-) - zaprzeczenie, brak, bez (czegoś) + gr. βίος (bios) - życie ), czynniki fizykochemiczne – czynniki ekologiczne natury fizycznej, samodzielnie lub wraz z innymi czynnikami wywierające wpływ na ekosystemy będące na różnym poziomie organizacji.
Katastrofa ekologiczna – zjawisko polegające na zmianie środowiska przyrodniczego danego gatunku lub populacji w sposób uniemożliwiający jej przetrwanie (nieodwracalne w naturalny sposób). Zachodzi ono w różnych sytuacjach, lecz przede wszystkim:
Kreda późna (ang. Late Cretaceous) – młodsza epoka kredy, trwająca około 34 milionów lat (od 99,6 ± 0,9 do 65,5 ± 0,3 mln lat temu). Dzieli się na sześć wieków: cenoman, turon, koniak, santon, kampan i mastrycht.
Poziom morza – punkt położony na wysokości teoretycznie równej zeru, w miejscu, gdzie morze styka się z lądem. Przyjęty w geografii i kartografii przeciętny poziom morza jest średnią wszystkich poziomów morza, wynikających z jego wahań, wywołanych takimi zjawiskami, jak falowanie czy pływy. Pod uwagę należy też wziąć dłuższe cykle wahań poziomu morza: 19-letni cykl Metona i 223-miesięczny cykl saros.
Regresja morza - wycofanie się morza z poprzednio zalanych terenów. Zachodzi wskutek ruchów pionowych skorupy ziemskiej albo ruchów eustatycznych, spowodowanych globalnym ochłodzeniem się klimatu. Regresja jest przeciwieństwem transgresji morskiej.
Ruchy eustatyczne – długookresowe zmiany poziomu wód oceanicznych, spowodowane bilansem obiegu wody w przyrodzie, zmianami klimatycznymi.