Towarzystwo Naukowe im. Szewczenki – najstarsza ukraińska instytucja naukowa.
Powstałe 11 grudnia 1873 we Lwowie z inicjatywy Ołeksandra Konyskiego i Ołeksandra Barwinskiego, pełniło nieformalnie funkcję pierwszej ukraińskiej Akademii Nauk. Jego znanymi członkami byli m.in. Stepan Kaczała, Omelian Ohonowśkyj, Julian Romanczuk. Wsparcie finansowe tej inicjatywie zapewnili Elizaweta Skoropadśka-Miłoradowycz i Ołeksandr Konyśkyj. Stawiali oni sobie za cel organizację badań naukowych i ich popularyzację.
II Rzeczpospolita (II RP) – Rzeczpospolita Polska w latach 1918–1945, od odzyskania suwerenności państwowej w 1918 do wycofania uznania międzynarodowego dla Rządu RP na uchodźstwie w konsekwencji wykonania porozumień między mocarstwami wielkiej trójki na konferencji jałtańskiej w 1945.Lwów (dawna nazwa form. Królewskie Stołeczne Miasto Lwów), ukr. Львів (Lwiw), ros. Львов (Lwow), niem. Lemberg, łac. Leopolis, jidysz לעמבערג ,לעמבעריק (Lemberg, Lemberik), orm. Լվով (Lwow) – miasto na Ukrainie, ośrodek administracyjny obwodu lwowskiego.
Po agresji ZSRR na Polskę i okupacji Lwowa przez Armię Czerwoną, Towarzystwo zostało zlikwidowane przez władze sowieckie 12 stycznia 1940, ponownie odtworzone w 1947 w Europie Zachodniej i Ameryce, we Lwowie zostało reaktywowane w 1989.
Od 1892 wydaje wydawnictwo seryjne Записки Наукового товариства імені Шевченка, do 2009 ukazało się 257 tomów Zapisek.
Jurko Tiutiunnyk (ukr. Юрко́ Тютю́нник) (ur. 20 kwietnia 1891 w Budyszczach koło Czerkas, zm. 20 października 1930 w Moskwie) – ukraiński wojskowy w randze generała-chorążego armii Ukraińskiej Republiki Ludowej, partyzant, dowodzący dwoma tzw. zimowymi pochodami armii URL (rok 1919/1920 i 1921).Obozy internowanych żołnierzy armii URL w Polsce – pierwszych żołnierzy armii URL internowano w Polsce w końcu 1919 w Łańcucie, po załamaniu frontu ukraińskiego. W roku następnym zorganizowano z nich 6 Siczową Dywizję Strzelecką, która w składzie 3 Armii Wojska Polskiego uczestniczyła w 1920 roku w wyprawie kijowskiej.
Archiwum[]
Najcenniejsze zbiory archiwum Towarzystwa zostały wywiezione ze Lwowa przez Niemców w 1944 do Adelina (obecnie Zagrodno) na Dolnym Śląsku tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej do Lwowa. Jesienią 1945 zostały one przypadkowo odnalezione, a następnie przewiezione do Warszawy i złożone w Bibliotece Narodowej.
Dokumenty tego archiwum obejmują następujące zagadnienia:
Ukraińska Republika Ludowa (ukr. Українська Народна Республіка) – jedno z dwóch państw ukraińskich (obok ZURL) powstałych w wyniku I wojny światowej.Armia Czerwona, ros. Красная Армия, pełna nazwa Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona (Рабоче-Крестьянская Красная Армия, RKKA), od 23 lutego 1946 roku Armia Radziecka (ros. Советская армия, stosowane również tłumaczenie Armia Sowiecka) – wojska lądowe Sił Zbrojnych ZSRR, istniejące do grudnia 1991 (przemianowane m.in. na Wojska Lądowe Republiki Białoruś, Wojska Lądowe Federacji Rosyjskiej oraz wojska lądowe każdej z pozostałych dawnych republik ZSRR).
Rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej (1918–1919),
Ukraińska Armia Galicyjska (UHA) (1918–1920),
Ukraińskie Zjednoczenie Narodowo-Demokratyczne (UNDO) (1922–1938),
Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna w Sejmie II RP (1924–1938),
Obozy internowanych żołnierzy armii URL w Polsce (1919–1922),
Partyzancko-Powstańczy Sztab Armii UNR gen. Tiutiunnyka (1919–1922),
Towarzystwo Proswita (1892–1939),
archiwum Dmytra Doncowa (1907–1939),
archiwum senatorki Ołeny Kysielewskiej (1928–1939),
archiwum Iwana Łypy (1902–1938).
Prezesi Towarzystwa we Lwowie[]
Kornyło Suszkewycz (1873–1885)
Sydir Hromnickyj (1885–1887, 1889–1891)
Demian Hładyłowycz (1887–1889, 1891–1892)
Julian Cełewycz (1892)
Ołeksandr Barwinśkyj (1893–1897)
Mychajło Hruszewski (1897–1913)
Stepan Tomasziwskyj (1913–1918)
Wasyl Szczurat (1919–1923)
Kyryło Studynśkyj (1923–1932)
Wołodymyr Łewyćkyj (1932–1935)
Iwan Rakowśkyj (1935–1940)
Ołeh Romaniw (1989-2005)
Ołeh Kupczynskyj (od 2005)
Z tym tematem związana jest kategoria: Członkowie Towarzystwa Naukowego im. Szewczenki.
Przypisy
- K. Grunberg, B. Sprengel: Trudne sąsiedztwo, Warszawa 2005, s. 175
Bibliografia, literatura, linki[]
Наукове товариство імені Шевченка w: Енциклопедія історії України: Т. 7. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. – Київ 2010, Wyd. Наукова думка. ISBN 966-00-0632-2 s.203-213
Wołodymyr Kubijowycz, Наукове Товариство ім. Шевченка у 1939–1952 pp. w: Український історик, 1973, Nr 01-02
Towarzystwo w USA
Strona Towarzystwa
Записки Наукового товариства імені Шевченка, t.1-216 (1892-1991) (wersja elektroniczna)
