The Beatles – zespół rockowy z Liverpoolu, działający od 1960 (wcześniej jako The Quarrymen od 1956 r.) do 1970 roku. Formację tworzyli John Lennon, Paul McCartney, George Harrison oraz Ringo Starr. Jeden z najważniejszych zespołów w historii muzyki rockowej, The Beatles zaczęli jako zespół grający głównie rock ’n’ roll. W miarę rozwoju kariery ich muzyka stała się bardziej zróżnicowana, a na ich albumach pojawiały się utwory gatunków takich jak hard rock, psychodeliczny rock, pop barokowy, blues, a także utwory awangardowe. Przez prawie całe lata sześćdziesiąte wyznaczali nowe trendy muzyczne, a ich utwory były wzorem dla przyszłych zespołów muzycznych. Albumy takie jak Rubber Soul, Revolver, Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band, The Beatles i Abbey Road powszechnie były i są uznawane za wyprzedzające swoją erę arcydzieła muzyki rockowej. The Beatles zapoczątkowali i pozostawali nieodłączną częścią muzycznej „inwazji brytyjskiej” na świat, a szczególnie na Amerykę, która pozostawała do tego czasu stosunkowo zamknięta na obce zespoły. W historii amerykańskiego rynku fonograficznego nikt nie sprzedał więcej płyt niż The Beatles.

Beatlesi byli pod wieloma względami zespołem wyjątkowym. Nikt inny nie doczekał się tylu analiz, czasem tak dogłębnych, że sami zainteresowani przyznawali że ich nie rozumieli. Ich spuścizna pozostaje inspiracją dla innych muzyków. Mimo że nie byli wirtuozami i nie znali notacji muzycznej, potrafili pogodzić sukces na polu kultury elitarnej z sukcesem na polu kultury masowej. Do The Beatles należy najwięcej muzycznych odkryć oraz rekordów. Zdobyli parę prestiżowych nagród Grammy oraz Oscara za film Let It Be. Koncertowali w Europie, Ameryce, Azji, Australii. Magazyn Rolling Stone umieścił na 1 miejscu, na swojej liście pięciuset najlepszych albumów, płytę Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band. W pierwszej dziesiątce znalazły się jeszcze 3 albumy zespołu. W 1988 roku grupa The Beatles została wprowadzona do Rock and Roll Hall of Fame. 4 marca 1996 roku wraz z projektem kompilacyjnym Anthology, światło dzienne ujrzał ostatni nowy materiał The Beatles – kompozycja „Real Love”. Szacuje się, że pod koniec lat 90. sprzedana została miliardowa płyta Beatlesów.

Historia zespołu[edytuj kod]

Klubowe początki[edytuj kod]

Paul Mccartney, George Harrison i John Lennon

Autorstwo nazwy zespołu przypisuje się Lennonowi oraz Sutcliffe’owi, którzy w kwietniu 1960 roku zaproponowali ją McCartneyowi oraz Harrisonowi. Cztery miesiące później, w sierpniu, tuż przed wyjazdem do Hamburga na, jak się miało okazać, obfitujące w liczne ekscesy występy, do czwórki gitarzystów dołączył perkusista Best. Jednak najbardziej emblematycznym miejscem dla Beatlesów tego okresu był liverpoolski klub „The Cavern”. W sylwestra 1961/1962 Beatlesi podróżowali do Londynu na przesłuchanie do Decca Records. Ostatecznie wytwórnia nie podpisała z nimi kontraktu, co do dziś uważa się za największą pomyłkę w historii przemysłu fonograficznego. Stuart Sutcliffe odszedł z zespołu na krótko przed swą przedwczesną śmiercią, która nastąpiła 10 kwietnia 1962. Cztery miesiące później – 16 sierpnia – za namową niezadowolonego z gry Besta producenta George’a Martina, grupa w kontrowersyjnych okolicznościach zwolniła perkusistę i zastąpiła go przyjacielem zespołu – Ringo Starrem. Zespół też za namową menedżera Briana Epsteina zmienił wizerunek z niegrzecznych chłopców w skórach na garnitury. Ten etap kariery kończy podpisanie kontraktu z EMI.

Beatlemania[edytuj kod]

 Osobny artykuł: Beatlemania.

The Beatles po przybyciu na lotnisko im. Kennedy’ego (USA), 1964

Na koncertach The Beatles zaczyna dochodzić do scen zbiorowej histerii. Zjawisko to nazwano Beatlemanią. Swój pierwszy album Please Please Me Beatlesi nagrali 11 lutego 1963 roku. Kompozycja Lennona, również zatytułowana „Please Please Me”, stała się pierwszym hitem zespołu. 10 września Beatlesi podarowali Rolling Stonesom utwór „I Wanna Be Your Man”, która okazała się pierwszym hitem Stonesów. W lutym 1964 roku piosenką „I Want to Hold Your Hand” Beatlesi w końcu podbijają największy rynek fonograficzny – Amerykę. Wydarzenie to zapoczątkowało tzw. Brytyjską Inwazję. Zespół pobił wówczas rekord oglądalności, w telewizyjnym programie The Ed Sullivan Show, który oglądało ponad 73 mln Amerykanów co stanowi 45% ówczesnej populacji tego kraju. W kwietniu pięć pierwszych miejsc „Billboardu” okupowały piosenki The Beatles (sytuacja taka nie powtórzyła się do dzisiaj; najbliższy rekordowi The Beatles był 50 Cent, którego 3 utwory znajdowały się w 2005 roku w pierwszej piątce rankingu). 28 sierpnia w Nowym Jorku zespół spotkał Boba Dylana. Stał się on dla nich inspiracją m.in. wprowadzając w świat narkotyków. Fanem zespołu był Jimi Hendrix.

Muzyczne dojrzewanie[edytuj kod]

W nagraniach zespołu z lat 1965–1966 słychać wyraźną metamorfozę. Muzyka stała się ambitniejsza, a teksty poważniejsze. Fascynacja Harrisona muzyką indyjską odpowiedzialna jest za wprowadzenie do procesu nagraniowego egzotycznego instrumentarium (np. sitar). 6 sierpnia 1965 roku została na rynek trafiła kompozycja „Yesterday”, której melodia objawiła się McCartney'owi we śnie. Pobiła ona wiele rekordów, m.in. jest najczęściej aranżowaną w historii i jedną z najczęściej emitowanych w radiu. Wyjątkowym wydarzeniem jak na owe czasy był koncert The Beatles na stadionie baseballowym Shea Stadium w Nowym Jorku 15 sierpnia. Po raz pierwszy bowiem w historii 55 600 fanów zgromadziło się na stadionie by wysłuchać koncertu rockowego.

The Beatles ze swoim producentem George Martinem w studiu w 1966 roku

27 sierpnia w Los Angeles Beatlesi spotkali swego idola – Elvisa Presleya. Po latach wyszło na jaw, że Presley kibicował CIA w próbach blokowania zespołu w Stanach Zjednoczonych, zarzucając Beatlesom sprowadzanie młodzieży na złą drogę. 26 października Beatlesi zostali uhonorowani przez królową Elżbietę II Orderami Imperium Brytyjskiego (Lennon zwrócił swój cztery lata później). Rok 1966 okazał się przełomowy dla zespołu. W marcu John Lennon udzielił niefortunnego wywiadu, w którym stwierdził, że „Beatlesi są popularniejsi od Jezusa”. W Wielkiej Brytanii te słowa przeszły bez większego rozgłosu, lecz w USA, a zwłaszcza na południu, wyjęta z kontekstu wypowiedź doprowadziła między innymi do fali ostentacyjnego palenia ich płyt. Wprawdzie już wcześniej pod adresem zespołu padały pogróżki, jednak stały się one poważne, gdy zespołem zaczął się interesować Ku Klux Klan. 29 sierpnia w San Francisco The Beatles zagrali swój ostatni koncert. Zaprzestali koncertowania między innymi ze względu na wszelkiej maści krzyki i piski fanów, które zagłuszały muzykę. Skoncentrowali się na działalności studyjnej. Rozpoczął się tym samym ostatni okres historii The Beatles.

Lata studyjne i rozpad[edytuj kod]

Zamknięcie się Beatlesów na długie miesiące w studiu było tak naprawdę ich wyzwoleniem. W końcu mogli w pełni wykorzystać możliwości ówczesnej techniki, nie przejmując się tym, jak później zagrać muzykę na żywo. Wydana 1 czerwca 1967 roku płyta Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band, pierwsza nagrana po zaniechaniu działalności koncertowej, jest przez większość krytyków uznawana za najważniejszą płytę w historii. Jest to jeden z pierwszych albumów koncepcyjnych będący prekursorem progresywnego rocka, swoista opera rockowa będąca substytutem koncertu. Większość krytyków zgadza się, że magnum opus albumu, jak i całej spuścizny The Beatles, jest wieńcząca dzieło kompozycja Lennona i McCartneya „A Day in the Life”. Kolejnym wydarzeniem bez precedensu była pierwsza światowa transmisja satelitarna, w której wzięli udział Beatlesi. 25 czerwca w programie Our World w towarzystwie m.in. Marianne Faithfull, Micka Jaggera, Erica Claptona i Keitha Moona (z którymi półtora roku później Lennon wystąpił w przedsięwzięciu The Rolling Stones Rock And Roll Circus) Beatlesi wykonali na żywo kompozycję „All You Need Is Love”, która stała się jednym z hymnów ruchu hippisowskiego. Początek końca Beatlesów zwiastowała śmierć ich menedżera, Briana Epsteina, 27 sierpnia. Beatlesów ogarnęło przerażenie, ponieważ nie mieli pojęcia, jak znaleźć się w nowej sytuacji. W zespole zapanował chaos, który sprzyjał rodzeniu się konfliktów. Najbardziej podzieliła ich kwestia schedy po Epsteinie. Paul McCartney widział na tym stanowisku swego teścia, Lee Eastmana, podczas gdy reszta zespołu preferowała menedżera Rolling Stonesów – Allena Kleina. Skłóconych muzyków bezskutecznie próbował godzić i zachęcać do ostatnich wysiłków twórczych George Harrison, zapraszając Claptona na sesje nagraniowe do Białego Albumu, a także Billy’ego Prestona na przeciągające się sesje do albumu Let It Be. Ostatecznie to Kleinowi powierzono misję ratowania Apple – korporacji Beatlesów. Praktycznym końcem zespołu było ukrywane przed opinią publiczną odejście we wrześniu 1969 roku Lennona, ale za oficjalną datę rozpadu uznaje się 10 kwietnia 1970, kiedy McCartney publicznie ogłosił swoje odejście.