Terra Australis

Wyobrażenie Terra Australis na mapie Rumolda Merkatora, 1597

Terra Australis (dokładniej Terra Australis Incognita, łac. „Nieznany Południowy Ląd”) – legendarny kontynent wymyślony przez rzymskiego kartografa Pomponiusza Melę.

Pomponiusz Mela (łac. Titus Pomponius Mela) – rzymski geograf, autor napisanego w 43 r. n.e. lub 44 r. n.e. dzieła "De situ orbis libri tres", czyli O położeniu krajów świata ksiąg trzy, znanego również pod tytułem De chorographia. Jest to najstarszy zachowany w całości do naszych czasów traktat geograficzny napisany po łacinie. Pomponiusz Mela opisuje kraje, poczynając od Gibraltaru, następnie opisuje kraje leżące na południowym brzegu Morza Śródziemnego, by przez Syrię i Azję Mniejszą dotrzeć do Morza Czarnego i następnie opisać krainy leżące na szlaku do Hiszpanii. Pomponiusz żył w I wieku n.e. Urodził się w południowej Hiszpanii w miejscowości Tingentera lub Cingenter.Marco Polo (ur. 15 września 1254 w Wenecji lub Korčuli, zm. 8 stycznia 1324 w Wenecji) – wenecki kupiec i podróżnik. Wraz z ojcem i stryjem dotarł do Chin, przemierzając Jedwabny Szlak. Byli oni jednymi z pierwszych przedstawicieli Zachodu, którzy dotarli do Państwa Środka. Jego podróże zostały spisane w książce znanej jako Opisanie świata przez Rustichella z Pizy w czasie, gdy Marco Polo przebywał w niewoli w Genui po przegranej bitwie morskiej pomiędzy Wenecją i Genuą. Obecnie Marco Polo jest uważany za jednego z największych podróżników, chociaż współcześni mu uznawali go raczej za gawędziarza, a jego opowieści za fantastyczne. Pewne elementy jego relacji oraz brak bezpośrednich śladów jego obecności na dworze cesarskim w kronikach chińskich sprawiły jednak, że pojawiają się głosy powątpiewające w podróże Marco Polo.

Terrę Australis umieścił na swojej mapie Klaudiusz Ptolemeusz. Marco Polo twierdził, że widział południowy ląd (nazwany Locac), obfitujący w złoto, dzikie zwierzęta, słonie i bałwochwalców. Renesansowi kartografowie umieszczali Locac daleko na południu.

Kwestia Terra Australis została ostatecznie rozwiązana przez Jamesa Cooka. W jego pierwszej podróży okrążył Nową Zelandię (1770) pokazując, że nie może to być część większego kontynentu. Na drugiej wyprawie okrążył glob podróżując po wysokich szerokościach geograficznych południowych przekraczając miejscami koło podbiegunowe (1773–1774). Nie mogąc przekroczyć antarktycznego kręgu polarnego Cook stwierdził, że Ląd Południowy nie istnieje. Błędna opinia zatrzymała poszukiwania południowego kontynentu na okres pięćdziesięciu lat.

Legenda (łac. legenda – to co powinno być przeczytane) – gatunek literacki będący opowieścią posługującą się elementami niezwykłości oraz cudowności, w szczególności o życiu świętych i męczenników. Często osnuta na wątkach ludowych i apokryficznych; rozpowszechniona w średniowieczu. Pierwotnie przekazywana ustnie, następnie zapisywana. Przykładem jest Legenda o świętym Aleksym czy legendy arturiańskie.James Cook (ur. 27 października/7 listopada 1728 w Marton koło Middlesbrough, zm. 14 lutego 1779 na wyspie Hawaiʻi) – angielski kapitan, żeglarz i odkrywca.

Bibliografia

Zbigniew Długosz: Historia odkryć geograficznych i poznania Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13522-0.

Tony Horwitz: Błękitne przestrzenie. Wyprawa śladami kapitana Cooka. Warszawa: W.A.B., 2005. ISBN 83-7414-085-2.