Teatr Skarbkowski – teatr lwowski, mieszczący się w klasycystycznym gmachu, wzniesionym z funduszy hrabiego Stanisława Skarbka w latach 1837-1842, otwarty 28 marca 1842 i funkcjonujący do września 1900 r.

Historia obiektu[ | edytuj kod]

Teatr Skarbkowski, 1900 r.

Autorami projektu byli Johann Salzmann i Ludwig Pichl. Budowa trwała pięć lat. Gmach powstał na miejscu dawnych bastionów otaczających Niski Zamek. Budynek spoczywa na 16 tysiącach bali dębowych przywiezionych z majątków Skarbka. W momencie powstania był największym teatrem w Europie, z widownią mogącą pomieścić 1460 osób. Oprócz teatru w gmachu mieścił się także hotel (liczący ok. 300 pokoi), sklepy, biura, kawiarnie, sale konferencyjne. W budynku znajdowały się także mieszkania, w których mieszkali m.in. Artur Grottger i Juliusz Kossak. Fundator hr Skarbek stworzył Prawa dla teatru polskiego we Lwowie oraz fundację dla aktorów i reżyserów na emeryturze. Budynek był przez fundatora oddany miastu w bezpłatne użytkowanie na pięćdziesiąt lat. Założono, że gdy minie ten okres, miasto będzie zobowiązane do uiszczania czynszu w kwocie rocznej 17 tys. złr..

Zaborcze władze wykorzystały swą uprzywilejowaną pozycję i w statucie narzuciły polskiemu teatrowi obowiązek wystawiania sztuk także w języku niemieckim. Ponieważ na przedstawieniach niemieckich, teatr świecił pustkami, przez wiele lat polska widownia praktycznie finansowała kulturę niemiecką we Lwowie. Inauguracyjnym przedstawieniem była niemiecka sztuka Franza Grillparzera Życie snem, zaś następnego dnia polski zespół wystawił Śluby panieńskie Aleksandra Fredry. Polski zespół grał w poniedziałki, środy i piątki, zaś w pozostałe dni występował zespół niemiecki. Sytuacja taka trwała do 1871, kiedy po uzyskaniu przez Galicję autonomii teatr został całkowicie objęty przez polski zespół teatralny. Pierwszym dyrektorem teatru (do 1848 r.) był sam hrabia Stanisław Skarbek. Od 1872 w teatrze założona została scena opery i operetki, wówczas jedyna w Galicji (koncertowali tu m.in. Ferenc Liszt i Niccolò Paganini). Po 50 latach, 28 marca 1892 wygasł przywilej Stanisława Skarbka i odtąd miasto musiało za użytkowanie budynku płacić czynsz w wysokości 17 tysięcy złotych reńskich rocznie.

W 1848, od 16 kwietnia w gmachu teatru obradowała Centralna Rada Narodowa, a w latach 1861-1880 sala redutowa teatru służyła także jako sala obrad galicyjskiego Sejmu Krajowego.

Wobec poważnej dekapitalizacji gmachu postanowiono zbudować nieopodal nowy gmach teatru miejskiego. Nowy gmach powstał w latach 1898-1900 i został nazwany Teatrem Wielkim. Stary budynek teatru skarbkowskiego przeznaczono najpierw na filharmonię, potem na kino. Obecnie w gmachu tym mieści się ukraiński Teatr Dramatyczny im. Marii Zańkoweckiej.

Teatr Skarbkowski, 2005 r.