Tagma
Tułów (łac. – truncus) – anatomiczny termin, określający centralną część ciała u wielu zwierząt, w tym u człowieka. Tułów obejmuje klatkę piersiowa oraz jamę brzuszną.Kikutnice (Pycnogonida) – gromada niewielkich morskich stawonogów, zwanych z uwagi na wygląd popularnie "pająkami morskimi" (nazwą tą określa się również kraba maję).
Roztocze (Acari) – liczny (ok. 30 tys. gatunków, wiele gatunków nadal nieopisanych) rząd pajęczaków, obejmujący zwierzęta od mikroskopijnych do 3-centymetrowych. Roztocze są saprofagiczne (jak np. mechowce), ale także są wśród nich pasożyty (głównie ektopasożyty) i drapieżniki. Niektóre mogą przenosić choroby lub być szkodnikami magazynowymi. Zamieszkują wszystkie strefy klimatyczne, również obszary polarne. Dostosowały się do różnych środowisk: żyją w glebie, kurzu domowym (Roztocze kurzu domowego), w strefie przybrzeżnej środowisk słodkowodnych (tzw. wodopójki) a nawet w gorących źródłach.
Tagma – wyróżnialna część ciała stawonogów, powstała w wyniku połączenia dwóch lub więcej metamerów. Taką segmentację ciała nazywa się heterenomiczną, a proces ewolucyjny, w wyniku którego powstała: tagmatyzacją.
Definicja[ | edytuj kod]
Różni autorzy podają różne definicje tagmy, które często mają stosunkowo subiektywny charakter. Część autorów wyróżnia tagmy głównie w oparciu o zróżnicowanie tergitów (grzbietowej części szkieletu zewnętrznego), podczas gdy inni głównie w oparciu o specjalizację przydatków (odnóży). W pracach neontologicznych z XXI wieku stosowana bywa ściślejsza definicja wprowadzona przez Minelliego i współpracowników. Według niej tagma jest jednostką morfologiczną odróżnialną przynajmniej w budowie grzbietowego egzoszkieletu, której granice w procesie ontogenezy nie są naruszane przez dodawanie ani ujmowanie segmentów z rejonów sąsiednich. Definicja ta została zmodyfikowana i uściślona przez Lamdsella dla jednoznacznego odróżnienia od pseudotagmy. Według tego autora tagma musi być wyodrębnionym rejonem ciała o równoważnie zmodyfikowanych przydatkach (wyjątkiem może być ich pierwsza i/lub ostatnia para), której granice w procesie ontogenezy nie są naruszane przez dodawanie ani ujmowanie segmentów z rejonów sąsiednich.
Przegląd[ | edytuj kod]
U sześcionogów wyróżnia się trzy tagmy: głowę, tułów oraz odwłok. U wijów wyróżnia się tylko głowę i tułów.
U skorupiaków głowa i tułów mogą być zlane w głowotułów (cephalothorax). Gdy głowa jest jednolita określa się ją jako syncefalon, gdy podzielona jest na dwie części zagłębieniem oskórka, to pierwszą, złożoną z 3 segmentów określa się jako protocephalon, a drugą, również złożoną z trzech segmentów, jako gnatocefalon. Gdy gnatocefalon jest zlany z tułowiem, określa się taką tagmę jako szczękotułów (gnathothorax). Jeśli pierwszą tagmą ciała jest głowotułów, to właściwy tułów nosi nazwę pereonu. Odwłok skorupiaków to pleon.
U szczękoczułkowców wyróżnia się zwykle głowotułów, zwany u nich prosomą i odwłok zwany w tej grupie opistosomą. Odwłok może być podzielony dodatkowo na przedodwłok (mesosoma) i zaodwłok (metasoma). U roztoczy wyróżnia się gnatosomę oraz idiosomę. Wyjątkiem wśród szczękoczułkowców są kikutnice u których występują głowa, tułów i odwłok.
U trylobitów tradycyjnie rozróżnia się 3 tagmy: głowę, tułów i pygidium, jednak podział ten bazuje wyłącznie na budowie grzbietowego egzoszkieletu. Przy zastosowaniu ściślejszych definicji należy uznać ciało trylobitów za zbudowane z jednej tagmy, a wymienione wcześniej uznać za psuedotagmy.
Przypisy[ | edytuj kod]
- Tagma w The Free Dictionary by Farlex. [dostęp 2014-01-01].
- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalne, systematyki i filogenezy. Wyd. 3. Warszawa: PWN, 2005.
- Tagmatyzacja w słowniku terminów biologicznych PWN. [dostęp 2014-01-01].
- ↑ Alessandro Minelli, Giuseppe Fusco, Nigel C. Hughes. Tagmata and segment specification in trilobites. „Special Papers in Palaeontology”. 70, s. 31-43, 2003.
- ↑ James C. Lamsdell. Revised systematics of Palaeozoic 'horseshoe crabs' and the myth of monophyletic Xiphosura. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 167 (1), s. 1–27, 2013. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2012.00874.x. ISSN 0024-4082.