Taboryci
Sierotki, czes. sirotčí svaz, sirotci, východočeský husitský svaz, sirotčí bratrstvo – odłam taborytów, radykalnej grupy husytów. Grupa najbliższych współpracowników Jana Žižki, nazwana tak po jego śmierci, co symbolizowało więź między zmarłym a nimi. Nosili wyszywany kielich na szatach. Ich przywódcą w późniejszym okresie był Jan Kralovec.Wojny husyckie – wojny religijne toczone pomiędzy husytami a Luksemburgami w Królestwie Czech w latach 1419-1436. Były one prowadzone przez czeskich husytów (głównie taborytów i Sierotki) przeciwko krucjatom organizowanym przez cesarza Zygmunta Luksemburskiego przy poparciu papiestwa.
Prokop Wielki - zwany również Gołym (cz. Prokop Holý, Prokop Veliký,) (ur. ok. 1380 – zm. 30 maja 1434, w bitwie pod Lipanami), radykalny kaznodzieja husycki, polityk, po śmierci Jana Žižki dowodził w polu wojskami husyckimi.
.png)
Taboryci – najbardziej radykalny odłam husytyzmu powstały po rozpadzie głównego nurtu na początku lat 20. XV wieku skupiający chłopów, mieszczan i część ubogiej szlachty, propagujący gruntowne reformy doktryny i organizacji Kościoła oraz stosunków społecznych i politycznych, dążący do zniesienia pańszczyzny i poddaństwa oraz wprowadzenia wspólnoty majątkowej. Taboryci skierowali ruch husycki w kierunku antyfeudalnej wojny chłopskiej.
Nazwa pochodzi od miasta Tábor w południowych Czechach, gdzie znajdowała się najważniejsza twierdza tej organizacji. Przywódcami taborytów byli m.in.: Jan Žižka, Prokop Wielki, Prokop Mały. Po śmierci pierwszego, taboryci rozdzielili się na Tabor właściwy i sierotki.
Po latach wojen husyckich, taboryci zostali ostatecznie pokonani w roku 1434 przez katolików (oraz wspieranych przez nich utrakwistów) pod Lipanami. Doprowadziło to m.in. do zawarcia przez utrakwistów pokoju z papieżem i cesarzem Zygmuntem Luksemburskim, na mocy którego husyci wrócili na łono Kościoła katolickiego i mogli przyjmować komunię pod dwiema postaciami, a Luksemburczyk został ponownie intronizowany na tron czeski. Taboryci nie zgadzali się wcześniej na ten pokój, ponieważ odrzucali władzę papieża i hierarchii kościelnej oraz chcieli rozpowszechnić swoją wiarę w całej Europie. Ruch taborycki przetrwał we wschodnich Czechach, gdzie znalazł się pod polityczną opieką Jerzego z Podiebradów, który choć główne oparcie znajdował w umiarkowanym obozie utrakwistycznym, to jednak swój protektorat roztaczał na wszystkie odłamy husytyzmu. W 1457 roku pod wpływem nauk Piotra Chelczyckiego w Kunvaldzie koło Uścia nad Orlicą przekształcił się w chrześcijańską gminę żyjącą według utopijnych idei, a od 1467 roku po synodzie w Lhotce pod Rychnovem w niezależny od utrakwistów i katolików kościół z własną hierarchią duchowną pod nazwą Jednota Braci Czeskich.
Przypisy[ | edytuj kod]
- Poniatowski 1969 ↓, s. 434.
- ↑ Czechy: Jan Hus i husytyzm, [w:] Roman Michałowski, Historia Powszechna. Średniowiecze, wyd. pierwsze, Warszawa: PWN, 2012, s. 433, ISBN 978-83-01-16783-7.
- Mała Encyklopedia 1967 ↓, s. 535.
- Hierarchia dowodzenia i organizacja wojskowa, [w:] Konrad Ziółkowski, Husyckie wojska polne. Kształt i organizacja armii, Poznań 2015, s. 109-123.
- Wykształcenie wojsk polnych u taborytów i sierotek, [w:] Konrad Ziółkowski, Husyckie wojska polne. Kształt i organizacja armii, Poznań 2015, s. 50-78.
- Walka o sukcesję jagiellońską nad Dunajem i Wełtawą w latach 1467-1479, [w:] Krzysztof Baczkowski, Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370-1506), Kraków: Fogra, 1999, s. 227, ISBN 83-85719-40-7.
- Mirosław Korolko, Leksykon kultury religijnej w Polsce, Warszawa 1999, s. 84.