Szparag
Przeczytaj także...
Szparagowate (Asparagaceae Juss.) – rodzina roślin jednoliściennych. W różnych systemach klasyfikacyjnych roślin do początków XXI wieku była wąsko definiowana, zwykle z jednym rodzajem – szparag (Asparagus), występującym w Eurazji i Afryce, a także na niewielkich obszarach Australii i Meksyku. Znaczne zmiany w systematyce rodziny nastąpiły w 2009 roku. W systemie APG III zmniejszono liczbę rodzin w rzędzie szparagowców (Asparagales) i znacznie rozszerzono zakres rodziny szparagowatych. W tym samym roku ukazała się publikacja przedstawiająca klasyfikację podrodzin w nowym ujęciu tego taksonu.Flora of North America (pełny tytuł Flora of North America North of Mexico) – 29-tomowe dzieło zawierające opracowanie flory Ameryki Północnej na północ od Meksyku (Stany Zjednoczone i Kanada), a także flory Grenlandii i wysp St. Pierre i Miquelon. Jest to synoptyczny opis wszystkich taksonów. Ma służyć zarówno jako sposób identyfikacji roślin w regionie, jak i jako systematyczny konspekt flory północnoamerykańskiej. Opisano także taksony i obszary geograficzne wymagające dalszych badań oraz taksony, o których sądzono, że wyginęły w okresie stałego osadnictwa europejskiego, tj. ostatnich 500 lat. Tom 1 zawiera podstawowe informacje ogólne. Tom 2 opisuje paprocie i nagonasienne, tomy 3–26 opisano rośliny okrytonasienne zgodnie z systemem klasyfikacji A. Cronquista z 1981 r. Glony opisane są w tomach 27–28. Tom 29 zawiera zbiorczą bibliografię i indeks.
Okwiat, okrywa kwiatowa (ang. perianth, łac. perigonium, perianthium) – część kwiatu stanowiąca ochronę dla rozwijających się pręcików i słupków. U roślin owadopylnych okwiat pełni także funkcję powabni dzięki zapachowi i kolorom, dla zapylających je owadów, ptaków, ssaków i innych zwierząt.
Szparagowate (Asparagaceae Juss.) – rodzina roślin jednoliściennych. W różnych systemach klasyfikacyjnych roślin do początków XXI wieku była wąsko definiowana, zwykle z jednym rodzajem – szparag (Asparagus), występującym w Eurazji i Afryce, a także na niewielkich obszarach Australii i Meksyku. Znaczne zmiany w systematyce rodziny nastąpiły w 2009 roku. W systemie APG III zmniejszono liczbę rodzin w rzędzie szparagowców (Asparagales) i znacznie rozszerzono zakres rodziny szparagowatych. W tym samym roku ukazała się publikacja przedstawiająca klasyfikację podrodzin w nowym ujęciu tego taksonu.Flora of North America (pełny tytuł Flora of North America North of Mexico) – 29-tomowe dzieło zawierające opracowanie flory Ameryki Północnej na północ od Meksyku (Stany Zjednoczone i Kanada), a także flory Grenlandii i wysp St. Pierre i Miquelon. Jest to synoptyczny opis wszystkich taksonów. Ma służyć zarówno jako sposób identyfikacji roślin w regionie, jak i jako systematyczny konspekt flory północnoamerykańskiej. Opisano także taksony i obszary geograficzne wymagające dalszych badań oraz taksony, o których sądzono, że wyginęły w okresie stałego osadnictwa europejskiego, tj. ostatnich 500 lat. Tom 1 zawiera podstawowe informacje ogólne. Tom 2 opisuje paprocie i nagonasienne, tomy 3–26 opisano rośliny okrytonasienne zgodnie z systemem klasyfikacji A. Cronquista z 1981 r. Glony opisane są w tomach 27–28. Tom 29 zawiera zbiorczą bibliografię i indeks.
Okwiat, okrywa kwiatowa (ang. perianth, łac. perigonium, perianthium) – część kwiatu stanowiąca ochronę dla rozwijających się pręcików i słupków. U roślin owadopylnych okwiat pełni także funkcję powabni dzięki zapachowi i kolorom, dla zapylających je owadów, ptaków, ssaków i innych zwierząt.
Szparag (Asparagus L.) – rodzaj bylin należących do rodziny szparagowatych. Obejmuje co najmniej 211 gatunków, z których większość występuje w Afryce. W Polsce dziko rośnie tylko jeden gatunek z tego rodzaju – szparag lekarski (A. officinalis), jako efemerofity notowane są poza tym szparag cienkolistny (A.tenuifolius) i szparag ostrolistny (A. acutifolius). Charakterystyczną cechą morfologiczną zaliczanych tu roślin jest zredukowanie liści do łusek i pełnienie funkcji asymilacyjnych przez spłaszczone lub włosowato cienkie gałęziaki. Szparag lekarski jest uprawiany i spożywany jako warzywo. Szereg gatunków jest uprawianych i wykorzystywanych jako rośliny ozdobne, w szczególności szparag Sprengera (A. densiflorus) i szparag pierzasty (A. setaceus).
Pręcik (łac. stamen) – męski organ płciowy w kwiecie, bardzo silnie zredukowany i zmieniony liść. Ponieważ każdy pylnik (theca) ma połączone po dwa woreczki pyłkowe, pręcik okrytozalążkowych jest mikrosporofilem o 4 mikrosporangiach lub 2 synangiach dwusporangiowych. U roślin okrytonasiennych składa się z nitki pręcikowej (filamentum) i główki (anthera), która jest zróżnicowana na dwa pylniki (thecae) połączone płonnym łącznikiem (connectivum). W pylnikach znajdują się komory pyłkowe zawierające tkankę wyściełającą (tzw. tapetum) oraz tkankę zarodnikotwórczą (tzw. archespor), która wytwarza ziarna pyłku kwiatowego lub pyłkowiny. Dojrzałe pylniki pękają, pyłek się wysypuje i zostaje on dalej przenoszony przez wiatr, owady, zwierzęta, a następnie osadza się na znamionach słupków innych kwiatów (następuje zapylenie). Istnieją także rośliny o kwiatach samopylnych.Integrated Taxonomic Information System (ITIS) – system zaprojektowany do dostarczania informacji taksonomicznych o organizmach. Został utworzony w 1996 r. System jest wspierany przez agencje rządowe Stanów Zjednoczonych Ameryki, Kanady i Meksyku. Współpracuje z taksonomami z całego świata. Jest partnerem Species 2000 i Global Biodiversity Information Facility (GBIF). Współuczestniczy w realizacji międzynarodowego programu Katalog Życia (Catalogue of Life Programme).
Morfologia[ | edytuj kod]
Pokrój Byliny o pędach do 2 m wysokości, do 3 m długości lub nawet więcej u gatunków pnących, zwykle tworzące zwarte kępy. Korzenie mięsiste. Liście Przekształcone w łuski, organem asymilacyjnym są gałęziaki (kladokladia). Są to odcinki pędów o ograniczonym wzroście i kształcie włosowatym (wówczas z jednego węzła może ich wyrastać nawet do 50) lub są szersze, do jajowatych, i wówczas wyrastają pojedynczo z węzłów. Kwiaty Wyrastają na krótkich szypułkach i często są jednopłciowe. Okwiat składa się z 6 listków zrosłych przynajmniej u nasady, jest dzwonkowaty lub promienisto rozpostarty, białawy lub zielonkawy. Pręcików jest 6. Zalążnia górna, powstaje ze zrośnięcia 3 owocolistków, z których każdy zawiera po kilka zalążków. Owoce Kuliste jagody o barwie czerwonej lub czarnej, zawierające od 1 do 6 nasion.Systematyka[ | edytuj kod]
Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)Rodzaj siostrzany wobec Hemiphylacus S. Watson w obrębie podrodziny Asparagoideae Burmeister w rodzinie szparagowatych (Asparagaceae) z rzędu szparagowców (Asparagales)
Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski – całościowa, krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Opracowana została przez Instytut Botaniki im. prof. W. Szafera PAN w Krakowie. Składa się z dwóch wydań.Owoc (łac. fructus) − w znaczeniu botanicznym występujący u okrytozalążkowych organ powstający z zalążni słupka, zawierający w swym wnętrzu nasiona, osłaniający je i ułatwiający rozsiewanie.
Jadalne pędy szparaga lekarskiego
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-12].
- ↑ Aparagus L.. W: Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-01-21].
- ↑ Asparagus. W: The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2014-05-05].
- Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 497. ISBN 0-333-74890-5.
- Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 32. ISBN 978-83-925110-5-2.
Identyfikatory zewnętrzne:
African Plant Database: 188355
BioLib: 41929
Flora of North America: 102837
GBIF: 2768348
iNaturalist: 60271
IPNI: 30275681-2
ITIS: 42782
NCPI: 4685
Tela Botanica: 85941
Tropicos: 40020826
USDA PLANTS: ASPAR
Liść (łac. folium) – organ roślinny, element budowy części osiowej (pędowej) roślin telomowych. Wyrastające z węzłów końcowe elementy rozgałęzień pędu, wyodrębniające się ze względu na funkcję i budowę od łodygi (nie mają np. zdolności do nieprzerwanego wzrostu). Pełnią głównie funkcje odżywcze i z tego powodu mają zwykle dużą powierzchnię umożliwiającą ekspozycję na odpowiednią ilość promieniowania słonecznego. Poza tym liście biorą udział w transpiracji, gutacji i wymianie gazowej. Nierzadko liście pełnią także funkcje spichrzowe, czepne, ochronne, obronne i pułapkowe, w takich przypadkach ulegając daleko idącym przystosowaniom w zakresie funkcji i budowy.Szparagowce (Asparagales Bromhead) – rząd roślin należących do klasy jednoliściennych. Wyróżnia się w jego obrębie 14 rodzin z ponad 1,1 tysiącem rodzajów i ponad 36,2 tysiące gatunków, z czego 26 tysięcy należy do rodziny storczykowatych. Należące tu rośliny to często geofity z owocami typu torebka i jagoda. Szparagowce spotykane są na całym świecie, ale do obszarów o ich szczególnym zróżnicowaniu należy południowa Afryka (choć akurat storczykowatych tu jest niewiele).
Warto wiedzieć że... beta
Halina Maria Piękoś-Mirek, również Halina Piękoś-Mirkowa (ur. 15 lipca 1939 w Cieszynie, zm. 7 kwietnia 2013) – polska botaniczka, profesor dr hab. specjalizująca się w fitogeografii, ochronie przyrody i taksonomii. Wraz z mężem Zbigniewem autorka licznych publikacji naukowych, w tym podstawowych dzieł dotyczących flory Polski i jej ochrony.
iNaturalist – projekt z zakresu nauki obywatelskiej oraz serwis społecznościowy przyrodników, wolontariuszy oraz biologów oparty na idei nanoszenia na mapy i publikowania obserwacji gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Obserwacje (zwykle dokumentowane zdjęciem) mogą zostać opublikowane poprzez stronę internetową oraz aplikację mobilną. Informacje zebrane przez projekt są wartościowym, publicznie dostępnym źródłem danych wykorzystywanym przez różne projekty naukowe, muzea, ogrody botaniczne, parki oraz inne organizacje. Aplikacja i strona internetowa są dostępne w języku angielskim.
Grupa siostrzana (ang. sister–group) – w systematyce kladystycznej grupa organizmów powstała z jednej linii ewolucyjnej (grupy macierzystej) po jej rozszczepieniu. Dwie grupy siostrzane wraz ze swym wspólnym przodkiem stanowią grupę monofiletyczną. Gatunki należące do grupy siostrzanej charakteryzują się pewnymi specyficznymi, wspólnymi cechami (synapomorfiami), które nie występują jednak w grupie macierzystej (są ewolucyjnie nowe).
Zalążek – żeński organ rozmnażania występujący u roślin nasiennych, w którym rozwija się komórka jajowa i po jej zapłodnieniu – zarodek. Z zalążka powstaje nasiono.
Bylina (łac. herba perennis) – roślina zielna żyjąca dłużej niż dwa lata i zwykle wielokrotnie w tym czasie wydająca nasiona bądź zarodniki (wyjątkiem są zakwitające raz hapaksanty). Byliny wraz z krzewinkami, krzewami i drzewami określane są mianem roślin wieloletnich.
Takson – jednostka zdefiniowana w systematyce organizmów jako grupa organizmów (populacja lub grupa populacji) zwykle uznawanych za filogenetycznie spokrewnione, wyróżniających się konkretną cechą różniącą je od innych jednostek taksonomicznych. Takson obejmuje wszystkie zawarte w nim taksony niższego poziomu. Kryterium pokrewieństwa stosowane jest w systemach filogenetycznych, mimo że taksonem w zasadzie może być dowolna grupa organizmów.
International Plant Names Index (IPNI) (ang. Międzynarodowy spis nazw roślin) to dostępna przez Internet baza danych naukowych (łacińskich) nazw roślin i związanych z nimi cytacji. Obejmuje rośliny nasienne i paprotniki.