Szymon Stock otrzymuje szkaplerz z rąk Najświętszej Maryi Panny

Szkaplerz (łac. scapulare od scapula – ramiona, barki, plecy) – wierzchnia część habitu w niektórych zakonach (karmelici, karmelici bosi, dominikanie, benedyktyni, cystersi, trynitarze, serwici) w postaci szerokiego płata materiału z otworem na głowę, takiego samego z jakiego uszyta jest tunika i zazwyczaj w tym samym co ona kolorze. Szkaplerz okrywa barki oraz sięga na plecy i na piersi. W zakonach męskich na szkaplerz nakłada się pelerynkę z przyszytym do niej kapturem i płaszcz. Szkaplerza nie ma w habitach franciszkanów, franciszkanów konwentualnych, kapucynów, ani klarysek, ale spotykany jest nieraz jako część habitu w niektórych zgromadzeniach franciszkańskich trzeciego zakonu regularnego.

Kukulla – wierzchnia szeroka tunika z długim kapturem i szerokimi rękawami, nakładana na tunikę ze szkaplerzem, noszona podczas modlitw chórowych przez profesów wieczystych z zakonów mniszych (benedyktyńskich): benedyktyni, cystersi, trapiści, kartuzi, sylwestryni.

Najbardziej znane i popularne szkaplerze noszone obecnie przez wiernych świeckich, to: brązowy Szkaplerz karmelitański i niebieski Szkaplerz Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.

Rys historyczny[ | edytuj kod]

Szkaplerz karmelitański (brązowy)

W nocy z 15 na 16 lipca 1251 w Aylesford w hrabstwie Kent w Anglii św. Szymon Stock, przełożony generalny zakonu karmelitów, miał otrzymać w prywatnym objawieniu od Matki Bożej obietnicę uniknięcia ognia piekielnego dla noszących karmelitański habit. 3 marca 1322 Jan XXII, miał wydać Bulla Sabbatina (Bullę Sobotnią) z przywilejem sobotnim, że: noszący szkaplerz karmelitański za życia, odmawiający codziennie Officium Parvum Beatae Virginis Mariae (Oficjum Małe Błogosławionej Dziewicy Maryi), zachowujący dodatkowy post ścisły we wszystkie środy i soboty oraz czystość według swojego stanu, uwolnieni będą od płomieni czyśćcowych w sobotę po śmierci. Pobożna legenda dotycząca obu wyżej wspomnianych wydarzeń, według historycznych badań, zaczęła się kształtować w środowisku karmelitów dopiero pod koniec XIV wieku, a w XV wieku stała się już powszechnie znana. Bulla Sobotnia, okazała się falsyfikatem i nigdy jej nie znaleziono w rejestrach Bullarium Romanum (Bullarium Rzymskiego). Nabożeństwo szkaplerzne do Matki Bożej z Góry Karmel należy zatem traktować jako ustanowione i zatwierdzone ostatecznie przez Kościół w XVI wieku. 12 sierpnia 1530 Klemens VII bullą Ex Clementi, zatwierdził i obdarzył duchowymi przywilejami karmelitańskie Bractwo Szkaplerzne. Przywileje szkaplerza karmelitańskiego zatwierdzali również papieże: Paweł II w 1534 i 1539, Pius V w 1564, Grzegorz XIII w 1577, Paweł V w 1613, Klemens X w 1637, Pius XI w 1922. W 1726 wspomnienie Matki Bożej z Góry Karmel obchodzone w dniu 16 lipca, rozciągnięto na cały Kościół i szkaplerz karmelitański stał się jedną z form pobożności Maryjnej w całym Kościele.

Nałożenie szkaplerza[ | edytuj kod]

Mnich w szkaplerzu

Brązowy Szkaplerz Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel, może być ważnie nałożony wiernemu wyznania rzymskokatolickiego przez kapłana z zakonu karmelitów, albo karmelitów bosych lub każdego kapłana posiadającego upoważnienie od przełożonych karmelitów lub karmelitów bosych na przyjmowanie do Bractwa Szkaplerznego, przy zachowaniu zatwierdzonego przez Kościół specjalnego na tę okoliczność obrzędu. Podczas Obrzędu błogosławieństwa i nałożenia Szkaplerza następuje nałożenie szkaplerza tak, jak ma być noszony: jedna część na piersiach, druga na plecach. Dla ważności przyjęcia szkaplerza podczas tej ceremonii nie wolno posługiwać się medalikiem szkaplerznym, ale można go potem nosić zastępując nim ważnie nałożony i przyjęty szkaplerz. Kapłan przyjmujący wiernego do brązowego szkaplerza Karmelu naznacza mu odmawianie codzienne jakiejś modlitwy Maryjnej, zazwyczaj Pod Twoją Obronę lub Witaj Królowo, której odmawianie nie obowiązuje pod grzechem. Przyjmujący szkaplerz karmelitański może dowolnie przystąpić do Bractwa szkaplerznego lub nie zrzeszać się. Przyjęcie szkaplerza odnotowuje się w Księdze Bractwa Szkaplerznego.