Sytuacja kryzysowa

Sytuacja kryzysowa – zespół okoliczności zewnętrznych i wewnętrznych, wpływających na dany układ w taki sposób, iż zaczynają się i trwają w nim zmiany. Rezultatem tych zmian może być jakościowo nowy układ lub nowa struktura i funkcja w układzie istniejącym.

Wojna (ang. war, fr. guerre, niem. Krieg, hiszp. guerra, łac. bellum) – zorganizowany konflikt zbrojny między państwami, narodami lub grupami etnicznymi i społecznymi.Kryzys – termin pochodzi z greckiego stgr. κρίσις „krisis” i oznacza, w sensie ogólnym, wybór, decydowanie, zmaganie się, walkę, w której konieczne jest działanie pod presją czasu. Kryzys poszerza znaczenie o takie cechy, jak nagłość, urazowość i subiektywne konsekwencje urazu w postaci przeżyć negatywnych.

Spis treści

1 Przyczyny sytuacji kryzysowej

1.1 Kryzys w organizacji

1.1.1 Zarządzanie operacyjne

1.1.2 Kadra zarządzająca

1.2 Strategia

1.3 Technologia

1.3.1 Koszty

1.3.2 Marketing

1.3.3 Czynniki zewnętrzne

1.3.4 Czynniki wewnętrzne

2 Przypisy

3 Zobacz też

Przyczyny sytuacji kryzysowej

Jest ona zwykle następstwem katastrof naturalnych lub awarii technicznych.

Terroryzm – użycie siły lub przemocy psychicznej przeciwko osobom lub własności z pogwałceniem prawa, mające na celu zastraszenie i wymuszenie na danej grupie ludności lub państwie ustępstw w drodze do realizacji określonych celów. Działania terrorystyczne mogą dotyczyć całej populacji, jednak najczęściej są one uderzeniem w jej niewielką część, aby pozostałych obywateli zmusić do odpowiednich zachowań.Makrootoczenie, otoczenie ogólne lub otoczenie dalsze przedsiębiorstwa — w ekonomii jest to ogół warunków działania przedsiębiorstwa w danym państwie, regionie geograficznym, strefie klimatycznej, układzie politycznym itd. Przedsiębiorstwo nie może ich zmieniać, może jedynie się do nich dostosować. Na makrootoczenie składają się:

Sytuacje kryzysowe powstają również w przypadku:

zakłócenia porządku publicznego (manifestacje, blokady dróg, przejść granicznych, urzędów itp.),

działań terrorystycznych,

zagrożenia bezpieczeństwa obywateli lub konstytucyjnego ustroju państwa,

zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, czyli zagrożenia wojną (szczególna sytuacja kryzysowa).

Sytuacje kryzysowe mogą spowodować zagrożenia:

Klęska żywiołowa (kataklizm) – ekstremalne zjawisko naturalne powodujące znaczne szkody na terenie objętym tym zjawiskiem, pozostawiające po sobie często zmieniony obraz powierzchni ziemi. Powoduje ono również wysokie straty w gospodarce człowieka, może przemodelować stan przyrody, a nawet zagrażać życiu ludzkiemu.Substytut (zamiennik) – produkt stosowany zastępczo, inny ze względu na technologię wytwarzania, ale podobny ze względu na zastosowanie.

zwyczajne w następstwie niekontrolowanej, codziennej działalności społeczno – gospodarczej,

nadzwyczajne w wyniku awarii, katastrofy i klęski żywiołowej.

Do zagrożeń zaliczyć należy:

globalną zmianę klimatu – efekt cieplarniany,

zmniejszanie grubości stratosferycznej warstwy ozonowej,

zmniejszanie różnorodności biologicznej ekosystemów,

wylesienie i pustynnienie terenów,

degradacja wód oceanicznych i morskich,

niekontrolowany rozwój techniki wojskowej,

niezrównoważony rozwój gospodarczy.

Kryzys w organizacji

Za przyczyny kryzysu uznaje się wszystkie endo- i egzogeniczne czynniki, które mogą wywoływać stany kryzysowe w organizacji. Według z tego podejścia, zakłada się, iż przedsiębiorstwo funkcjonuje w ściśle określonym otoczeniu, które generuje zbiór czynników egzogenicznych. Otoczenie to charakteryzuje się zazwyczaj stosunkowo wysokim stopniem niepewności i zmienności – co może w znacznym stopniu wpływać na warunki funkcjonowania oraz efektywność podmiotów gospodarczych. W ujęciu tradycyjnym otoczenie przedsiębiorstwa dzieli się na:

Bogdan Marian Wawrzyniak (ur. 2 sierpnia 1935 w Toruniu) – polski nauczyciel akademicki, profesor nauk rolniczych, specjalista w zakresie doradztwa w agrobiznesie, ekonomiki rolnictwa, socjologii wsi, wspólnej polityki rolnej. Awaria techniczna – zgodnie z Ustawą o stanie klęski żywiołowej jest to gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości. Awaria techniczna zawiera się w szerszym pojęciu jakim jest klęska żywiołowa.

makrootoczenie

mikrootoczenie

Makrootoczenie to zespół warunków funkcjonowania przedsiębiorstw działających w danym miejscu i czasie, w skład czynników makroekonomicznych wchodzą między innymi klimat, stan infrastruktury, prawo, sytuacja gospodarcza regionu oraz kraju, upodobania mieszkańców, ich demograficzna segmentacja, normy kulturowe etc. Makrootoczenie ma największy wpływ na działalność podmiotów gospodarczych, gdyż w znacznym stopniu ogranicza oraz określa możliwości rozwoju oraz działania przedsiębiorstw. Sytuacje kryzysowe są bardzo często wywoływane w momencie zaniku lub braku kontroli nad makrootoczeniem firmy. Można tu także mówić o makrootoczeniach korzystnych – wspierających rozwój biznesu oraz niekorzystnych – w których państwo oraz czynniki dodatkowe nie oddziaływają pozytywnie na sferę biznesu. Mikrootoczenie nazywane jest także otoczeniem konkurencyjnym firmy, kształtowane jest przez wszystkie podmioty gospodarcze, które tworzą z przedsiębiorstwem powiązania biznesowe. Należą tu: klienci, konkurenci, dostawcy, instytuty naukowe i inne organizacje związane z branżą. Pozycja konkurencyjna firmy – będąca jednocześnie jednym z podstawowych elementów strategii konkurowania generuje możliwość jej oddziaływania na poszczególne elementy wchodzące w skład mikrootoczenia. Sytuacje kryzysowe w firmie są w praktyce dość często generowane właśnie przez mikrootoczenie, gdyż tworzy ono specyficzne sektorowe środowisko działania przedsiębiorstwa. Efektywność funkcjonowania podmiotów gospodarczych zależy nie tylko od czynników zewnętrznych, ale także w znacznym stopniu od działań oraz procesów zachodzących wewnątrz firmy, czyli czynników endogenicznych. Czynniki te mogą wynikać z problemów, bądź błędów w zarządzaniu firmą – bierzemy tu pod uwagę zarządzanie na wszystkich szczeblach tj. strategicznym, taktycznym oraz operacyjnym. Najbardziej przekrojowym modelem opisującym zestaw typów objawów kryzysu organizacji, jest model sygnałów kryzysowych. W tej koncepcji symptomy kryzysu mają różnorodny charakter i dotyczą poszczególnych funkcji wewnętrznych organizacji. Determinanty kryzysu mogą wystąpić zgodnie z wyżej wymienioną koncepcją w różnych sferach firmy takich jak: zarządzanie, marketing, produkcja, technologia, opracowanie strategii firmy, zarządzanie operacyjne.

Klimat (z gr. klíma - strefa) – ogół zjawisk pogodowych na danym obszarze w okresie wieloletnim. Ustalany jest na podstawie wieloletnich obserwacji różnorodnych składników, najczęściej pomiarów temperatury, opadów atmosferycznych i wiatru. Standardowy okres to około trzydzieści lat.Efekt cieplarniany – zjawisko podwyższenia temperatury planety powodowane obecnością gazów cieplarnianych w atmosferze. Zmiany powodujące wzrost roli efektu cieplarnianego mogą być jedną z przyczyn globalnego ocieplenia.

Zarządzanie operacyjne

Niedobory kapitału

Nadmierne zapasy

Nieodpowiednie zarządzanie ludźmi

Niefachowa księgowość

Nadmierne zadłużenie

Zawyżanie dochodów

Niedoszacowanie kosztów

Kadra zarządzająca

Zbyt wysokie wynagrodzenie kadry zarządzającej

Konflikty wśród udziałowców/ wspólników

Brak kompetencji

Strategia

Brak odpowiedniej strategii firmy

Niski popyt na produkty

Uzależnienie od niewielu klientów oraz dostawców

Nieprzeciwdziałanie konkurencji

Technologia

Brak zastosowania innowacji technologicznych

Niedopracowany produkt

Zastosowanie wadliwych komponentów i materiałów

Koszty

Niedoszacowanie kosztów

Wzrost kosztów materiałowych

Wzrost kosztów wytwarzania

Wzrost kosztów stałych

Wzrost kosztów ogólnych

Wzrost płac

Marketing

Niewłaściwy plan marketingowy

Zawyżanie cen

Zaniżanie cen

Niewłaściwe prognozy

Przereklamowanie

Po przeanalizowaniu bodźców endo- oraz egzogenicznych, wyróżnić można cztery główne grupy źródeł powstawania kryzysów w firmach (stanowią one połączenie bodźców endo- oraz egzogenicznych):

Mikrootoczenie, otoczenie konkurencyjne lub otoczenie bliższe przedsiębiorstwa — w ekonomii jest to ogół podmiotów gospodarczych (konkretnych organizacji lub grup), które wpływają na przedsiębiorstwo i na które przedsiębiorstwo może wpływać. Mikrootoczenie określa warunki funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa w określonej branży i na danym geograficznie rynku. Jest związane z rynkiem lub rynkami, na których działa firma. W jego skład wchodzą wszystkie elementy rynku — od konkurencji poprzez kooperantów po klientów. Ta część rzeczywistości otaczającej firmę ma na nią najbardziej widoczny wpływ, ale także odwrotnie — firma może wpływać na to bliższe otoczenie poprzez odpowiednie zarządzanie, marketing.Zarządzanie sytuacją kryzysową (ang. Crisis Management, CM) dotyczy zarówno opanowania i wyjścia z sytuacji kryzysowej jak i przygotowania się na ewentualność jej zaistnienia. Rozważanie potencjalnych sytuacji kryzysowych zwykle pozwala im zapobiec lub przynajmniej ograniczyć ich niekorzystne skutki.

1. czynniki losowe wywołane siłą wyższą – sztorm, erupcja wulkanu, trzęsienie ziemi, katastrofa, etc.,
2. problemy techniczne – brak zastosowania odpowiednich technologii, błędy występujące w produktach lub podczas ich produkcji, etc.,
3. błędy ludzkie wywołujące katastrofalne skutki – zderzenie statków paliwowych, etc.,
4. brak bądź błędne decyzje na szczeblu kierowniczym.

Identyfikując przyczyny powstawania sytuacji kryzysowych w większości firm, można zauważyć, iż szeroko rozumiane kryzysy są wywoływane przez kilka przyczyn jednocześnie. Najczęściej dochodzi do połączenia czynników kryzysogennych pochodzących z zewnątrz, jak i z wewnątrz organizacji.

Ocean (łac. Oceanus, stgr. Ὠκεανός Okeanos – u starożytnych Greków i Rzymian mityczna rzeka oblewająca cały świat, także nazwa jej boga) – wielka część hydrosfery ziemskiej, stanowiąca rozległy obszar słonej wody. Wody słone pokrywają w sumie blisko 3/4 (70,8%) Ziemi. Powierzchnia oceanów wynosi ok. 361 mln km², a ich łączna objętość ok. 1,3•10 m³.Zarządzanie ciągłością działania (ang. Business Continuity Management, BCM) jest to zbiór działań jakie podejmuje organizacja w celu zapewnienia klientom, dostawcom i regulatorom dostępności jej krytycznych funkcji biznesowych (do których ten dostęp mieć powinni) w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej. Zarządzanie ciągłością działania nie jest procesem realizowanym w czasie katastrofy lecz odnosi się do czynności wykonywanych codziennie, mających na celu zapobieganie (ograniczanie ryzyka) wystąpienia sytuacji awaryjnej oraz utrzymywaniu gotowości do natychmiastowej reakcji gdyby takowa zaistniała.

Czynniki zewnętrzne

Kryzys makroekonomiczny

Utrwalające się trendy spadku sprzedaży

Niekorzystne wskaźniki dotyczące rozwoju rynku/ sektora

Wzrastająca walka konkurencyjna

Pojawienie się substytutów

Pojawienie się nowych technologii

Zmiany w zakresie polityki podatkowej, celnej, koncesyjnej, etc

Deregulacja oraz liberalizacja rynku

Zdarzenia losowe

Luka niedoboru – zmniejszenie się względnego udziału w rynku

Niekorzystne zmiany w wizerunku firmy

Utrata głównych nabywców/ dostawców

Czynniki wewnętrzne

Błędnie zdefiniowany cel rozwoju firmy

Brak monitoringu zmian zachodzących w otoczeniu

Brak/ nieadekwatne planowanie długookresowe

Błędna polityka rozwojowa

Zachwiana komunikacja wewnątrz oraz na zewnątrz organizacji

Źle prowadzona gospodarka zasobowa

Brak planowania oraz zarządzania zmianami

Nieadekwatne rozwiązania administracyjno-organizacyjne w przedsiębiorstwie

Problemy z płynnością finansowa, straty finansowe

Wzrost kosztów działalności

Spadek wartości przedsiębiorstwa

Konflikty wśród kadry

Brak kompetencji kadry zarządzającej

Rosnąca dźwignia finansowa w strukturze kapitału

Zahamowanie procesów rozwojowych, innowacyjnych oraz inwestycyjnych

Kryzys przybiera na sile w miarę pogłębiania się już istniejących problemów oraz pojawiania się nowych. Sytuacji tej towarzyszy najczęściej ogólna destabilizacja działania firmy – pojawia się tzw. efekt domina oraz reakcja łańcuchowa. Za najczęstsze symptomy kryzysu uznaje się porażki i niepowodzenia w tych dziedzinach działalności firmy, które w znaczącym stopniu wpływają na ogólną kondycję przedsiębiorstwa. Analizując istotę kryzysu organizacji bardzo często przyjmuje się, że kryzys w przedsiębiorstwie stanowi jedną z faz rozwoju organizacji, a jego pojawienie się stanowi dla organizacji nową sytuację decyzyjną. W pierwszej fazie rozwoju sytuacji kryzysowej dochodzi do uśpienia czujności kierownictwa przedsiębiorstwa – pierwsze symptomy kryzysu zostają błędnie ocenione. Sytuację tę charakteryzuje duża niepewność, gdyż decyzje podejmowane są przy niewystarczającej ilości informacji oraz bardzo często pod presją czasu. Charakterystyczny jest tu także element zaskoczenia, nie jesteśmy w stanie do końca przewidzieć jakie skutki będą miały podjęte decyzje lub zaimplementowane rozwiązania. W kolejnej fazie dochodzi do zdecydowanego rozwoju sytuacji kryzysowej – kadra zarządzająca działa pod silną presją czasu, jak również otoczenia – co w znacznym stopniu utrudnia identyfikację zagrożeń pojawiających się w przedsiębiorstwie oraz jego otoczeniu. Zaistniała sytuacja prowadzi ostatecznie do sytuacji, w której dalsze istnienie firmy jest niemożliwe. Obiektywny osąd sytuacji jest także trudny do przeprowadzenia w sytuacji, gdy firmy odnoszą sukcesy (rynkowe, ekonomiczne), dochodzi wtedy do uśpienia czujności organizacji oraz pokładania nadmiernego zaufania i wiary w skuteczność działania zarządu. W tego typu sytuacji dojść może do zbyt optymistycznej oceny kondycji firmy, popełniania błędów w zarządzaniu, często łączy się z tym także zbyt entuzjastyczna postawa kierownictwa oraz nadmierne zaangażowanie emocjonalne, co prowadzić może do zaistnienie sytuacji kryzysowej, bądź do jej pogłębienia.

Zobacz też

Kryzys

Zarządzanie sytuacją kryzysową

Zarządzanie ciągłością działania