System APG IV
Żółtakowate (Xanthorrhoeaceae Dumort.) – rodzina roślin jednoliściennych. Ujęcie systematyczne tego taksonu w XXI wieku zostało istotnie zmienione. W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych była to rodzina monotypowa z jednym rodzajem – żółtak (Xanthorrhoea). W systemie APG III z 2009 rodzina została zdefiniowana szeroko, jako takson monofiletyczny obejmujący podrodziny żółtakowe (Xanthorrhoeoideae), złotogłowowe (Asphodeloideae) i liliowcowe (Hemerocallidoideae). W dawniejszych systemach (jeszcze w systemie APG II z 2003) taksony te stanowiły odrębne rodziny. Przedstawiciele występują głównie w Eurazji (z wyjątkiem strefy chłodnej i arktycznej) oraz w Australii, Afryce i w zachodniej części Ameryki Południowej.Dereniowce (Cornales) – rząd roślin okrytonasiennych stanowiący klad bazalny grupy roślin astrowych. Oddzielony z wspólnego pnia po zróżnicowaniu się linii rozwojowej goździkowców Caryophyllales, a przed wyodrębnieniem się wrzosowców Ericales.
Angiosperm Phylogeny Group (APG) – międzynarodowa grupa systematyków roślin (taksonomów) stworzona w celu ustalenia wspólnego poglądu na taksonomię roślin okrytonasiennych w obliczu szybko rozwijających się metod systematyki molekularnej.
System APG IV – system klasyfikacyjny roślin okrytonasiennych opublikowany w roku 2016 przez członków Angiosperm Phylogeny Group. Jest to kolejna wersja systemu klasyfikacyjnego rozwijanego od 1998 roku, sukcesywnie zastępująca poprzednie klasyfikacje (APG I z 1998, APG II z 2003 i APG III z 2009). Klasyfikacja bazuje na analizie powiązań filogenetycznych między grupami roślin, ustalanych głównie na podstawie danych molekularnych. System został skompilowany przez 16 autorów z 6 krajów, ale uwzględnia też wyniki warsztatów przeprowadzonych w Kew Gardens oraz ankiety internetowej, na którą odpowiedziało 441 respondentów z 42 krajów. Szerokie konsultacje i uznanie sugestii większości zamiast przyjęcia stanowiska ekspertów (np. w kwestii szerokiego ujęcia rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae zamiast jej podziału) spowodowało zresztą kontrowersje w środowisku (Angiosperm Phylogeny Website publikuje w przypadkach spornych klasyfikację sugerowaną przez ekspertów, niżeli przyjętą w APG IV opinię większości).
Zmiany w stosunku do wersji poprzedniej systemu[ | edytuj kod]
Zmiany w klasyfikacji w stosunku do poprzedniej wersji systemu z 2009 roku nie są rewolucyjne – generalnie przyjęcie i utrzymywanie zasad taksonomii filogenetycznej i oparcie systemu na rosnącej wiedzy w zakresie filogenezy odzwierciedlonej w zapisie DNA pozwala na sukcesywne doprecyzowywanie systemu, przyczyniając się do tego, że w kolejnych edycjach zmiany są coraz mniejsze.
W systemie APG IV wyróżniono pięć nowych w stosunku do APG III rzędów podnosząc ich łączną liczbę do 64: Boraginales, ukęślowce Dilleniales, Icacinales, Metteniusales i Vahliales.
Wyróżniono i nazwano dwa nowe klady: superrosids i superasterids.
Dwie rodziny, które w poprzednim systemie nie były klasyfikowane do rzędów a rozważano utworzenie dla nich odrębnych, monotypowych rzędów – Dasypogonaceae i sabiowate Sabiaceae, włączone zostały odpowiednio do arekowców Arecales i srebrnikowców (Proteales). Podobnie włączono do rzędów dwie rodziny roślin pasożytniczych o niejasnej poprzednio pozycji systematycznej – cynomoriowate Cynomoriaceae zaliczono do skalnicowców Saxifragales, a Apodanthaceae do dyniowców Cucurbitales. Liczba taksonów o niejasnej pozycji w systemie (Incertae sedis) zredukowana została w sumie z 25 rodzin w 1998 roku do 7 rodzajów w 2016 roku, umieszczanych w rzędzie jasnotowców Lamiales (np. Peltanthera).
Dokonano kilku zmian wynikających z zasad nomenklatury botanicznej zmieniając żółtakowate Xanthorrhoeaceae na złotogłowowate Asphodelaceae w obrębie szparagowców Asparagales oraz Melianthaceae na Francoaceae w obrębie bodziszkowców Geraniales, włączając przy tym do tej rodziny wcześniej wyróżniane Bersamaceae, Ledocarpaceae, Rhynchothecaceae i Vivianiaceae. Inne zmiany w ujęciu rodzin nie są nazbyt daleko idące. Z dotychczasowego ujęcia rodziny Icacinaceae wyłączono kilka rodzajów przeniesionych do dotychczas jednorodzajowej rodziny Metteniusaceae. Do rodziny kokornakowatych Aristolochiaceae włączono Lactoridaceae i Hydnoraceae, wyodrębniono Maundiaceae (dla jednego rodzaju z dotychczasowej rodziny świbkowatych Juncaginaceae), włączono do rześciowatych Restionaceae rodzaje wyodrębniane dotychczas w Anarthriaceae i Centrolepidaceae, do bukszpanowatych Buxaceae włączono Haptanthaceae, z rodziny wilczomleczowatych Euphorbiaceae wyodrębniono Peraceae, utworzono rodziny Petenaeaceae (w obrębie Huerteales), Kewaceae, libawowate Limeaceae, Macarthuriaceae i Microteaceae (wszystkie w obrębie goździkowców Caryophyllales), wydzielono Petiveriaceae z szkarłatkowatych Phytolaccaceae (goździkowce Caryophyllales) i błotniowate Nyssaceae z dereniowatych Cornaceae (dereniowce Cornales), wyodrębniono Mazaceae z Phrymaceae (jasnotowce Lamiales) oraz włączono Lindenbergiaceae i Rehmanniaceae do zarazowatych Orobanchaceae (jasnotowce Lamiales). W sumie liczba rodzin wzrosła w nowym systemie do 416.
Zmiany obejmują także przeniesienia rodzajów między rodzinami. Przeniesiono rodzaj Allantospermum z Ixonanthaceae do irwingiowatych Irvingiaceae, rodzaj Pakaraimaea z dwuskrzydlowatych Dipterocarpaceae do czystkowatych Cistaceae, rodzaje: Borthwickia, Forchhammeria, Stixis i Tirania z kaparowatych Capparaceae do rezedowatych Resedaceae, rodzaj Sanango przeklasyfikowano z loganiowatych Loganiaceae do ostrojowatych Gesneriaceae. Rodzaj Pteleocarpa zaklasyfikowany został do rodziny Gelsemiaceae (goryczkowce Gentianales).
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
- Maarten J. M. Christenhusz, Maria S. Vorontsova, Michael F. Fay, Mark W. Chase. Results from an online survey of family delimitation in angiosperms and ferns: recommendations to the Angiosperm Phylogeny Group for thorny problems in plant classification. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 178, 4, s. 501–528, 2015. DOI: 10.1111/boj.12285.
- Cole TCH.. Angiosperm Phylogeny Group (APG) in jeopardy – Where have the flowers gone?. „PeerJ PrePrints 3:e1517”, 2015.
- Peter Stevens: Boraginales. W: Angiosperm Phylogeny Website [on-line]. Missouri Botanical Garden. [dostęp 2016-07-06].
- ↑ Michael F Fay: The 16th May 2016: APG - Classification by Consensus. W: The Linnean Society [on-line]. 2016. [dostęp 2016-07-06].