Symbol narodowy
Symbol (z gr. σύμβολον) – semantyczny środek stylistyczny, który ma jedno znaczenie dosłowne i nieskończoną liczbę znaczeń ukrytych. Odpowiednik pojęcia postrzegany zmysłowo. Najbardziej ogólnie jest to zastąpienie jednego pojęcia innym, krótszym, bardziej wyrazistym lub najlepiej oddającym jego naturę, albo mniej abstrakcyjnym. Jest to znak odnoszący się do innego systemu znaczeń, niż do tego, do którego bezpośrednio się odnosi. Przykładowo symbol lwa oznacza nie tylko dany gatunek zwierzęcia, lecz często także siłę lub władzę. Symbole są pewnymi znakami umownymi, które w różnych kulturach mogą mieć różne znaczenia - to odróżnia symbol od jednoznacznej alegorii. Znaczenia szczególne to między innymi:Naród – wspólnota o podłożu etnicznym, gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym wytworzona w procesie dziejowym, przejawiająca się w świadomości swych członków. Chociaż naród wyróżnia się na tle innych zbiorowości, to jednak nie jest możliwe precyzyjne zdefiniowanie tego pojęcia. W socjologii nie ma jednej definicji tego pojęcia, istnieją też rozbieżności między stanowiskiem socjologów, antropologów i historyków.
Znak towarowy – prawnie chroniony, niepowtarzalny element produktu, skutecznie odróżniający go od produktów konkurencyjnych. Znakiem towarowym może być w szczególności nazwa, fraza, symbol, logo, projekt, obraz, kształt produktu, motyw, melodia użyty przez przedsiębiorcę w obrocie gospodarczym w celu uzyskania jednoznacznej identyfikacji swoich towarów lub usług wśród konsumentów.
Symbole narodowe – symbole, które w obrębie danego narodu, a także w jego relacjach ze światem zewnętrznym, katalizują formowanie się tożsamości narodowej oraz służą jej podtrzymywaniu. (Ujęcia ogólno-przekrojowe pojęcia symbolu narodowego, mimo istnienia stosunkowo obfitej socjologicznej i kulturoznawczej literatury przedmiotu analizującej konkretne symbole narodowe poszczególnych narodów, tak w podstawowych publikacjach przedstawiających badania nad narodami, nacjonalizmem i tożsamością narodową, jak i w publikacjach referencyjnych, są rzadkie).
Funkcje symboli narodowych[ | edytuj kod]
Funkcje symboli narodowych w ujęciu historyczno-ewolucyjnym mogą być odmienne w zależności od stadium rozwojowego danego narodu. W początkowych etapach formowania się narodów pewne symbole skupiają wokół siebie współtworzące ruchy narodowe organizacje i jednostki, utrwalając też ich zaangażowanie w tych ruchach. Po ukształtowaniu się państwowości symbole narodowe służą budowaniu wizerunku danego narodu w politycznych i ekonomicznych relacjach zewnętrznych, natomiast wewnątrz danego państwa legitymizacji istnienia i programów ruchów narodowych. Po osiągnięciu tych celów symbole narodowe przyjmować mogą (w czasach pokoju) funkcje znaków towarowych, stabilizować wizerunek narodu na płaszczyźnie gospodarczej i w stosunkach międzynarodowych; w czasach wojny i zaburzeń wewnętrznych podtrzymywać lojalność obywateli wobec ośrodków centralnych.
Prócz funkcji formowania i podtrzymywania tożsamości narodowej, którą pełnią symbole narodowe, wyróżnić można także funkcję odróżniania danej zbiorowości od innej, na podstawie współdzielonych przez członków poszczególnych zbiorowości kodów kulturowych, oraz funkcję pośredniczenia między empiryczną rzeczywistością państwa a pojęciowo-wyobrażeniową rzeczywistością narodu. Pierwsza z tych funkcji, odróżnianie jednej zbiorowości od drugiej na podstawie współdzielonego kodu służącego do odczytania znaczenia symboli, typowa jest dla całej sfery symbolicznej, podobną funkcję pełnią np. symbole religijne. W przypadku symboli narodowych elementem znaczącym są tu zazwyczaj odniesienia do wydarzeń z historii danego narodu, do dzielonej przez jego członków, a skondensowanej w formie symbolu, zbiorowej pamięci historycznej, przy czym pamięć ta stanowi więź konwencjonalną między dzielącymi ją członkami narodu. Symbol narodowy pełni więc funkcję "szwu" między jednostkami, umożliwiając im samoindentyfikowanie się ze zbiorowością. W funkcji pośredniczenia między narodem a państwem państwo, poprzez stałe eksponowanie symboli narodowych w przestrzeni publicznej, wprowadza więź skojarzeniową między sobą a ideą narodu, legitymizując tym samym swoje istnienie. Ponadto symbole te służą państwu jako znaki władzy, komunikujące, że stanowi ono siłę o charakterze hegemonicznym.
Typologia i formy symboli narodowych[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- Michael E. Geisler, National Symbols, Fractured Identities. Contesting the National Narrative, Middlebury 2005, s. XV i nn.
- Ujęcie takie prezentuje David Marsland w artykule National symbols, w: Athena S. Leoussi (red.), Encyclopedia of Nationalism, New Brunswick 2001; w ujęciu tym Michael E. Geisler dostrzega nadmierne uwypuklenie odrębności poszczególnych stadiów rozwojowych przy zatraceniu symultaniczności przedstawianych zjawisk.