Obszar Syberii w ujęciu geograficznym
Rejon rzeki
Amur, mapa z 1903
Herb Syberii z czasów Imperium Rosyjskiego
Syberia (ros. Сибирь, Sibir’ ) – kraina geograficzna w północnej Azji, wchodząca w skład Rosji, położona między Uralem na zachodzie, Oceanem Arktycznym na północy, działem wód zlewisk Oceanu Arktycznego i Spokojnego na wschodzie, oraz stepami Kazachstanu i Mongolii na południu. W ujęciu historycznym (oraz potocznym w Rosji) do Syberii należy również rosyjski Daleki Wschód.
Mirny (ros. Мирный) – miasto w azjatyckiej części Rosji, w Jakucji, ośrodek administracyjny ułusu mirnińskiego.Czuwańcy (nazwa własna: этэль – etel, этал – etał) – autochtoniczny lud paleosyberyjski ze wschodniej Syberii (Rosja).
Powierzchnia Syberii w zależności od przyjętego przebiegu jej wschodniej granicy to około 10 lub 12,7 mln km².
Geneza słowa Syberia (Sybir) nie jest jednoznaczna i pewna. Łączono tę nazwę z etnonimami „Sabir” i „Seber” określającymi nieznane plemiona Hunów lub z plemieniem „Suwar” mieszkającym w VI wieku n.e. w środkowym biegu rzeki Irtysz.
Wojna domowa w Rosji – wojna domowa rozpoczęta w wyniku rewolucji październikowej w 1917 roku i ustanowienia przez bolszewików nowej władzy państwowej w Rosji. Zwolenników nowej władzy określano jako "czerwonych", a przeciwników jako "białych". Niekiedy za datę rozpoczęcia wojny uważa się datę podpisania traktatu brzeskiego (3 marca 1918) – podpisanie tego aktu rzeczywiście spowodowało narastanie oporu oraz zagwarantowało zewnętrzną interwencję i wsparcie sił Ententy po stronie "białych". Za zakończenie wojny domowej jest uważane zajęcie przez Armię Czerwoną Krymu w 1920 roku. Na Dalekim Wschodzie walki trwały jednak do 25 października 1922 roku (zdobycie Władywostoku). W Jakucji starcia zbrojne miały miejsce jeszcze w 1923 roku, a na Półwyspie Czukockim – do połowy 1924 roku.Piotr I Aleksiejewicz Wielki, ros. Пётр I Алексеевич (ur. 30 maja/9 czerwca 1672 w Moskwie, zm. 28 stycznia/8 lutego 1725 w Sankt Petersburgu). Syn Aleksego (1645-1676), z dynastii Romanowów.
Inne tłumaczenie łączyło się z przyrodą. Tunguskie słowo sibur oznacza błoto, bagno, trzęsawisko; mongolskie sziber lub sziwir określa zarośla nad rzekami, buriackie sibjer oznacza groźnego psa, a sabr, sibr lub subr szarego wilka.
Inną bardzo prawdopodobną wersją jest pochodzenie słowa Sybir od nazwy stolicy Chanatu Syberyjskiego podbitego w 1585 roku przez Rosjan – Isker.
Według poglądów przeważających w polskiej nauce Syberia rozciąga się od Uralu na zachodzie, do granicy działu wodnego Oceanu Spokojnego na wschodzie i od brzegów Oceanu Lodowatego na północy, do stepów Kazachstanu i północnych granic Mongolii i Chin na południu.
Język rosyjski (ros. русский язык, russkij jazyk; dawniej też: język wielkoruski) – język należący do grupy języków wschodniosłowiańskich, posługuje się nim jako pierwszym językiem około 145 mln ludzi, ogółem (według różnych źródeł) 250-300 mln. Jest językiem urzędowym w Rosji, Kirgistanie i na Białorusi, natomiast w Kazachstanie jest językiem oficjalnym oraz jest jednym z pięciu języków oficjalnych a jednocześnie jednym z sześciu języków konferencyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Posługuje się pismem zwanym grażdanką, graficzną odmianą cyrylicy powstałą na skutek jej upraszczania.Tatarzy (nazwa własna: Tatarlar / Татарлар) – grupa ludów tureckich z Europy wschodniej oraz północnej Azji.
Podział administracyjny[ | edytuj kod]
W skład Syberii wchodzą następujące jednostki podziału terytorialnego Rosji:
Republika Jakucji (Sacha)
Republika Buriacji
Republika Tuwa
Republika Ałtaju
Republika Chakasji
Kraj Ałtajski
Kraj Krasnojarski
Kraj Zabajkalski
Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny – Jugra
Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny
obwód tiumeński
obwód omski
obwód nowosybirski
obwód tomski
obwód irkucki
obwód kemerowski
Tereny te (oprócz Jakucji) wchodzą w skład Syberyjskiego Okręgu Federalnego; Jakucja jest częścią Dalekowschodniego Okręgu Federalnego
Omsk (ros. Омск) – miasto w Rosji, na Nizinie Zachodniosyberyjskiej, przy ujściu rzeki Om do Irtyszu. Stolica obwodu omskiego.Ketowie (dawna nazwa: Ostiacy jenisejscy, nazwa własna: w l. poj. ket - człowiek, w l. mn. deng - ludzie) – autochtoniczny etnos paleoazjatycki z zachodniej Syberii (Rosja).
Zakładając, że Syberia obejmuje Daleki Wschód, do tego wyliczenia należy dodać:
obwód amurski
obwód magadański
obwód sachaliński
Żydowski Obwód Autonomiczny
Czukocki Okręg Autonomiczny
Kraj Chabarowski
Kraj Kamczacki
Kraj Nadmorski
Tereny te składają się na Dalekowschodni Okręg Federalny.
Wyspy Kurylskie (jap. クリル列島 – Kuriru Rettō albo 千島列島 – Chishima Rettō: Archipelag Tysiąca Wysp, ros. Курильские острова) – archipelag wysp wulkanicznych na Oceanie Spokojnym, pierwotnie zamieszkany przez Ainów. Położony między japońską wyspą Hokkaido a półwyspem Kamczatka. Składa się z ponad 30 większych i wielu mniejszych wysp. Ogólna powierzchnia ok. 10,5 tys. km². Wchodzą w skład obwodu sachalińskiego Federacji Rosyjskiej, południowa część archipelagu jest przedmiotem sporu prawnego pomiędzy Japonią a Rosją. Rosja proponowała w 1956, 2004 i 2006 roku oddanie Japonii dwóch z czterech spornych wysp, jednak Japonia nie przyjęła oferty.Jasak (ros. ясак) – rodzaj daniny pobieranej dla Imperium Rosyjskiego w naturze (w futrach i skórach) od rdzennej ludności Syberii i Kamczatki.
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]
Warto wiedzieć że... beta
Bajkał (ros. Озеро Байкал) – jezioro tektoniczne w Azji, zwane „Syberyjskim morzem” i "Błękitnym okiem Syberii", położone na terytorium Rosji (Syberia) w Republice Buriacji i obwodzie irkuckim. Jest ono najstarszym i najgłębszym jeziorem na świecie, a ponadto – pod względem powierzchni – drugim jeziorem w Azji i siódmym na świecie.
Góry Kołymskie, Wyżyna Kołymska, Gedan (ros. Колымское нагорье, Гедан) – system górski w azjatyckiej części Rosji, w obwodzie magadańskim i Kraju Kamczackim.
Diament – minerał z gromady pierwiastków rodzimych. Nazwa pochodzi od stgr. ἀδάμας adamas (dopełniacz ἀδάμαντος adamantos, łac. diamentum) = "niepokonany, niezniszczalny" i nawiązuje do wyjątkowej twardości tego minerału. Jest najtwardszą znaną substancją z występujących w przyrodzie.
Samorząd – niezależne od nadrzędnej władzy decydowanie o własnych sprawach, wykonywanie funkcji uzupełniających w stosunku władz np. szkoły, zakładu produkcyjnego, władz państwowych.
Łoś (Alces alces) – największy współcześnie żyjący gatunek ssaka kopytnego z rodziny jeleniowatych, wyróżniający się charakterystycznym porożem i wyjątkowo długimi kończynami. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Alces. Żyje w podmokłych lasach północnej Eurazji i Ameryki Północnej. Występujący w Polsce podgatunek A. a. alces – łoś europejski jest największą żyjącą w Polsce zwierzyną łowną. Rzadki i objęty całorocznym okresem ochronnym.
Amur (ros. Амур; chiń. 黑龙江; pinyin: Hēilóng Jiāng; dosł. „Rzeka Czarnego Smoka”) – rzeka we wschodniej Azji.
Języki tungusko-mandżurskie (języki tunguskie, języki mandżursko-tunguskie) – podrodzina języków ałtajskich, którymi posługuje się kilkadziesiąt tysięcy mówiących, zamieszkujących rozległe obszary wschodniej Syberii oraz rosyjskiego i chińskiego Dalekiego Wschodu. Dzieli się na dwie grupy: tunguską i mandżurską. Językom tym, ze względu na postępującą asymilację, grozi wymarcie.
