Swetoniusz
Klaudiusz, Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus, oficjalna tytulatura cesarska: Tiberius Claudius Caesar Augustus Germanicus (ur. 1 sierpnia 10 p.n.e. w Lugdunum w Galii, zm. 13 października 54 n.e.) – historyk, czwarty cesarz rzymski od 25 stycznia 41 roku do swojej śmierci, syn Druzusa Starszego i Antonii Młodszej; bratanek cesarza Tyberiusza, stryj cesarza Kaliguli, brat Germanika.Józef Władysław Wolski, (do 1938 roku: Józef Dzida) (ur. 19 marca 1910 w Tarnowie, zm. 2 października 2008 w Krakowie) – historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego i Uniwersytetu Łódzkiego.
Domicjan (ur. 24 października 51, zm. 18 września 96), Domitianus, Titus Flavius Domitianus, Imperator Caesar Domitianus Augustus, urodzony w Rzymie syn Wespazjana i Domitilli Starszej. Brat Tytusa Flawiusza i Domitilli Młodszej. Cesarz rzymski z dynastii Flawiuszy panujący od 14 września 81 roku do 18 września 96 roku n.e. W początkach swojego panowania w roku 82 osobiście poprowadził siłami 9 legionów wyprawę wojenną przeciwko germańskim plemionom Chattów, których pokonał i odepchnął w głąb Germanii, rozszerzając Agri Decumates, odbył z tego tytułu uroczysty triumf i przyjął przydomek Germanicus w roku 85. Także w tym roku Dakowie najechali na prowincję Mezję. Po sprowadzeniu posiłków, w tym jednego legionu z Brytanii, Rzymianie ruszyli do kontrnatarcia zakończonego klęską (zniszczony cały legion V Alaude). Na teren wojny przybył osobiście Domicjan (rok 88), lecz wobec groźby najazdu plemion Jazygów, Markomanów, Kwadów oraz buntu, który wzniecił Saturninus, namiestnik Górnej Germanii, został zmuszony do zawarcia pokoju z władcą Daków w roku 89. Uznał go za króla, obiecał coroczne subsydia pieniężne, specjalistów od fortyfikacji obronnych, licząc na nich jako sojuszników przeciwko innym agresywnym plemionom. Decebal miał zwrócić jeńców wojennych oraz wydać część broni, czego nie uczynił. W roku 92 cesarz przeprowadził wyprawę przeciwko Jazygom, Kwadom i Markomanom. Przeprowadził reformy w administracji państwa, na wysokie stanowiska w kancelariach cesarskich powołując zamiast wyzwoleńców ekwitów, do pobierania podatków wyznaczył państwową służbę z prokuratorami do ich pilnowania (zakończył działalność prywatnych spółek publikanów pobierających podatki). Wyższe stanowiska w armii powierzał również ekwitom, pomijając senatorów. Dokończył budowę Koloseum.
Gaius Suetonius Tranquillus (ur. ok. 69 n.e., zm. 130) – rzymski pisarz, pisał po łacinie i po grecku.
Pochodził ze stanu ekwickiego. Jego ojciec, Swetoniusz Laetus, był trybunem wojskowym przy XIII Legionie, gdzie walczył pod Bedriakum w oddziałach Otona, o czym Swetoniusz informuje w żywocie Otona.
Przyjaźnił się z Tacytem i utrzymywał bliskie kontakty z Pliniuszem Młodszym, który wstawił się za nim u cesarza Trajana, w jednym ze swych listów. Większość wiadomości, które posiadamy o Swetoniuszu, pochodzi z korespondencji Pliniusza.
Około roku 120 został sekretarzem kancelarii cesarskiej Hadriana. Jednak już rok później zwolniono go, wówczas poświęcił się twórczości literackiej. Na ten okres przypada wydanie słynnych Żywotów Cezarów. Zawierają one biografie Juliusza Cezara, Oktawiana Augusta, Tyberiusza, Kaliguli, Klaudiusza, Nerona, Galby, Otona, Witeliusza, Wespazjana, Tytusa i Domicjana. Są one ważnym źródłem, uzupełniającym relację Tacyta (która np. nie obejmuje Kaliguli, bo odpowiednie księgi Roczników Tacyta nie zachowały się). Szczególna wartość ich polega na opisie obyczajowości cesarskiej. Każda biografia, w mniejszym bądź większym stopniu, zachowuje trójpodział. Na początku część omawiająca wydarzenia z życia cesarza (nie zawsze przestrzegająca chronologii), jego pochodzenie, sprawowane urzędy; następnie opisuje cechy charakteru i wygląd władcy (species), a w końcowych partiach śmierć, poprzedzaną zawsze znakami wróżebnymi.
Do naszych czasów zachowały się oprócz Żywotów cezarów (De vita Caesarum), fragment dzieła O słynnych mówcach i nauczycielach (De grammaticis et rhetoribus), będące częścią większej całości O sławnych mężach (De viris illustribus).
Niektóre jego zaginione prace cytują autorzy późniejsi i Księga Suda.
Wspomina (w biografii Klaudiusza, 25) postać bliżej nieokreślonego Chrestosa: Iudaeos impulsore Chresto assidue tumultuantes Roma expulit („Żydów wypędził z Rzymu za to, że bezustannie wichrzyli podżegani przez jakiegoś Chrestosa”, wyd. pol. tłum. Janina Niemirska-Pliszczyńska).
Przypisy[ | edytuj kod]
- Wzmianka ta zapewne dotyczy chrześcijan, o których wyraźniej mowa jest w życiorysie Nerona (16): Afflicti suppliciis Christiani, genus hominum superstitionis novae et maleficae ("Ukarano torturami chrześcijan, wyznawców nowego i zbrodniczego zabobonu") i których dotyczy też fragment życiorysu Domicjana (12): praeter ceteros Iudaicus fiscus acerbissime actus est; ad quem deferebantur, qui uel inprofessi Iudaicam uiuerent uitam uel dissimulata origine imposita genti tributa non pependissent. ("Szczególnie niemiłosiernie ściągano podatek tzw. żydowski. Pod Żydów podciągano wszystkich, którzy bez deklaracji oficjalnej żyli jednak wedle obyczaju żydowskiego, albo znów takich, którzy zaparłszy się swego pochodzenia żydowskiego nie płacili podatków nałożonych na ten naród.")