Superkontynent
Podstrony: 1 [2] [3]
Tetyda (także Ocean Tetydy, Morze Tetydy, Neotetyda) – prehistoryczny ocean istniejący od późnego karbonu do wczesnego neogenu.Grzbiet Śródatlantycki – podwodny grzbiet śródoceaniczny na Oceanie Atlantyckim, ciągnący się od Islandii aż po Antarktydę. Jest to najdłuższy grzbiet śródoceaniczny na Ziemi. Jego przedłużeniem na obszarze Oceanu Arktycznego jest Grzbiet Gakkela. Na południu kończy się w węźle potrójnym Bouveta w pobliżu Wyspy Bouveta. Krawędź Romanche rozdziela go na Grzbiet Północnoatlantycki i Grzbiet Południowoatlantycki. Większa część grzbietu skryta jest pod wodą. Ponad powierzchnię morza została wypiętrzona Islandia. Część grzbietu w pobliżu Islandii zwana jest Grzbietem Reykjanes.
Superkontynent – wielka masa lądu, w skład której wchodził więcej niż jeden współczesny kontynent (płyta kontynentalna). Ponieważ sama definicja kontynentu jest umowna i sporna, podobnie jest z definicją superkontynentu. Zazwyczaj używa się jej w odniesieniu do dawnych okresów geologicznych, kiedy to współczesne kontynenty tworzyły większe całości. Niektóre superkontynenty obejmowały nieomal wszystkie obszary lądowe ówczesnego globu ziemskiego, inne skupiały mniejsze części (ale zawsze były one zlepkiem współczesnych kontynentów lub ich znacznych części). Powstawanie superkontynentów w historii Ziemi wynika z ruchów, jakim podlegają płyty litosfery, zgodnie z teorią tektoniki płyt.
Terminu tego używa się także do określenia współczesnych obszarów, które tworzy kilka kontynentów, np. Eurazja czy Ameryka. W innych ujęciach te same obszary nazywane są po prostu kontynentami, a ich mniejsze części składowe subkontynentami lub częściami świata.
Formowanie się superkontynentów[ | edytuj kod]
Do niedawna istniał pogląd, że w historii Ziemi przez bardzo długi okres (do triasu) istniał tylko jeden superkontynent – Pangea.
Teoria tektoniki płyt i teoria konwekcji w płaszczu Ziemi sugerują, że superkontynenty powstają co pewien czas. Masy kontynentalne skupiają się w jeden superkontynent, by później znowu się rozpaść. Zapis geologiczny wskazuje, że takie cykle trwają około 250 milionów lat. Naukowcy są zgodni co do istnienia superkontynentów Gondwany i Rodinii, a podejrzewają, że istniało ich jeszcze kilka, m.in. Pannocja czy Walbara. Problemem jest odległość czasowa – układ kontynentów w archaiku i proterozoiku jest bardzo trudny do odtworzenia. Wśród naukowców toczy się debata, w jaki sposób formują się ponownie superkontynenty: czy dryf kontynentalny sprawia, że łączą się ponownie po przewędrowaniu dookoła planety, czy też oddalają się od siebie, by później znów się zbliżać. Prawdopodobnie w historii Ziemi zdarzały się oba te zjawiska.
Tendencję tworzenia się i rozpadu superkontynentów tłumaczy teoria konwekcji w płaszczu Ziemi. Olbrzymie masy lądu, jakimi są superkontynenty, blokują przepływ ciepła wewnątrz Ziemi; wstępujący prąd konwekcyjny w płaszczu napotyka grubą litosferę kontynentalną, w której gromadzi się ciepło. Dochodzi do częściowego stopienia skał i licznych intruzji magmowych, litosfera wybrzusza się i wreszcie pęka – tworzą się doliny ryftowe. Jeśli proces ten jest dostatecznie intensywny, dochodzi do wylewów magmy o składzie bazaltowym, która buduje nową skorupę oceaniczną wewnątrz ryftu. Powstałe doliny często po pewnym czasie wypełniają się wodą i otwiera się ocean. Obecnie proces ten trwa w obrębie Morza Czerwonego, które wraz z Wielkimi Rowami Afrykańskimi jest odgałęzieniem tzw. trójzłącza Afaru.
Podstrony: 1 [2] [3]