Su-17
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]
Wojna domowa w Syrii – antyrządowy ruch zbrojny trwający od 2011 o charakterze społeczno-politycznym w Syrii. Jego przyczyną były dziesięcioletnie rządy Baszara al-Asada, syna syryjskiego dyktatora Hafeza al-Asada, który był u władzy przez 30 lat. Inspiracją dla Syryjczyków do protestów, a następnie zbrojnego wystąpienia były udane rewolucje w Tunezji, Egipcie oraz wojna domowa w Libii.Wojskowe zakłady lotnicze nr 2 w Bydgoszczy - polska firma remontowa przemysłu lotniczego istniejąca od roku 1945 roku a pod obecną nazwą od roku 1983.
Su-17 (oraz jego wersje eksportowe Su-20 i Su-22), oznaczenie NATO Fitter – jednomiejscowy samolot myśliwsko-bombowy, średniopłat o zmiennej geometrii skrzydeł – kąt skosu regulowany skokowo w zakresie od +28° do +68°, konstrukcja metalowa półskorupowa, podwozie chowane w locie z kółkiem przednim, kabina hermetyzowana z fotelem katapultowym. Zaprojektowany w biurze konstrukcyjnym Pawła Suchoja, produkowany w ZSRR. Wszedł do służby w 1970 roku. Obecnie używany jest przez 5 państw: Polskę, Angolę, Syrię, Wietnam i Jemen.
Historia i rozwój[ | edytuj kod]
Samoloty doświadczalne[ | edytuj kod]
Na początku lat 60 XX w. w biurze konstruktorskim Suchoja podjęto prace nad poprawą właściwości startu i lądowania, oraz udźwigu uzbrojenia samolotu myśliwsko-bombowego Su-7. Wstępne prace zaowocowały wyposażeniem Su-7 w startowe silniki rakietowe i spadochron hamujący, jednak nie przyniosło to wystarczających rezultatów. W roku 1963 rozpoczęły się prace nad samolotem eksperymentalnym S-22I (inaczej Su-7IG). S-22I zachował wszystkie elementy konstrukcyjne Su-7 oprócz skrzydła, które otrzymało ruchome końcówki. Takie rozwiązanie umożliwiło pozostawienie niezmienionej konstrukcji podwozia, a także zapewniło niewielkie przemieszczenie środka parcia aerodynamicznego. S-22I został oblatany 2 sierpnia 1966. Początkowo skrzydło można było ustawiać jedynie w dwóch skrajnych położeniach, później zastosowano układ hydrauliczno-mechaniczny GMP22, który umożliwiał ustawienie skrzydła w dowolnym położeniu między 30° a 63°. Pomimo wzrostu masy skrzydła i mniejszego zapasu paliwa, niż w wyjściowym Su-7, zasięg samolotu zwiększył się, dzięki lepszym własnościom aerodynamicznym.
W 1968 roku zbudowano kolejny prototyp, S-32. W samolocie tym dodano owiewkę łączącą kabinę ze statecznikiem pionowym, zastosowano otwieraną do góry osłonę kabiny pilota, zamiast odsuwanej do tyłu, przebudowano niektóre instalacje oraz zamontowano na każdym skrzydle dwie belki do podwieszania uzbrojenia. Samolot wyposażony był w silnik Lulka AL-7F-1-250 o ciągu 94,1 kN.
Produkcja seryjna[ | edytuj kod]
Pierwszy seryjny egzemplarz S-32 wystartował 1 lipca 1969, a w 1970 roku rozpoczęto produkcję samolotu pod nazwą Su-17. W porównaniu z prototypem, wariant seryjny został doposażony w autopilota, uzbrojenie strzeleckie, a także zyskał możliwość przenoszenia kierowanego pocisku rakietowego Ch-23. Wyposażenie samolotu stanowił radiodalmierz SRD-5, celownik ASP-5, system lądowania przyrządowego RSBN-2S i stacja ostrzegawcza Syrena. Generalnie większość wyposażenia pochodziła z Su-7. Wyprodukowano jedynie kilkadziesiąt egzemplarzy tej wersji.
W 1972 roku rozpoczęła się produkcja wariantu Su-17M. Zyskał on nowy silnik Lulka AL-21F3 o ciągu 109,8 kN z dopalaniem. Silnik ten był także mniejszy i lżejszy od poprzednika (Tumański R-29), oraz cechował się mniejszym jednostkowym zużyciem paliwa. Ponadto zastosowano cztery podkadłubowe punkty podwieszeń w miejscu dotychczasowych dwóch. Mniejszy silnik umożliwił zwiększenie pojemności wewnętrznych zbiorników paliwa, dzięki czemu zasięg samolotu wzrósł o 60-80% w stosunku do Su-17. Z kadłuba samolotu zniknęły także charakterystyczne dla Su-7 pręgi. Wyposażenie samolotu uzupełniono o system radionawigacji RSBN-5S. W latach 1973–1974 na Su-17M testowano nowe modele uzbrojenia rakietowego: Ch-25, Ch-29 i Ch-28, które z czasem weszły do uzbrojenia kolejnych wersji tego samolotu. W toku użytkowania przystosowano Su-17M do przenoszenia zasobników rozpoznawczych, a w 1974 umożliwiono przenoszenie zasobnika z laserową stacją podświetlania celów Prożektor, która służyła do naprowadzania pocisków Ch-25 i Ch-29. Opracowano także wersję eksportową, oznaczoną Su-20, która od pierwowzoru różniła się uproszczonym wyposażeniem i brakiem niektórych typów uzbrojenia. Wariant ten wszedł na uzbrojenie m.in. Polski, Algierii, Egiptu, Syrii i Iraku. Su-17M i Su-20 były produkowane w КнААПО w latach 1972-1975.
Główną bolączką Su-17M było ubogie wyposażenie awioniczne i brak zaawansowanego uzbrojenia kierowanego klasy powietrze-ziemia. Niedostatki te miały być usunięte w wersji Su-17M2, której produkcja rozpoczęła się w roku 1975. Wyposażenie tej wersji wzbogacono o dalmierz laserowy Fon-1400, nowy celownik ASP-17, dopplerowski miernik prędkości i kąta znoszenia DISS-7, bezwładnościowy system kursu i pionu IKW-8 i system radionawigacji bliskiego zasięgu RSBN-6S. Przód kadłuba został wydłużony o 200 mm. Wersja eksportowa Su-17M2 została oznaczona Su-22. Samoloty tej wersji były eksportowane do Iraku, Peru, Libii, Jemenu i Angoli. Samoloty eksporotwe zyskały także możliwość przenoszenia kierowanych pocisków rakietowych K-13
W 1976 roku rozpoczęła się produkcja samolotu szkolno-treningowego Su-17UM. Wersja ta, oprócz zdwojonej kabiny charakteryzowała się opuszczonym dla poprawienia widoczności przodem kadłuba, co nadawało samolotowi charakterystyczną garbatą sylwetkę. Wyniki prób okazały się na tyle dobre, że nową konstrukcję kadłuba zastosowano również w samolotach bojowych, począwszy od wariantu Su-17M3.
Produkcja seryjna Su-17M3 rozpoczęła się w 1976 roku. Samolot został wyposażony w nowy fotel katapultowy K-36DM, zapas paliwa zwiększył się o 260 kg. Dzięki modyfikacji kadłuba, kabina pilota stała się szersza i wygodniejsza. Dalmierz laserowy Fon zamieniono na stację laserową Klon, która pełni funkcję dalmierza, ale również podświetla cele dla rakiet i bomb naprowadzanych laserowo. W skład uzbrojenia Su-17M3 weszły wszystkie radzieckie taktyczne rakiety kierowane powietrze-ziemia. Su-17M3 został wyposażony w system nawigacyjny KN-23 łączący w całość systemy RSBN-6S, DISS-7, IKW-8 i system sygnałów powietrznych SWS. KN-23 umożliwia automatyczne prowadzenie samolotu po zaprogramowanej trasie i sprowadzenie samolotu do lądowania do wysokości 50 m nad lotnisko zaprogramowane, lub dowolne posiadające odpowiednie urządzenia. Produkowano także wersję eksportową, oznaczoną Su-22M, oraz szkolną, oznaczoną Su-17UM3.
W 1978 roku ukończono prace nad kolejnym wariantem, oznaczonym Su-17M4 (wersja eksportowa została oznaczona Su-22M4). Samolot został wyposażony w radiowy system dalekiej nawigacji RSDN-10, oraz system nawigacyjno-celowniczy PrNK-54 z komputerem Orbita-20-22 umożliwiający automatyczne wyprowadzenie samolotu nad cel i zrzut bomb bez konieczności kontaktu wzrokowego pilota z celem. W trakcie prac nad samolotem stwierdzono, że zanikła jego funkcja myśliwska, w związku z czym zrezygnowano z regulowanych wlotów powietrza i ograniczono prędkość samolotu do 1,75 Ma. Samolot był produkowany w latach 1980–1990 i eksportowany m.in. do Polski, Czechosłowacji, NRD i Afganistanu
Wykorzystanie bojowe[ | edytuj kod]
Wojna w Afganistanie[ | edytuj kod]
W trakcie radzieckiej interwencji w Afganistanie Su-17 był wykorzystywany zarówno przez Radzieckie Siły Powietrzne, jak i przez rządowe wojska afgańskie.
Wysoko położone lotniska, gorący klimat i duże zapylenie powodowały różne problemy eksploatacyjne. Rozbieg i dobieg samolotu był półtorakrotnie dłuższy, niż normalnie, lądowania często kończyły się przebiciem opon, lub zapłonem hamulców. Częste były awarie awioniki. Silnik natomiast okazał się odporny zarówno na pył zasysany z powietrzem, jak i na zanieczyszczone pyłem paliwo. W 1985 roku poziom gotowości bojowej floty Su-17 przewyższał poziom gotowości bojowej Su-25 i helikopterów. Samolot okazał się słabo przystosowany do realiów wojny w Afganistanie, ze względu na wysokie prędkości podczas ataku, niską zwrotność i konieczność operowania poza zasięgiem artylerii przeciwlotniczej.
Pojawienie się w rękach Mudżahedinów przenośnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych zmusiło Su-17 do operowania na jeszcze większych wysokościach. W toku działań Su-17 zostały wyposażone w automatyczne wyrzutnie pułapek termicznych. Ten fakt, oraz ulepszona taktyka użycia, sprawiły, że w 1985 roku został zestrzelony tylko jeden sowiecki Su-17.
Su-17 działały na wysokości 3,5–4 km, używając głównie uzbrojenia bombowego, podczas gdy precyzyjne uderzenia były wykonywane przez Su-25.
Pierwsza wojna czeczeńska[ | edytuj kod]
Su-17M3 i Su-17M4 wykorzystywane były w trakcie pierwszej wojny czeczeńskiej do zadań rozpoznawczych i uderzeniowych.
Angola[ | edytuj kod]
W latach 1982-1983 Angola otrzymała 12 Su-22. Samoloty te zostały użyte w walkach przeciwko UNITA. Jeden został prawdopodobnie zestrzelony w 1987 roku, kolejny został zestrzelony 6 listopada 1994 podczas ataku na Huambo.
Libia[ | edytuj kod]
Dwa libijskie Su-22M Fitter-J zostały zestrzelone przez dwa F-14 US Navy w wyniku incydentu w zatoce Wielka Syrta. Zdarzenie miało miejsce 19 sierpnia 1981. Jeden z Su-22M odpalił (prawdopodobnie przypadkowo) rakietę K-13 w kierunku jednego z F-14 z odległości ok. 300 m. Obydwa Su-22M zostały zestrzelone rakietami AIM-9 Sidewinder
Do połowy marca 2011 Su-22 były również wykorzystywane przez libijskich lojalistów w walkach z rebeliantami
Irak[ | edytuj kod]
Irackie Su-20 i Su-22 były wykorzystywane w trakcie wojny iracko-irańskiej w latach 1980-1988. 23 zostały zestrzelone przez irańskie F-14 a kolejne 18 przez F-4.
W trakcie pierwszej wojny w Zatoce Perskiej, dwa Su-20 zostały zestrzelone przez myśliwce F-15 należące do USAF. Znaczna część irackich Su-20 i Su-22 została zniszczona na ziemi, bądź ewakuowana do Iranu. Kolejne dwa zostały zestrzelone 15 i 22 marca 1991 podczas operacji Provide Comfort mającej na celu ochronę kurdyjskich uchodźców.
Syria[ | edytuj kod]
Siły Powietrzne Syrii wykorzystują Su-22 w działaniach w ramach wojny domowej. Dziesięć z nich zostało przekazanych przez Iran już w trakcie konfliktu. 18 czerwca 2017 roku jeden syryjski Su-22 został strącony przez amerykańskiego Super Horneta.
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]