• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Stal stopowa

    Przeczytaj także...
    Molibden (Mo, łac. molybdenum) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Nazwa w dosłownym przekładzie brzmi "podobny do ołowiu" i pochodzi od greckiego określenia ołowiu – μόλυβδος molybdos.Ferryt – składnik fazowy i strukturalny stopów żelazo-węgiel, roztwór stały jednego lub więcej pierwiastków w żelazie α lub żelazie δ.
    Azot (N, łac. nitrogenium) – pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 7, niemetal z grupy 15 (azotowców) układu okresowego. Stabilnymi izotopami azotu są N i N. Azot w stanie wolnym występuje w postaci dwuatomowej cząsteczki N2. W cząsteczce tej dwa atomy tego pierwiastka są połączone ze sobą wiązaniem potrójnym. Azot jest podstawowym składnikiem powietrza (78,09% objętości), a jego zawartość w litosferze Ziemi wynosi 50 ppm. Wchodzi w skład wielu związków, takich jak: amoniak, kwas azotowy, azotyny oraz wielu ważnych związków organicznych (kwasy nukleinowe, białka, alkaloidy i wiele innych). Azot w fazie stałej występuje w sześciu odmianach alotropowych nazwanych od kolejnych liter greckich (α, β, γ, δ, ε, ζ). Najnowsze badania wykazują prawdopodobne istnienie kolejnych dwóch odmian (η, θ).

    Stal stopowa – stal, w której oprócz węgla występują inne dodatki stopowe o zawartości od kilku do nawet kilkudziesięciu procent, zmieniające w znaczny sposób charakterystyki stali. Wprowadzenie do stali dodatków stopowych może mieć na celu:

  • podwyższenie hartowności,
  • uzyskanie określonych własności wytrzymałościowych,
  • wywołanie pożądanych zmian strukturalnych,
  • uzyskanie specjalnych własności chemicznych lub fizycznych,
  • uproszczenie technologii i polepszenie efektów obróbki cieplnej.

    • Przyjmując zasadę podziału według struktury tworzącej się w warunkach wolnego chłodzenia stali z zakresu temperatur bliskich solidusu bądź w stanie wyżarzonym, można wyróżnić następujące grupy stali stopowych:

    Nikiel (Ni, łac. niccolum) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Został odkryty w roku 1751 przez szwedzkiego chemika, Axela Cronstedta. W 1804 r. otrzymano go po raz pierwszy w stanie czystym. Przed naszą erą był używany w stopach z miedzią i cynkiem.Polska Norma (oznaczana symbolem PN) – norma o zasięgu krajowym, przyjęta w drodze konsensu i zatwierdzona przez krajową jednostkę normalizacyjną – Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Normy PN są powszechnie dostępne, ale nie bezpłatne, zaś ich dystrybucję kontroluje PKN.
  • podeutektoidalne o strukturze ferrytyczno-perlitycznej,
  • eutektoidalne o strukturze perlitycznej,
  • nadeutektoidalne, zawierające w strukturze wydzielone z austenitu węgliki wtórne,
  • ledebutyczne, w strukturze których występują węgliki pierwotne, wydzielone z ciekłej stali podczas krzepnięcia i wchodzące w skład eutektyki-ledeburytu,
  • ferrytyczne bądź austenityczne ewentualnie z wydzieleniami węglików lub faz miedzymetalicznych; są to z reguły stale o dużej zawartości dodatków stopowych i małej zawartości węgla,
  • dwufazowe, tj. ferrytyczno-martenzytyczne lub ferrytyczno-austenityczne, przy czym chodzi tu najczęściej o wysokotemperaturowy ferryt δ.

    • Stale stopowe, zwykle bardzo drogie, używane są w zastosowaniach specjalnych, tam gdzie jest to uzasadnione ekonomicznie.

    Stal – stop żelaza z węglem, plastycznie obrobiony i obrabialny cieplnie, o zawartości węgla nieprzekraczającej 2,10%, co odpowiada granicznej rozpuszczalności węgla w żelazie (dla stali stopowych zawartość węgla może być dużo wyższa). Węgiel w stali najczęściej występuje w postaci perlitu płytkowego. Niekiedy jednak, szczególnie przy większych zawartościach węgla, cementyt występuje w postaci kulkowej w otoczeniu ziaren ferrytu.Miedź (Cu, łac. cuprum) – pierwiastek chemiczny, z grupy metali przejściowych układu okresowego. Nazwa miedzi po łacinie (a za nią także w wielu innych językach, w tym angielskim) pochodzi od Cypru, gdzie w starożytności wydobywano ten metal. Początkowo nazywano go metalem cypryjskim (łac. cyprum aes), a następnie cuprum. Posiada 26 izotopów z przedziału mas 55-80. Trwałe są dwa: 63 i 65.

    Oznaczenia stali stopowych[ | edytuj kod]

    W normach europejskich stosuje się dwa typy oznaczeń:

  • system cyfrowy, w których każdy typ stali ma swój unikatowy kod liczbowy. Np. kod "1.4301" oznacza stal ("1") w klasie "4", tj. odporną na korozję lub żaroodporną. W tej klasie kod "43" oznacza grupę gatunkową stali odpornych na korozję, o zawartości powyżej 2,5 % Ni, lecz bez Mo, Nb i Ti. Ostatnia liczba ("01") wskazuje numer stali na liście grupy gatunkowej.
  • system znaków, w którym podaje się kolejno: opcjonalny symbol X wskazujący, że stal zawiera dodatek stopowy w ilości >5%, procentowa zawartość węgla ×100, symbole chemiczne wszystkich dodatków stopowych w kolejności od największej do najmniejszej zawartości danego pierwiastka oraz liczb rozdzielonych dywizami, określającymi zawartość procentową wymienionych wcześniej pierwiastków (brak liczby oznacza zawartość <1%). Np. stal X6CrNiMoTi17-12-2 zawiera 0,06% C, 17% Cr, 12% Ni, 2% Mo i <1% Ti.

    • Wg Polskiej Normy stale mają oznaczenie cyfrowo-literowe, w którym pierwsza liczba oznacza przybliżoną zawartość węgla w promilach (lub "00" dla <0,3‰ C, lub "0" dla 0,5–0,8‰ C), po czym podaje się literowe oznaczenie pierwiastka i jego zawartość procentową (o ile jest większa niż 1%). Oznaczenia te dla często spotykanych dodatków stopowych to: N – nikiel, H – chrom, G – mangan, M – molibden, T – tytan, Nb – niob, J – aluminium, Cu – miedź oraz A – azot. Przykładowo, stal X6CrNiMoTi17-12-2 opisana wyżej w systemie znaków normy europejskiej, zgodnie z PN ma symbol 0H17N12M2T.

    Dodatek stopowy - metal lub inna substancja dodana w niewielkich ilościach do stopu w celach modyfikacji pewnych jego charakterystyk.Mangan (Mn, łac. manganum) – pierwiastek chemiczny należący w układzie okresowym do grupy metali przejściowych.

    Przypisy[ | edytuj kod]

    1. Fryderyk Staub: Metaloznawstwo. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Techniczne, 1994, s. 440. ISBN 83-216-0852-3.
    2. ↑ Edmund Kaliszewski, Stanisław Czyżowicz: Podstawowe wiadomości o stalach odpornych na korozję.
    Tytan (Ti, łac. titanium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym o liczbie atomowej 22. Jest lekki, posiada wysoką wytrzymałość mechaniczną, odporny na korozję (w tym również wody morskiej i chloru), metal o szarawym kolorze. Tytan jest dodawany jako dodatek stopowy do żelaza, aluminium, wanadu, molibdenu i innych. Stopy tytanu są wykorzystywane w przemyśle lotniczym (silniki odrzutowe, promy kosmiczne), militarnym, procesach metalurgicznych, motoryzacyjnym, medycznym (protezy dentystyczne, ortopedyczne klamry), sportów ekstremalnych i innych. Został odkryty w Wielkiej Brytanii przez Williama Gregora w 1791. Nazwę pochodzącą od bóstw z mitologii greckiej zawdzięcza Martinowi Heinrichowi Klaprothowi.Chrom (Cr, łac. chromium) – pierwiastek chemiczny, metal przejściowy z bloku d układu okresowego. Ma 13 izotopów, od Cr do Cr, z czego trwałe są izotopy 50, 52, 53 i 54. Został odkryty w roku 1797 przez Louisa Nicolasa Vauqellina.




    Warto wiedzieć że... beta

    Węgiel (C, łac. carboneum) – pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 6, niemetal z bloku p układu okresowego. Należy do grupy 14. Posiada cztery elektrony walencyjne. Istnieją trzy naturalnie występujące izotopy węgla, C oraz C są stabilne, natomiast izotop C jest promieniotwórczy o czasie połowicznego rozpadu równym około 5700 lat. Węgiel jest jednym z niewielu pierwiastków znanych w starożytności. Jako pierwszy polską nazwę – węgiel – zaproponował Filip Walter.
    Niob (Nb, łac. niobium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych układu okresowego. Nazwa pochodzi od Niobe, córki Tantala w mitologii greckiej. W anglosaskiej literaturze dotyczącej metalurgii spotykana jest nazwa Columbium z symbolem Cb.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.861 sek.