Spiska Kapituła – religijne centrum Spisza
Spisz (łac. Scepusium, słow. Spiš, niem. Zips, węg. Szepes) – region historyczny, położony w Centralnych i Wewnętrznych Karpatach Zachodnich, w dorzeczu górnego Popradu, górnego Hornadu oraz w części dorzecza Dunajca (na wschód od Białki). Na północnym zachodzie Spisz sąsiaduje z Podhalem, na północy z ziemią sądecką, na wschodzie z Szaryszem, na południu z Abovem i Gemerem, na południowym zachodzie z Liptowem (zobacz: Regiony Słowacji).
Czarna Góra – wieś spiska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim, w gminie Bukowina Tatrzańska, nad Białką. Wieś połozona w historycznym regionie – na Spiszu (w części północnej – Zamagurzu).Markušovce – wieś (obec) na Słowacji położona w kraju koszyckim, w powiecie Nowa Wieś Spiska. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z roku 1289.
Obecnie Spisz jest podzielony granicą państwową na części należące do Polski i Słowacji (zobacz: Polski Spisz). Powierzchnia całego Spisza wynosi ok. 3,7 tys. km², części słowackiej – ok. 3,5 tys. km², części polskiej – 195,5 km². Na Spiszu wyróżnia się dwa subregiony:
Górny Spisz – Zamagurze Spiskie, kotlina górnego Popradu i Góry Lewockie,
Dolny Spisz – kotlina górnego Hornádu i Rudawy Spiskie.
Pod względem geograficznym w granicach Spisza znajdują się, w całości lub w części, następujące regiony: Kotlina Popradzka, Kotlina Hornadzka, Tatry Wschodnie, Tatry Niżne, Góry Straceńskie, Góry Lewockie, Pogórze Spisko-Gubałowskie i Pieniny.
Zastaw spiski – umowa zawarta 8 listopada 1412 w Zagrzebiu między królem węgierskim i niemieckim Zygmuntem Luksemburskim a królem Polski Władysławem Jagiełłą. Zastaw Lubowli, Podolińca i Gniazd oraz 13 innych miast spiskich stanowił zabezpieczenie zwrotu pożyczki, której Jagiełło udzielił Zygmuntowi. Pożyczona została kwota 37 000 kop groszy praskich, czyli ówcześnie około 7,5 tony czystego srebra (ponad 8 ton monety). Pieniądze te pochodziły głównie z odszkodowań wojennych wypłaconych Polsce przez Krzyżaków po Pokoju toruńskim z 1411 r. Pożyczka miała zostać zwrócona w tej samej wysokości i w tym samym miejscu, gdzie ją wypłacono – na węgierskim wówczas zamku w Niedzicy.Łysa nad Dunajcem (słow. Lysá nad Dunajcom, niem. Kahlenberg, pol. hist. Golembark, słow. hist. Kalemberk) – dawna wieś na Słowacji, od 1992 dzielnica Starej Wsi Spiskiej, w powiecie Kieżmark. Jest to niewielka przygraniczna miejscowość położona na prawym brzegu Dunajca przy dawnym przejściu granicznym Niedzica – Lysá nad Dunajcom
Największe lub najbardziej znane miejscowości Spisza to Poprad, Kieżmark, Nowa Wieś Spiska, Lewocza, Spiskie Podgrodzie (ze Spiską Kapitułą) i Stara Lubowla. W polskiej części Spisza znajduje się 14 wsi: Czarna Góra, Dursztyn, Falsztyn, Frydman, Jurgów, Kacwin, Krempachy, Łapszanka, Łapsze Niżne, Łapsze Wyżne, Niedzica, Nowa Biała, Rzepiska i Trybsz. Należą one do trzech gmin, spośród których tylko gmina Łapsze Niżne ma charakter wyłącznie spiski.
Status quo (łac.) – termin prawniczy oznaczający obecny, niezmieniony stan rzeczy. Przeciwieństwo Status quo ante – dawniejszego stanu rzeczy.Spiska Sobota (słow. Spišská Sobota, niem. Georgenberg, węg. Szepesszombat, łac. Forum Sabathi) – obecnie dzielnica miasta Poprad, na lewym brzego Popradu, w przeszłości samodzielne miasto z bogatą historią. Położone jest ok. 1,5 km na północny wschód od rynku Popradu.
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]
Warto wiedzieć że... beta
Władysław II Jagiełło (ur. ok. 1362 lub ok. 1352, zm. 1 czerwca 1434 w Gródku) – wielki książę litewski w latach 1377–1381 i 1382–1401, król Polski 1386-1434 i najwyższy książę litewski 1401–1434. Syn Olgierda i jego drugiej żony Julianny, córki księcia twerskiego Aleksandra, wnuk Giedymina. Założyciel dynastii Jagiellonów.
Bolesław I Chrobry (Wielki) (ur. 967, zm. 17 czerwca 1025) – pierwszy koronowany król Polski (od 1025 roku) z dynastii Piastów, w latach 1003-1004 także książę Czech jako Bolesław IV, książę Polski od 992 roku.
Do 1918 roku granica polsko-słowacka była wewnętrzną granicą Austro-Węgier pomiędzy Słowacją należącą do Królestwa Węgier i Galicją należącą do Cesarstwa Austriackiego. Już wówczas istniały konflikty graniczne, np. kwestia wytyczenia granicy w Tatrach. Po rozpadzie Austro-Węgier i powstaniu w 1918 roku niepodległych państw Polski i Czechosłowacji spór graniczny rozgorzał na nowo. Tymczasowo zakończyła go decyzja Rady Ambasadorów podjęta w Spa 28 lipca 1920 roku ustalająca przebieg spornej granicy. Jednak obydwie strony nie czuły się usatysfakcjonowane tą decyzją.
Polski Spisz – niewielki region etnograficzny i geograficzny w południowej Polsce; północno-zachodni skrawek Spisza (ściślej rzecz biorąc – Zamagurza Spiskiego).
Liptów (słow. Liptov, łac. Liptovium, niem. Liptau, węg. Liptó) - kraina historyczna (dawny komitat, żupa) w dawnych północnych (tzw. Górnych) Węgrzech i jednocześnie region, zajmujący środkowo-północną część obecnej Słowacji, w dorzeczu górnego Wagu.
Tatry Wysokie (słow. Vysoké Tatry, niem. Hohe Tatra, węg. Magas-Tátra) – najwyższa część Tatr o charakterze alpejskim, rozciągająca się pomiędzy Tatrami Zachodnimi od strony zachodniej oraz Tatrami Bielskimi od strony północno-wschodniej. W linii prostej odległość między granicznymi przełęczami wynosi ok. 16,5 km, zaś ściśle wzdłuż grani głównej ok. 26 km. Tatry Wysokie zajmują obszar około 340 km² (czyli nieco mniej niż Tatry Zachodnie), z czego większość (260 km²) znajduje się na Słowacji.
Orawa (słow. Orava, węg. Árva, niem. Arwa) – kraina historyczna w Europie Środkowej w dorzeczu rzeki Orawy. Przeważająca część Orawy znajduje się obecnie w granicach Słowacji, natomiast jej północno-wschodnia część należy do Polski. Otacza Tatry od zachodu i północnego zachodu, graniczy z Podhalem i Liptowem. Głównymi miejscowościami części polskiej są Jabłonka i Lipnica Wielka, zaś na Słowacji: Dolný Kubín, Trzciana, Námestovo, Twardoszyn, a także ośrodki wypoczynkowe: Zuberzec i Orawice.
