Spirytualizm – w filozofii (metafizyce) jeden z kierunków monizmu zakładający, że w świecie rzeczywistym istnieją tylko substancje duchowe (dusze). Tym samym spirytualizm przeciwstawia się wszelkim kierunkom materializmu. W historii filozofii pojawiają się dwie odmiany spirytualizmu.
Wielka Brytania, Zjednoczone Królestwo (ang. United Kingdom), Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (ang. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) – unitarne państwo wyspiarskie położone w Europie Zachodniej. W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia. Na wyspie tej znajduje się jedyna granica lądowa Zjednoczonego Królestwa z innym państwem – Irlandią. Poza nią, Wielka Brytania otoczona jest przez Ocean Atlantycki na zachodzie i północy, Morze Północne na wschodzie, kanał La Manche na południu i Morze Irlandzkie na zachodzie.Monadologia – książka Gottfrieda Wilhelma Leibniza przedstawiająca podstawy jego systemu ontologicznego. Napisana w roku 1714 i wydana w 1720 roku. Leibniz przedstawiał w niej tezę, ze cała rzeczywistość składa się z nieprzeliczonych cząstek, monad, które są szczelne i niezależne od siebie, a rozwijają się tylko w miarę swych z góry określonych możliwości.
Spirytualizm – także nazwa ruchu religijnego z lat 40. XIX w., głoszącego, że możliwy jest kontakt z duchami zmarłych za pośrednictwem medium. Duchy, jako istniejące na „wyższym poziomie świadomości” mogą być przewodnikami i doradcami żyjących. W odróżnieniu od późniejszego spirytyzmu (dominującego w krajach romańskich), spirytualizm dominuje w krajach anglojęzycznych.
Religijne Towarzystwo Przyjaciół (członkowie określani popularnie jako kwakrzy) – protestancki kierunek wyznaniowy w chrześcijaństwie silnie akcentujący rolę osobistego wewnętrznego objawienia. Charakteryzuje się m.in. przestrzeganiem światopoglądu pacyfistycznego. W 1947 roku społeczności kwakrów przyznano Pokojową Nagrodę Nobla.Indianie – najliczniejsza i najbardziej zróżnicowana z trzech – obok Inuitów (Eskimosów) i Aleutów – grup ludności tubylczej (rdzennej, autochtonicznej) zamieszkujących oba kontynenty amerykańskie, obejmująca – zarówno dawniej, jak i dziś – setki ludów, plemion i grup o bardzo różnym charakterze i stopniu rozwoju. W tradycyjnej antropologii zaliczani są do rasy żółtej.
Odmiany spirytualizmu filozoficznego[ | edytuj kod]
Spirytualizm idealistyczny[ | edytuj kod]
Reprezentowany jest przez Berkeleya, znany też jako immaterializm. Zakłada on, że w świecie rzeczywistym istnieją tylko substancje duchowe. Ciała są zaś układami wrażeń wytwarzanymi przez podmiot poznający, a więc nie istnieją jako substancje (pogląd ten jest charakterystyczny również dla idealizmu immanentnego w epistemologii (teorii poznania)).
Bóg lub bóstwo – istota nadprzyrodzona, której istnienie postuluje większość religii. Zajmuje się nim teologia i filozofia, gdzie jest ono uważane za zagadnienie metafizyczno-egzystencjalne. Ze względu na duże zróżnicowanie rozumienia tego pojęcia, trudno jest o jego jednoznaczną definicję (co dodatkowo utrudniają założenia teologiczne związane z tym zagadnieniem, pochodzące z poszczególnych religii). Jako najbardziej różniące się od siebie, należy wyodrębnić definicje używane przez religie politeistyczne i monoteistyczne, deizm, panteizm oraz panenteizm.Stany Zjednoczone, Stany Zjednoczone Ameryki (ang. United States, US, United States of America, USA) – federacyjne państwo w Ameryce Północnej graniczące z Kanadą od północy, Meksykiem od południa, Oceanem Spokojnym od zachodu, Oceanem Arktycznym od północnego zachodu i Oceanem Atlantyckim od wschodu.
Spirytualizm realistyczny[ | edytuj kod]
Zakłada, że w świecie rzeczywistym istnieją tylko substancje duchowe i nie ma innych substancji. Ciała istnieją rzeczywiście, lecz są tylko odmianą substancji duchowych. Pewną koncepcją bazującą na tym założeniu jest monadologia Leibniza. Leibniz zakłada, że ostatecznym budulcem świata są monady, czyli dusze. Monady dzieli on na:
Szamanizm − zespół praktyk i wierzeń opierających swe pojmowanie relacji świata namacalnego do świata duchowego na fundamentalnej roli szamana jako osoby zdolnej do podróży ekstatycznych w zaświaty dla dobra swojej wspólnoty bądź jej poszczególnych członków.Emanuel Swedenborg, przed nobilitacją Swedberg (ur. 29 stycznia 1688 w Sztokholmie − zm. 29 marca 1772 w Londynie) – szwedzki naukowiec, filozof, mistyk i interpretator Pisma Świętego.
a) posiadające świadome życie psychiczne, czyli dusze,
b) posiadające nieświadome życie psychiczne, czyli ciała.
Spirytualizm religijny[ | edytuj kod]
Do powstania spirytualizmu przyczyniły się istniejące w USA w pierwszej połowie XIX w. nowe ruchy religijne: Mormoni, którzy głosili bezpośredni kontakt żyjących ze światem duchowym. Emanuel Swedenborg i Franz Mesmer stworzyli podstawy „naukowego” analizowania świata duchów przez kontakt z nimi w stanie transu lub hipnozy, koncepcję doskonalenia się duchów i ich pomocy dla żyjących. Andrew Jackson Davis, hipnotyzer, jasnowidz i uzdrowiciel stworzył system zwany „Harmonijną Filozofią”, który zawierał podstawowe tezy spirytualizmu.
Alfred Russel Wallace (ur. 8 stycznia 1823 w Usk (hrabstwo Monmouthshire, Walia), zm. 7 listopada 1913 w Broadstone (hrabstwo Dorset, Anglia) – brytyjski biolog i przyrodnik.Monada w pewnych systemach filozoficznych jest substancją prostą, podstawową jednostką. Monady – byty duchowe; nie mają charakteru czasowego (nie mogą powstawać w sposób naturalny drogą złożenia ani rozkładać się, ale mogą być w jednej chwili w całości unicestwione lub stworzone) ani przestrzennego.
Od początku w spirytualizmie ważną rolę odgrywały kobiety oraz kwakrzy, dlatego w jego doktrynie pojawiły się żądania radykalnych reform społecznych, np. abolicji i równouprawnienia.
Początek spirytualizmu to 31 marca 1848, kiedy siostry Fox po raz pierwszy zaczęły porozumiewać się z domniemanym duchem zamordowanego domokrążcy. Ruch spirytualistyczny rozpowszechnił się głównie w USA oraz w Wielkiej Brytanii, gdzie popularne były publiczne seanse kontaktów z duchami. Wkrótce okazało się, że większość z nich polega na oszustwie. Nie zahamowało to jednak rozwoju spirytualizmu, który wg wskazówek duchów opracował własną koncepcję życia po śmierci. Do wyznawców spirytualizmu należeli również naukowcy, agnostycy i ateiści, m.in. Robert Owen, William Crookes, Alfred Russel Wallace, Cesare Lombroso, Oliver Lodge i Arthur Conan Doyle. Do spirytualistów należał także Allan Kardec, twórca spirytyzmu. W 1853 w Wielkiej Brytanii powstał Kościół Spirytualistyczny. W Polsce w okresie rządów sprawowanych przez tzw. władzę ludową wszelki spirytualizm był negowany jako szkodliwy dla mas pracujących.
Sir William Crookes (wym. "ˈkru̇ks"; ur. 17 czerwca 1832 w Londynie, zm. 4 kwietnia 1919 tamże) – angielski fizyk i chemik. Łączył dokonywane prywatnie eksperymenty z prowadzeniem interesów. Wydawał kilka pism fotograficznych i naukowych. W 1861 wkrótce po dokonaniu przez Roberta Bunsena i Gustava Kirchhoffa odkryć w dziedzinie spektroskopii, odkrył pierwiastek chemiczny tal (Tl). Pośrednio doprowadziło to do skonstruowania, w 1875, radiometru. Pod koniec XIX wieku skonstruował urządzenie (nazwane później "rurą Crookesa") do obserwacji promieniowania katodowego, poprzedniczkę lampy rentgenowskiej, a w 1903 spintaryskop. Interesował się spirytyzmem, a jego przeświadczenie o prawdziwości tego zjawiska wzbudziło w latach 70. XIX wieku duże kontrowersje.Buddyzm (inna nazwa to: sanskr. Buddha Dharma; pāli. Buddha Dhamma lub Buddha Sasana – "Nauka Przebudzonego") – nonteistyczny system filozoficzny i religijny, którego założycielem i twórcą jego podstawowych założeń był żyjący od około 560 do 480 roku p.n.e. Siddhārtha Gautama (pāli. Siddhattha Gotama), syn księcia z rodu Śākyów, władcy jednego z państw-miast w północnych Indiach. Buddyzm bywa zaliczany do religii dharmicznych oraz do religii nieteistycznych.
Duchy zmarłych są pośrednikami między Bogiem a żyjącymi ludźmi.
Duch człowieka doskonali się nie tylko za życia, lecz także po śmierci.
Zmarli służą żyjącym cennymi radami i pomocą, przekazują im „prawdziwą naukę” o świecie materialnym i duchowym.
Po śmierci duch udaje się do jednej z 7 sfer, w zależności od życia jakie prowadził.
Spirytualizm nie narzuca dogmatów wiary: tolerowane są np. elementy szamanizmu indiańskiego, buddyzmu i hinduizmu. Nawet wiara w Boga nie jest wymagana.
Podkreśla konieczność zachowania ostrożności wobec przesłania od duchów, ponieważ wiele z tzw. „duchów niższych” celowo wprowadza w błąd. Z tego powodu spirytualiści zachowują wierność podstawowym wartościom i tradycjom chrześcijańskim.
Odrzucana jest jednak wiara w ostateczne piekło i niebo; Biblia nie jest uznana za autorytet.
Większość spirytualistów neguje reinkarnację i podkreśla, że przekazy duchów nie wspominają o niej i opowiadają tylko o jednym życiu każdego człowieka.
- Krzysztof Michalski: Działalność Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski 1980-1989. IPN Warszawa 2012, s. 19.
