l
  • Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia
    • Temat nie został wyczerpany?
    Zapraszamy na Forum Naukowy.pl
    Jeśli posiadasz konto w serwisie Facebook rejestracja jest praktycznie automatyczna.
    Wystarczy kilka kliknięć.

    Sonoryzm

    Przeczytaj także...
    Krzysztof Meyer (ur. 11 sierpnia 1943 w Krakowie) – polski kompozytor, pianista, pedagog i autor książek o muzyce. Mąż Danuty Gwizdalanki.Witold Szalonek (ur. 2 marca 1927 w Czechowicach-Dziedzicach, zm. 12 października 2001 w Berlinie) – jeden z najważniejszych przedstawicieli nurtu awangardowego w muzyce polskiej i europejskiej.
    Druga awangarda w muzyce - kierunek w latach 60. XX wieku, do którego przedstawicieli zalicza się Pendereckiego, Lutosławskiego, Góreckiego, Szalonka i innych; termin pojemnością zbliżony do polskiej szkoły kompozytorskiej i sonoryzmu. Jeden z ostatnich kierunków modernizmu.

    Sonoryzm – kierunek w muzyce współczesnej, zaliczany do nurtów drugiej awangardy, typowy przede wszystkim dla muzyki polskiej w latach sześćdziesiątych, często utożsamiany z pojęciem "polskiej szkoły kompozytorskiej".

    W sonoryzmie elementem wyróżnionym i formotwórczym było samo brzmienie, zazwyczaj wydobywane nietradycyjnymi sposobami z tradycyjnych instrumentów (skrobanie, skrzypienie i bębnienie po pudle wiolonczeli). Zapoczątkował ten nurt Tren i I Kwartet smyczkowy Krzysztofa Pendereckiego, oba utwory skomponowane w 1960 roku. Podjęli go i rozwinęli Henryk Mikołaj Górecki (Genesis I, II; Choros I), Wojciech Kilar (Riff 62, Generique), Kazimierz Serocki (Freski symfoniczne), Andrzej Dobrowolski, Zbigniew Rudziński. Witold Szalonek (m.in. Les sons) wyróżnił się wyjątkowo odkrywczym podejściem do instrumentów dętych, w których rozwinął m.in. technikę grania wielodźwięków (tzw. dźwięki kombinowane - w oboju jest ich ok. 160). W muzyce chóralnej najoryginalniejszy był wkład Andrzeja Koszewskiego. Najmłodszym polskim sonorystą był Krzysztof Meyer (pierwsze kwartety smyczkowe i symfonie).

    Danuta Gwizdalanka (ur. 22 czerwca 1955 w Poznaniu) – polska muzykolog, autorka książek o muzyce, członkini Związku Kompozytorów Polskich. Żona Krzysztofa Meyera.Wojciech Artur Kilar (ur. 17 lipca 1932 we Lwowie) – polski pianista i kompozytor muzyki poważnej, twórca muzyki filmowej. Kawaler Orderu Orła Białego.

    W utworach sonorystycznych nie ma melodii, rytmu ani harmonii w tradycyjnym znaczeniu tych pojęć - rolę ich przejmują rozmaite rodzaje brzmień. Formę utworu określają zmiany brzmień i faktur oraz dynamiki, która staje się podstawowym sposobem kształtowania dramaturgii utworu. Częste są w utworach sonorystycznych dwa rodzaje przebiegu formy:

    Henryk Mikołaj Marek Górecki (ur. 6 grudnia 1933 w Czernicy, zm. 12 listopada 2010 w Katowicach) – polski kompozytor współczesnej muzyki poważnej. Profesor i rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach, wychowawca i pedagog muzyczny. Kawaler Orderu Orła Białego.Krzysztof Eugeniusz Penderecki (ur. 23 listopada 1933 w Dębicy) – współczesny polski kompozytor, dyrygent i pedagog muzyczny, przedstawiciel tzw. polskiej szkoły kompozytorskiej w latach sześćdziesiątych. Były rektor, do dnia dzisiejszego profesor Akademii Muzycznej w Krakowie. Doctor honoris causa m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Yale, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina oraz Akademii Muzycznej w Krakowie. Członek Polskiej Akademii Umiejętności. Honorowy obywatel Bydgoszczy. Od 1978 r. członek Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK). Kawaler Orderu Orła Białego.
  • charakterystyczny pomysł brzmieniowy - pomysł kontrastujący - synteza obu pomysłów na zakończenie utworu
  • stopniowe narastanie do kulminacji wykonywanej przez cały zespół, w maksymalnej dynamice - albo wręcz przeciwnie, redukcja (jak w Refrenie Góreckiego)

    • Utworom sonorystycznym zarzucano często, że są "katalogami efektów". Istotnie, powstawały w okresie, który kompozytorzy ci później określali mianem "eksperymentalnego". Ze środków wypracowanych w późniejszych latach komponowali dzieła znacznie bardziej złożone, bliższe tradycyjnej symfonice lub kameralistyce, czego przykładem jest przede wszystkim Pasja według św. Łukasza Krzysztofa Pendereckiego.

    Andrzej Koszewski (ur. 26 lipca 1922 w Poznaniu) – polski kompozytor, teoretyk muzyki i muzykolog, profesor Akademii Muzycznej w Poznaniu.

    Wiele partytur sonorystycznych zdradzało wyraźną inspirację rysunkami technicznymi, wykresami, a nawet elektrokardiogramami.

    Przypisy

    1. Krzysztof Baculewski Historia muzyki polskiej, Warszawa 2012, s. 74.

    Bibliografia[ | edytuj kod]

  • Krzysztof Droba "Sonoryzm polski", w: Kompozytorzy polscy 1918-2000. T. I. Eseje, M. Podhajski (red.), Gdańsk - Warszawa 2005.
  • Danuta Gwizdalanka Historia muzyki. XX wiek. Kraków 2009

    • Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]

  • zgapa.pl
  • Biografia Lasońa na Polmic.pl



    • w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)


    Reklama

    tt