Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji
Przeczytaj także...
Wojna domowa w Rosji – wojna domowa rozpoczęta w wyniku rewolucji październikowej w 1917 roku i ustanowienia przez bolszewików nowej władzy państwowej w Rosji. Zwolenników nowej władzy określano jako "czerwonych", a przeciwników jako "białych". Niekiedy za datę rozpoczęcia wojny uważa się datę podpisania traktatu brzeskiego (3 marca 1918) – podpisanie tego aktu rzeczywiście spowodowało narastanie oporu oraz zagwarantowało zewnętrzną interwencję i wsparcie sił Ententy po stronie "białych". Za zakończenie wojny domowej jest uważane zajęcie przez Armię Czerwoną Krymu w 1920 roku. Na Dalekim Wschodzie walki trwały jednak do 25 października 1922 roku (zdobycie Władywostoku). W Jakucji starcia zbrojne miały miejsce jeszcze w 1923 roku, a na Półwyspie Czukockim – do połowy 1924 roku.Język rosyjski (ros. русский язык, russkij jazyk; dawniej też: język wielkoruski) – język należący do grupy języków wschodniosłowiańskich, posługuje się nim jako pierwszym językiem około 145 mln ludzi, ogółem (według różnych źródeł) 250-300 mln. Jest językiem urzędowym w Rosji, Kirgistanie i na Białorusi, natomiast w Kazachstanie jest językiem oficjalnym oraz jest jednym z pięciu języków oficjalnych a jednocześnie jednym z sześciu języków konferencyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Posługuje się pismem zwanym grażdanką, graficzną odmianą cyrylicy powstałą na skutek jej upraszczania.
Bolszewicy (ros. большевики) – określenie grupy członków Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, która na II Zjeździe tej partii w 1903 roku, uznała się za większościową frakcję w partii, a swoich przeciwników określiła mienszewikami.
Wojna domowa w Rosji – wojna domowa rozpoczęta w wyniku rewolucji październikowej w 1917 roku i ustanowienia przez bolszewików nowej władzy państwowej w Rosji. Zwolenników nowej władzy określano jako "czerwonych", a przeciwników jako "białych". Niekiedy za datę rozpoczęcia wojny uważa się datę podpisania traktatu brzeskiego (3 marca 1918) – podpisanie tego aktu rzeczywiście spowodowało narastanie oporu oraz zagwarantowało zewnętrzną interwencję i wsparcie sił Ententy po stronie "białych". Za zakończenie wojny domowej jest uważane zajęcie przez Armię Czerwoną Krymu w 1920 roku. Na Dalekim Wschodzie walki trwały jednak do 25 października 1922 roku (zdobycie Władywostoku). W Jakucji starcia zbrojne miały miejsce jeszcze w 1923 roku, a na Półwyspie Czukockim – do połowy 1924 roku.Język rosyjski (ros. русский язык, russkij jazyk; dawniej też: język wielkoruski) – język należący do grupy języków wschodniosłowiańskich, posługuje się nim jako pierwszym językiem około 145 mln ludzi, ogółem (według różnych źródeł) 250-300 mln. Jest językiem urzędowym w Rosji, Kirgistanie i na Białorusi, natomiast w Kazachstanie jest językiem oficjalnym oraz jest jednym z pięciu języków oficjalnych a jednocześnie jednym z sześciu języków konferencyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Posługuje się pismem zwanym grażdanką, graficzną odmianą cyrylicy powstałą na skutek jej upraszczania.
Bolszewicy (ros. большевики) – określenie grupy członków Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, która na II Zjeździe tej partii w 1903 roku, uznała się za większościową frakcję w partii, a swoich przeciwników określiła mienszewikami.
Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (SDPRR) lub RSDPR – Rosyjska Socjal-Demokratyczna Partia Robotnicza (ros. РСДРП – Российская социал-демократическая рабочая партия) – rosyjska socjaldemokratyczna partia polityczna działająca w latach 1898–1918.
"Iskra", pismo periodyczne rosyjskiej partii socjaldemokratycznej (SDPRR), wydawane w języku rosyjskim w Szwajcarii od 1901 do 1905, rozprowadzane bezdebitowo na terenie Imperium Rosyjskiego.Tezy kwietniowe – referat wygłoszony na zebraniu działaczy bolszewickich przez Włodzimierza Lenina po przyjeździe do Piotrogrodu 17 kwietnia 1917 roku.
Została utworzona 13 marca 1898 roku w Mińsku. Jej sekcjami autonomicznymi były SDKPiL i Bund. Działała zarówno na emigracji, jak i na terenie Rosji. Partia dysponowała licznymi organami prasowymi, w tym Iskrą. Od 1903 roku, po II zjeździe partii w Brukseli i Londynie w 1903, podzielona na frakcje bolszewików i mienszewików. Rozłam w partii spowodowany został przez spór pomiędzy Włodzimierzem Leninem a Julijem Martowem. Martow twierdził, że członkowie partii powinni działać niezależnie od kierownictwa partii, Lenin nie zgodził się z tym i podkreślił potrzebę silnego przywództwa. Sprawę poddano pod głosowanie. Martow wygrał je, otrzymując 28 do 22 głosów. Debata była kontynuowana po głosowaniu, przez co wielu działaczy Martowa opuściło Kongres w trakcie jego trwania na znak protestu. Lenin wykorzystał ten fakt w celach propagandowych i nazwał swoją frakcję bolszewikami, czyli większością. Oponentów popierających Martowa określił natomiast mienszewikami, czyli mniejszością. Niemniej jednak bolszewicy w kolejnych latach rzeczywiście stali się w partii większością i cieszyli się większym poparciem społecznym. Niektórzy członkowie partii próbowali zjednoczyć zwaśnione frakcje, co się nie udało
Rewolucja październikowa w Rosji (według terminologii sowieckiej Wielka Socjalistyczna Rewolucja Październikowa) – określenie, stosowane na:Włodzimierz Lenin (ros. Владимир Ленин), właśc. Władimir Iljicz Uljanow (ros. Владимир Ильич Ульянов), (ur. 10 kwietnia/22 kwietnia 1870 w Symbirsku, zm. 21 stycznia 1924 w Gorkach pod Moskwą) – rosyjski polityk, organizator i przywódca rewolucji październikowej, a następnie pierwszy przywódca Rosji Radzieckiej. Współzałożyciel i lider partii bolszewickiej. Teoretyk ideologii komunizmu.
Trzecią frakcją w SDPRR była działająca od 1913 frakcja międzydzielnicowców. Podczas rewolucji 1905 jej liczebność zaczęła znacząco wzrastać; w 1907 liczyła 84 300 członków, w tym 46 100 bolszewików i 38 200 mienszewików. Po upadku caratu i powrocie Lenina z emigracji wobec polityki przedstawionej przez niego w tezach kwietniowych drogi frakcji SDPRR ostatecznie się rozeszły, a frakcje wyodrębniły się w partie. Po rewolucji październikowej i stworzeniu monopartyjnej dyktatury przez bolszewików sprawująca władzę partia bolszewików utworzyła Rosyjską Partię Komunistyczną (bolszewików), natomiast partia mienszewików po przejściowym okresie tolerowanego istnienia w RFSRR w czasie rosyjskiej wojny domowej została ostatecznie zdelegalizowana przez bolszewików w roku 1920, a jej czołowi aktywiści udali się na wymuszoną emigrację.
Bruksela (fr. Bruxelles, nid. Brussel, niem. Brüssel) – miasto i stolica Belgii oraz Unii Europejskiej, położone w środkowej części kraju nad rzeką Senne.Bund (w jęz. jidysz בונד - Związek); pełna nazwa - אַלגעמיינער ייִדישער אַרבעטערסבונד אין ליטע, פּוילן און רוסלאַנד (Allgemejner Jidisher Arbeiterbund in Lite, Poilen un Rusland) - Powszechny Żydowski Związek Robotniczy na Litwie, w Polsce i Rosji; ros. Всеобщий еврейский рабочий союз в Литве, Польше и России) – istniejąca w latach 1897-1948 lewicowa, antysyjonistyczna partia żydowska działająca w kilku państwach europejskich w okresie od lat 90. XIX wieku do drugiej połowy lat 40. XX wieku. Bund stanowił autonomiczną część Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji w latach 1898-1903 i 1906-1912.
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- Fischer 1964, s. 35; Pipes 1990, s. 357; Rice 1990, s. 64–69; Service 2000, s. 129–135.
- Rice 1990, s. 81–82; Service 2000, s. 154–155.
- Fischer 1964, s. 39; Rice 1990, s. 82; Service 2000, s. 155–156; Read 2005, s. 60–61.
- Rice 1990, s. 85; Service 2000, s. 163.
- Międzydzielnicowcy we wrześniu 1917 przyłączyli się do bolszewików.
- Wbrew stanowisku mienszewików, eserowców i części bolszewików, postulujących socjalistyczny rząd koalicyjny oparty na przygniatającej większości parlamentarnej uzyskaną w powszechnych wyborach do Konstytuanty w grudniu 1917.
- Gdy opowiedziała się jako neutralna, a przeciw politykom i formacjom wojskowym Białych, zaś bolszewicy dopuszczali do wyboru działaczy mienszewickich do rad i tolerowali istnienie organizacji partyjnej.
Bibliografia[ | edytuj kod]
International Standard Name Identifier (ISNI) – unikalny identyfikator służący wystandaryzowanej identyfikacji
obiektów, podmiotów, autorów dzieł, utworów i publikacji.
Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
Warto wiedzieć że... beta
Mienszewicy (ros. меньшевик - będący w mniejszości) – odłam SDPRR, powstały w 1903 roku na II Zjeździe Partii w Brukseli, sprzeciwiający się rewolucyjnemu kierunkowi, w którym Lenin zamierzał prowadzić partię.
Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka, Federacja Rosyjska, RFSRR (ros. Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика, РСФСР) - największa powierzchniowo i ludnościowo z 15 republik dawnego Związku Radzieckiego.
Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy – działająca na przełomie XIX i XX wieku polska marksistowska partia polityczna. Początkowo nosiła nazwę Socjaldemokracja Królestwa Polskiego. Od 1900 roku Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy. Od kwietnia 1906 roku była autonomiczną sekcją Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, zachowała jednak samodzielność ideologiczną i organizacyjną.
Pojęcie autonomia pochodzi od (staro)greckiego αυτονομία, (αὐτονομία) autonomía = możliwość stanowienia norm samemu sobie, samodzielność prawna. Dziś używa się go w zależności od dyscypliny (gospodarka, prawo, polityka) lub kontekstu w znaczeniu suwerenność, niezawisłość, niezależność, samorządność, (całkowita lub częściowa).
Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego (KPZR, ros. Коммунистическая партия Советского Союза – КПСС) – ostatnia nazwa założonej w 1903 partii komunistycznej, rządzącej w RFSRR i ZSRR od 1917 do 1991 (1903-1912 SDPRR, Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji, frakcja bolszewików; 1912-1918 SDPRR(b), Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (bolszewików); 1918-1925 RPK(b), Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików); 1925-1952 WKP(b), Wszechzwiązkowa Partia Komunistyczna (bolszewików)). Formalnie centralną instancją partii był Komitet Centralny (KC), największą zaś realną władzę posiadało jego Biuro Polityczne i Sekretariat Komitetu Centralnego na czele z sekretarzem generalnym. Generalny sekretarz KC był przywódcą całej partii. Sekretariatowi KC podlegały wydziały Komitetu Centralnego, oparte na zasadzie funkcjonalnej i pełniące funkcje ministerstw. W okresie istnienia ZSRR partia miała też swoje republikańskie sekcje (komunistyczne partie republik związkowych ZSRR) z wyjątkiem (do 1990) Rosji. Kontrolowała też większość innych partii komunistycznych na świecie, zarówno formalnie poprzez organizacje międzynarodowe (np. Komintern, Kominform), jak i nieformalnie w wyniku faktycznego zwierzchnictwa ZSRR nad częścią z państw oraz sponsorowania i utrzymywania kontaktów w pozostałych przez Wydział Zagraniczny Komitetu Centralnego i radziecki wywiad (INO NKWD i GRU).
Rewolucja rosyjska 1905 roku – ogólnokrajowy spontaniczny zryw o podłożu społecznym i narodowym, skierowany przeciwko absolutyzmowi carskiemu oraz uciskowi obszarników i przemysłowców. Wydarzenie to uważa się za początek zmian ustrojowych w Rosji, prowadzący do rewolucji lutowej i październikowej 1917 roku. W przypadku Królestwa Polskiego rewolucja przybrała formę modernizującego zrywu, którego jedną z długofalowych konsekwencji jest odzyskanie niepodległości Polski w 1918 r.
Frakcja polityczna (z łac. fractio - łamanie) to zorganizowana i zdyscyplinowana grupa ludzi, która wyodrębniła się w ramach szerszego organizmu politycznego (nie zerwała z nim organizacyjnych powiązań). Jest ona świadoma własnych odrębności, które wynikają z akceptowania odmiennych idei, preferowania odmiennego stylu postępowania politycznego lub realizowania specyficznych celów.