Skorupiaki
Podstrony: [1] [2] 3 [4]Przeczytaj także...
Hemocyjanina – barwnik krwi, metaloproteina (podobna w budowie chemicznej do hemoglobiny), zamiast żelaza zawiera miedź.Pasożyt zewnętrzny (ektopasożyt), (gr. ektós – na zewnątrz) – organizm cudzożywny żyjący na powierzchni innego organizmu (żywiciela) i żywiący się jego płynami ustrojowymi lub elementami jego pokrycia (np. wszoły żywiące się piórami).
Systematyka i filogeneza[ | edytuj kod]
Nazwa crustacea używana była już w XVI wieku w pracach takich przyrodoznawców jak Pierre Belon i Guillaume Rondelet, jednak nie została wykorzystana w Systema Naturae Karola Linneusza, który skorupiaki klasyfikował wraz z innymi bezskrzydłymi stawonogami w grupie Aptera. Formalnie nazwę tę wprowadził do taksonomii Morten Thrane Brünnich w 1772 roku, przy czym włączał w skład Crustacea również szczękoczułkowce.
Plemnik, spermatozoid – gameta męska, haploidalna komórka rozrodcza wytwarzana przez gonadę osobnika płci męskiej służące do rozmnażania płciowego. Plemniki występują zarówno u zwierząt, jak i u roślin, choć różnią się budową. U zwierząt plemnik jest zwykle ruchliwy, o długości zależnej od gatunku: od 40, u waleni, do 250 mikrometrów u niektórych chrząszczy (u człowieka długości ok. 50–60 µm).Szczętki (l. poj.: szczętka), eufauzje, eufazje (Euphausiacea), popularnie zwane krylem – rząd morskich pancerzowców liczący 86 gatunków. W odróżnieniu od innych skorupiaków szczętki posiadają skrzela zewnętrzne.
Klasyfikacja wewnętrzna skorupiaków jak i poglądy na ich miejsce w drzewie rodowym zwierząt zmieniały się znacząco na przestrzeni lat. Jednym z dawniej stosowanych ich podziałów, był ten na skorupiaki wyższe i skorupiaki niższe. Nawet współcześnie ich systematyka jest przedmiotem żywej dyskusji specjalistów i w dużej mierze różni się zależnie od źródła.
Konsument w biologii – organizm heterotroficzny, głównie zwierzę roślinożerne lub zwierzę drapieżne żywiące się roślinożercami (lub innymi, np. owadożernymi). Czasami do konsumentów zalicza się także detrytusożerców. Konsumenci stanowią w biocenozach jeden z trzech poziomów troficznych. Istnieje podział na konsumentów pierwszego (roślinożercy), drugiego i trzeciego rzędu (drapieżcy). Zwierzęta wszystkożerne mogą być zarówno konsumentami I, jak i II czy wyższych rzędów, w zależności od tego, czym się w danym momencie odżywiają.Detrytus, detryt (łac. detritus – roztarty, rozdrobniony) – drobnoszczątkowa, martwa materia organiczna, martwe szczątki roślin, zwierząt oraz ich odchodów występujące na powierzchni gleby (np. opadłe liście i gałązki w lesie), na dnie zbiorników wodnych lub unoszące się w toni wodnej. Gromadzi się również na drzewach – pochodzi z odchodów i ciał owadów (głównie mrówek) wędrujących po drzewach i budujących na nich gniazda (mrowiska). Stanowi ważne źródło pokarmu dla detrytusożerców. W niektórych ujęciach w skład detrytusu wchodzą również drobne cząstki mineralnego pochodzenia.
Wedle pracy J. Martina i G. Davisa z 2001 oraz S.T. Ahyong z 2011 skorupiaki mają rangę podtypu, do którego należy 6 żyjących gromad:
Branchiopoda – skrzelonogi
Remipedia – łopatonogi
Cephalocarida – podkowiastogłowe
Ostracoda – małżoraczki
Maxillopoda
Malacostraca – pancerzowce (skorupiaki wyższe)
Taki podział nie jest jednak systemem naturalnym. Współczesne analizy filogenetyczne oparte o dane morfologiczne i molekularne obaliły nie tylko monofiletyzm takich grup jak skorupiaki niższe czy Maxillopoda, ale także skorupiaków jako całości. Jawią się one jako takson parafiletyczny, gdyż jedna z ich linii rozwojowych dała początek sześcionogom (w tym owadom). W związku z tym w systemach opartych o filogenezę powszechnie zastępuje się skorupiaki kladem Pancrustacea. Spośród analiz molekularnych jego monofiletyzm potwierdzają m.in. wyniki: Boore i innych z 1998, Hwanga i innych z 2001, Friedricha i Tautza z 2001, Giribeta i innych z 2001, Regiera i innych w 2005, Regiera i innych z 2010, von Reumonta i innych z 2012, Oakleya i innych z 2013, Rota-Stabelliego i innych z 2013, Schwentnera i innych z 2017, Schwentnera i innych z 2018 oraz Lozano-Fernandeza i innych z 2019.
Tagma - wyróżnialna część ciała stawonogów, powstała w wyniku połączenia dwóch lub więcej metamerów. Taką segmentację ciała nazywa się heterenomiczną, a proces ewolucyjny, w wyniku którego powstała: tagmatyzacją.Rozwój prosty – zachodzi, gdy forma młodociana różni się od dorosłej jedynie mniejszymi rozmiarami i niezdolnością do rozrodu. W rozwoju tym, w przeciwieństwie do rozwoju złożonego nie występuje stadium poczwarki.
Większość analiz rozpoznaje podział skorupiaków na dwie siostrzane linie: Oligostraca i Altocrustacea. Do Oligostraca należą małżoraczki, wąsoraczki, tarczenice i wrzęchy, z których te dwie ostatnie grupy tworzą klad Ichthyostraca. Wśród Altocrustacea większość analiz rozpoznaje klad Multicrustacea, obejmujący: pancerzowce, widłonogi, Thecostraca i Tantulocarida, przy czym trzy ostatnie grupy tworzą według licznych analiz klad Hexanauplia. Nieco więcej kontrowersji ze względu na brak wsparcia w morfologii budzi klad Allotriocarida, rozpoznawany w licznych analizach molekularnych jako siostrzany dla Multicrustacea. Obejmuje on skrzelonogi, podkowiastogłowe, łopatonogi i sześcionogi. Dobre wsparcie w licznych analizach uzyskał klad Labiocarida obejmujący sześcionogi i łopatonogi.
Ustonogi, ustonogie (Stomatopoda) – mały, ale bardzo specyficzny rząd morskich skorupiaków z gromady pancerzowców o stosunkowo prymitywnej budowie z bardzo słabo wykształconym pancerzem, który to jest słabo zesklerotyzowany. Ciało mają wydłużone do długości 34 cm, z bardzo długim odwłokiem. Dorosłe skorupiaki prowadzą najczęściej ryjący tryb życia na dnie morza, a larwy spotykane są w planktonie. Dotychczas poznano około 170 gatunków.Walenie (Cetacea) – rząd ssaków (w kladystyce to klad w obrębie parzystokopytnych). Występują one głównie w oceanach. Wyjątkiem są delfiny słodkowodne, zamieszkujące rzeki, oraz nieliczne gatunki żyjące na styku tych dwóch środowisk (estuaria).
Niektórzy autorzy podejmują próby włączenia przynajmniej różnych wymienionych kladów w systematykę zbliżając ją bardziej do naturalnej. Twórcy bazy World Register of Marin Species w 2020 pozostają przy Crustacea w randze podtypu, ale włączają do klasyfikacji Oligostraca i Multicrustacea (w randze nadgromad) oraz Ichthyostraca i Hexanauplia (w randze gromad).
Wąsoraczki (Mystacocarida) - skorupiaki interstycjalne (żyjące w wodzie zawartej pomiędzy ziarenkami piasku), należące do meiobentosu.Portunik gazami (Portunus trituberculatus) – gatunek kraba z rodziny portunikowatych (Portunidae). Jest najczęściej łowionym krabem na świecie. Rocznie poławia się ponad 300 tys. ton, z czego aż 98% u wybrzeży Chin.
Przykładowe kladogramy Pancrustacea[ | edytuj kod]
