Skarb
Stanowisko archeologiczne - jest to każdy ślad materialnej działalności ludzkiej w przeszłości. Terminem tym określa się zwarty, oddzielony od innych podobnych wycinek przestrzeni w obrębie którego występują źródła archeologiczne wraz z otaczającym je kontekstem.Ceramika – w rozumieniu tradycyjnym, tworzywa i wyroby otrzymywane w wyniku wypalenia odpowiednio uformowanej gliny. Nazwa tych wyrobów wywodzi się z greckiego określenia κεραμικός (keramikos), które pochodzi z kolei od słowa κέραμος (keramos – ziemia, glina).
Kultura (z łac. colere = „uprawa, dbać, pielęgnować, kształcenie”) – termin ten jest wieloznaczny, pochodzi od łac. cultus agri („uprawa roli”), interpretuje się go w wieloraki sposób przez przedstawicieli różnych nauk. Kulturę można określić jako ogół wytworów ludzi, zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory myślenia i zachowania).

Skarb – jeden z podstawowych typów stanowisk archeologicznych. Termin odnosi się wyłącznie do ruchomych znalezisk (co najmniej dwóch), celowo składowanych przez jakąś osobę lub grupę. Obejmuje zespół cennych w danym okresie przedmiotów (np. monet, ozdób), fragmentów surowca (bryłek minerałów, metali), narzędzi lub broni ukrytych jako forma przechowywania majątku (zwykle w czasach zagrożenia najazdami) lub zdeponowanych w celach kultowych (jako ofiara).
Do skarbów nie zalicza się pojedynczych znalezisk, wyposażenia grobów oraz porzuconych odpadków. Termin ten w publikacjach naukowych może być zastępowany określeniami depozyt lub skład, które nie mają w języku potocznym zabarwienia emocjonalnego. W świadomości ludzkiej skarb może oznaczać bowiem korzyści materialne dla znalazcy lub jakieś szczególne moce, którymi może go obdarzać. Natomiast odnalezione i zbadane przez naukowców skarby, złożone niegdyś celowo w ich środowisku naturalnym, pozwalają badaczom poznać dawne kultury i zanalizować zachowania ludzkie. Zakopane cenne przedmioty z celem ich późniejszego odnalezienia są źródłami do badań nad poszczególnymi okresami w dziejach (np. powszechnie spotykane w Europie skarby z czasów epoki brązu). Niekiedy jednak ciężko jest odróżnić, czy dane znalezisko jest skarbem (skrytką), czy złożonym do ziemi wotum (np. znaleziska srebrnych przedmiotów z okresu późnorzymskiego na terenach Brytanii).
Skarby deponowane były w Europie już w starszej epoce kamienia. Dużo liczniejsze są znaleziska z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (od ok. 2300 do 400 p.n.e.). Na terenie Polski znanych jest ich ok. tysiąca: zachowały się przede wszystkim przedmioty wykonane z metali – narzędzia, broń oraz ozdoby. Niektóre były wykonane z krzemienia lub innych kamieni. Znajdowana jest też ceramika oraz wyroby kościane. Z okresu wczesnego średniowiecza pochodzą skarby składające się z wyrobów srebrnych, w mniejszej ilości złotych. Były to głównie monety oraz ozdoby. Cechą szczególną tych znalezisk – tak zwanych skarbów siekańcowych – jest duże rozdrobnienie znajdowanych monet. Numizmaty dzielono na mniejsze części, co wskazuje że miały one wartość kruszcową – znaczenie miała waga i jakość surowca, nie zaś wybity na nich nominał.
Archeolodzy nie zawsze potrafią wyjaśnić motywy, jakimi kierowały się osoby gromadzące i deponujące składy – oprócz gromadzenia bogactw i ich ukrywania w razie zagrożenia (np. w ziemi), motywem działania mogły być też powody religijne (były to ofiary składane bóstwom lub siłom nadprzyrodzonym, o czym świadczyć może ich forma składowania w wodzie – zatopienie oznaczać mogło świadomą rezygnację z powtórnego wydobycia) lub próba zdobycia czy utrzymania wysokiej pozycji społecznej przez jednostki bądź grupy celowo pozbywające się cennych dóbr.
Przypisy[ | edytuj kod]
- Dorota Ławecka: Wstęp do archeologii. 2012, s. 84. ISBN 978-83-01-13966-7.
- ↑ Wojciech Blajer. Skarby w archeologii – utracone bogactwo czy zabezpieczony los?. „Alma Mater”. Numer specjalny 99: 2008. s. 267-270.
- Konrad Grochecki, Katarzyna Solarska: Znaleziska numizmatycznych skarbów nowożytnych. Wiek XVI-XVIII – próba interpretacji. W: Ewa Banasiewicz–Szykuła: Skarby Lubelszczyzny. Lublin: 2010, s. 113-114.
- Colin Renfrew, Paul Bahn: Archeologia. Teorie, metody, praktyka. Warszawa: 2002, s. 51. ISBN 83-7255-031 -X.
- Zofia Kurnatowska. Skarby wielkopolskie z początków państwa polskiego. „Studia Legnickie”. XIII. s. 20 (pol.).
- Małgorzata Klejn: Srebrne skarby z kasztelani gieckiej (pol.). [dostęp 2017-08-05].