Otto Eckmann, makata z łabędziami, 1897

Secesja (fr. sécession z łac. secessio „odejście”) – styl w sztuce europejskiej ostatniego dziesięciolecia XIX wieku i pierwszego XX wieku, zaliczany w ramy modernizmu. Istotą secesji było dążenie do stylowej jedności sztuki dzięki łączeniu działań w różnych jej dziedzinach, a w szczególności rzemiosła artystycznego, architektury wnętrz, rzeźby i grafiki. Charakterystycznymi cechami stylu secesyjnego są: płynne, faliste linie, ornamentacja abstrakcyjna bądź roślinna, inspiracje sztuką japońską, swobodne układy kompozycyjne, asymetria, płaszczyznowość i linearyzm oraz subtelna pastelowa kolorystyka.

We Francji i w krajach anglosaskich styl ten nazywany jest art nouveau, w Niemczech Jugendstil, w Austrii Sezession, we Włoszech stile floreale lub stile liberty, w Anglii Arts and Crafts Movement, a w Hiszpanii modernismo.

Za bezpośredni okres kształtowania się secesji uważa się lata 80., za jej początek – lata 90. XIX. Dojrzałą formę osiągnęła ona w połowie lat 90. z apogeum popularności i możliwości w roku 1900 (Wystawa światowa w Paryżu). W drugiej połowie lat 90. styl rozpowszechnił się w całej Europie, czego efektem było wykształcenie się narodowych odmian stylu.

Nazewnictwo[ | edytuj kod]

Secesja jest nurtem, który zyskał bardzo liczne nazwy. Polski termin secesja (jak i np. czeski secese) pochodzi od terminów Sezession i Sezessionsstil, używanych w Austrii na określenie tego nurtu, ale także i stowarzyszenia, powstałego w 1892 roku w Monachium (a potem Wiedniu i Berlinie). Słowo Sezession zaczerpnięto z łacińskiego secessio „oddzielenie się, wycofanie”.

We Francji secesja zyskała miano art nouveau (nowa sztuka). Terminu tego użył prawdopodobnie po raz pierwszy Henry van de Velde w eseju Deblaiment d'art (1894), jednak spopularyzowało go otwarcie rok później w Paryżu salonu Salomona Binga o nazwie L'Art Nouveau. Terminem tym w polskiej literaturze określa się przede wszystkim francuską odmianę secesji, jednak bywa on także używany w odniesieniu do innych krajów. Ten francuski termin jest także powszechnie używany w krajach anglosaskich.

W Niemczech ukuto nazwę Jugendstil, pochodzącą od monachijskiego tygodnika „Jugend” (Młodość). Obecnie pod nazwą tą rozumie się głównie niemiecką (lub austriacką) odmianę secesji.

Z kolei w Hiszpanii określa się secesję jako modernismo lub (w przypadku architektury) arquitectura modernista, przy czym tego ostatniego nie należy mylić z arquitectura moderna (czyli architekturą modernistyczną).

W Rosji najbardziej rozpowszechnionym określeniem jest модерн (modern), przy czym арт-нуво (wzgl. ар-нуво) (art nouveau) też jest dość często spotykane. Na Ukrainie najbardziej popularny termin to сецесія (secesija), choć модерн (modern) oraz арт-нуво (art nouveau) również funkcjonują w tym języku. Modernizm w architekturze, podobnie jak w języku polskim, określany jest odpowiednio słowami модернизм (modernizm) oraz модернізм (modernizm).