San Marino

San Marino, Republika San Marino (wł. Repubblica di San Marino), również znana jako Najjaśniejsza Republika San Marino (wł. Serenissima Repubblica di San Marino) – państwo śródlądowe w Europie Południowej stanowiące enklawę na obszarze Włoch. Stolica kraju to San Marino.

Historia[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Historia San Marino.

do XV wieku[ | edytuj kod]

Tradycyjnie za symboliczny początek współcześnie istniejącej państwowości uznawane jest założenie przez świętego Maryna w roku 301 n.e. wspólnoty religijnej na szczycie Monte Titano, gdzie wedle legend miał się on skryć przed ówczesnymi prześladowcami chrześcijan.

Prześladowania chrześcijan – zjawisko występujące na przestrzeni wieków w wielu krajach, polegające na mniej lub bardziej otwartej walce z chrześcijaństwem i jego wyznawcami. Prześladowcy posługiwali się różnymi metodami: w pierwszych wiekach chrześcijaństwa często uciekali się do fizycznej eksterminacji, co ma miejsce także obecnie w wielu krajach Trzeciego Świata.Trzy wieże w San Marino – wieże znajdujące się na trzech szczytach góry Monte Titano. Ich wizerunek znajduje się na herbie San Marino oraz na monetach 1, 5 i 50 centów z tego kraju.

Pierwszym historycznym źródłem szerzej potwierdzającym funkcjonowanie miejscowości San Marino jest pochodzący z XI w. dokument o nazwie Placito Feretrano, będący kopią innego wcześniejszego pisma z 885 r., w którym opisano spór pobliskiego biskupa Rimini z opatem klasztoru na Monte Titano.

Najstarszą częścią San Marino jest jedna z trzech średniowiecznych wież na Monte Titano – Guaita.

W końcu wieku IX, podobnie jak wiele innych miast w północnych Włoszech, San Marino uniezależniło się od lokalnych feudałów stając się komuną miejską. Jako komuna posiadała własny samorząd o charakterze demokratycznym i republikańskim. Ustrój samorządu wzorowany był na tym, który funkcjonował w przeszłości w greckich miastach-państwach oraz państwie rzymskim. W 1000 r. zwołano zgromadzenie obywateli zwane Arengo, w którym uczestniczyła głowa każdej rodziny. Arengo przejęła wszystkie dotychczasowe uprawnienia pana feudalnego. W XIII w. za zgodą papieża pierwszy raz powołano Wielką Radę Generalną oraz dwóch konsulów (tytułowanych następnie jako Kapitanowie, a później Kapitanowie Regenci). Arengo z czasem nadal traciła na znaczeniu, głównie na rzecz Wielkiej Rady Generalnej, aż do 1600 gdy niemal ustrojowo całkowicie zanikła.

San Marino podzielone jest na dziewięć zamków, na których czele stoją wybierani na okres dwóch lat: kapitan Zamku i Rada Pomocnicza. Dziewięć Zamków obszarowo odpowiada dawniejszemu podziałowi na okręgi parafialne.Okupacja wojenna (łac. occupatio bellica) – czasowe zajęcie przez siły zbrojne państwa prowadzącego wojnę całości lub części terytorium państwa nieprzyjacielskiego i wprowadzenie tam swojej władzy.

W 1291 r. San Marino zostało uznane za niepodległe przez Państwo Kościelne.

XV-XIX wiek[ | edytuj kod]

Obszar San Marino składał się jedynie z Monte Titano do 1463 r., kiedy to republika przystąpiła do sojuszu z Państwem Kościelnym przeciwko Sigismondo Pandolfo Malatesta, panu Rimini, którego następnie pokonano. W rezultacie tych wydarzeń papież Pius II nadał San Marino miasta: Fiorentino, Montegiardino i Serravalle. Trochę później, w tym samym roku (tj. 1463), miasto Faetano przyłączyło się do republiki z własnej woli. Od tego czasu terytorium San Marino pozostało niezmienione.

Język emilijski - zespół dialektów używanych w środkowo-północnych Włoszech, w regionie Emilia-Romania, i tradycyjnie uważanych za dialekty języka włoskiego. Strukturalnie język emilijski zupełnie się różni od języka włoskiego (F. Agard 1985). Z językoznawczego punktu widzenia język emilijski nie jest dialektem języka włoskiego, gdyż jest klasyfikowany w podgrupie gallo-italskiej języków zachodnioromańskich, , zaś włoski należy do grupy italsko-dalmatyńskiej.Dialekty emilijskie nie wytworzyły jak dotąd formy ustandardyzowanego języka literackiego. Istnieje niezbyt obfita literatura tworzona w gwarach lokalnych takich ośrodków jak Bolonia czy Ferrara.Wielka Brytania, Zjednoczone Królestwo (ang. United Kingdom), Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (ang. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) – unitarne państwo wyspiarskie położone w Europie Zachodniej. W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia. Na wyspie tej znajduje się jedyna granica lądowa Zjednoczonego Królestwa z innym państwem – Irlandią. Poza nią, Wielka Brytania otoczona jest przez Ocean Atlantycki na zachodzie i północy, Morze Północne na wschodzie, kanał La Manche na południu i Morze Irlandzkie na zachodzie.

W 1503 r. Cesare Borgia, znany jako Valentino, okupował republikę do swojej śmierci, która nastąpiła kilka miesięcy później. 8 października 1600 r. San Marino przyjęło pisaną konstytucję. W roku 1739 minister hiszpański kardynał Giulio Alberoni okupował kraj. Obywatele odmówili płacenia podatków, potajemnie wysłano również listy do papieża Klemensa XII dochodzące sprawiedliwości. Odpowiedzią było uznanie przez papieża praw San Marino, które przywróciły mu niepodległość. W 1797 r. Napoleon chciał powiększyć obszar Republiki San Marino, ale mieszkańcy nie zgodzili się na powiększenie terytorium. W tym roku Francja uznała niepodległość San Marino. Pozostałe państwa europejskie uczyniły to w 1815 r. na kongresie wiedeńskim.

Komunizm (od łac. communis – wspólny, powszechny) – system społeczno-ekonomiczny, w którym nie istnieje własność prywatna środków produkcji, a całość wytworzonych dóbr jest w posiadaniu wspólnoty, której członkowie są równi.Fortyfikacja (z łac. fortificatio – umocnienie) – zespół obiektów wojskowych w postaci odpowiednich budowli i urządzeń, przeznaczonych do prowadzenia działań obronnych.

San Marino jako jedno z nielicznych państw włoskich nie stało się częścią Włoch w wyniku jednoczenia tego kraju w II połowie wieku XIX. Udzielało jednak pomocy dla zwolenników zjednoczenia, w tym dla samego Giuseppe Garibaldiego.

XX wiek[ | edytuj kod]

Ostatnia okupacja miała miejsce podczas II wojny światowej w 1944 r. San Marino oficjalnie było neutralne podczas II wojny światowej, jednak gdy siły niemieckie wykorzystały państwo do przejścia wojsk, siły aliantów podążyły za nimi. Wojska alianckie okupowały San Marino tylko tak długo, jak to było konieczne militarnie i trwało to tylko kilka tygodni. Wielu mieszkańców republiki zasiliło szereg włoskiej partyzantki antyfaszystowskiej. W wyniku działań wojennych we Włoszech miasto stało się ofiarą brytyjskich bombardowań, które przyniosły szkody oceniane na trzy miliardy lirów, a także setkę ofiar. W kraju powszechny był głód, a także choroby, w tym gruźlica i dur brzuszny.

Nawa – składowa część kościoła położona pomiędzy prezbiterium a kruchtą, przeznaczona dla wiernych. Oprócz świątyń jednonawowych występują dwu-, trzy-, pięcio- oraz siedmionawowe.Chrześcijaństwo, chrystianizm (gr. Χριστιανισμóς, łac. Christianitas) – monoteistyczna religia objawienia, bazująca na nauczaniu Jezusa Chrystusa zawartym w kanonicznych ewangeliach. Jej wyznawcy uznają w nim obiecanego Mesjasza i Zbawiciela, który ustanowił Królestwo Boże poprzez swoje Zmartwychwstanie. Kanon wiary chrześcijańskiej został spisany w Nowym Testamencie i przekazywany jest przez Kościoły.

Osobny artykuł: Fatti di Rovereta.

Po zakończeniu II wojny światowej władzę w wyniku wyborów parlamentarnych objęła sanmaryńska lewica z socjalistami i komunistami na czele. Koalicji udało się utworzyć system opieki socjalnej, zlikwidować epidemie chorób, uczynić San Marino krajem z najgęstszą na całym globie siecią dróg i założyć dwadzieścia kilometrów kanalizacji. Lewicowy rząd na początku lat 50. wdał się w utarczki graniczne z rządzonymi przez centroprawicę Włochami, które chciały w ten sposób zmniejszyć potencjał gospodarczy kraju płynący z turystyki. Gdy 30 września 1957 r. na stronę opozycji antyrządowej przeszło pięciu deputowanych partii socjalistycznej (co doprowadziło do zrównania w Wielkiej Radzie sił opozycji i rządu do 30 na 30) w miejscowości Rovreta przy samej granicy z Włochami chadecy powołali rząd rewolucyjny, który zyskał uznanie konsula Stanów Zjednoczonych. Mimo braku poparcia międzynarodowego dla nowego rządu, do San Marino wkroczyły wojska włoskie składające się z oddziałów regularnej armii i żandarmerii. Rząd postawił w odpowiedzi w stan gotowości korpus żandarmerii i sformował uzbrojoną w dubeltówki milicję ludową. Rząd San Marino ustąpił na skutek głodu, który nastąpił w wyniku blokady kraju. Na skutek interwencji włoskiego wojska w kraju z administracji zwolniono wszystkich zwolenników rządu, a 29 deputowanych utraciło mandaty. Kilku z nich trafiło do więzienia. 27 działaczy (w tym kapitanowie regenci) trafiło pod sąd z zarzutami zdrady stanu. Pucz doprowadził do kryzysu gospodarczego, a tymczasowy rząd chadecki zakazał manifestacji i zebrań politycznych. Aby uniemożliwić lewicy wygranie w wyborach, rząd ten zreformował prawo wyborcze, w rezultacie wybory w 1959 roku wygrali chadecy.

Geografia San Marino. San Marino jest państwem położonym w całości na terytorium górzystym, w Apeninie Toskańsko-Emiliańskim. San Marino jest najstarszym i jednym z najmniejszych państw Europy (zaraz po Watykanie i Monako). Kraj jest enklawą na terenie Włoch.Państwo to od 1400 roku określa siebie jako "republikę". Ustrój opiera się m.in. na Statucie z 1600 roku, którego unormowania obowiązują do dziś, a także innych ustawach i zwyczajach konstytucyjnych. Choć formalnie niezależna i niepodległa, Republika San Marino związana jest z Włochami od 1862 roku traktatem o przyjaźni, a od 1954 roku unią celną i walutową.

San Marino wstąpiło do Rady Europy w 1988 i przewodniczyło tej organizacji w pierwszej połowie roku 1990.

W 1992 r. zostało członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych.

XXI wiek[ | edytuj kod]

W 2002 r. San Marino na mocy porozumienia z Unią Europejską przyjęło walutę euro, zastępując używany dotychczas na mocy porozumienia z Włochami lir włoski.

Ustrój polityczny[ | edytuj kod]

Podwójny tron Kapitanów-Regentów

Osobne artykuły: Ustrój polityczny San Marino i Podział administracyjny San Marino.

Władzę ustawodawczą w kraju sprawuje wybierana w wyborach powszechnych Wielka Rada Generalna złożona z 60 członków. Jej kadencja trwa 5 lat. Wielka Rada Generalna co 6 miesięcy mianuje pełniących rolę głowy państwa dwóch kapitanów regentów. Wybiera także Radę Dwunastu, która jest organem sprawiedliwości i zarazem sądem III instancji.

Włochy (Republika Włoska, wł. Italia, Repubblica Italiana) – państwo położone w Europie Południowej, na Półwyspie Apenińskim, będące członkiem wielu organizacji, m.in.: UE, NATO, należące do ośmiu najbardziej uprzemysłowionych i bogatych państw świata – G8.Stany Zjednoczone, Stany Zjednoczone Ameryki (ang. United States, US, United States of America, USA) – federacyjne państwo w Ameryce Północnej graniczące z Kanadą od północy, Meksykiem od południa, Oceanem Spokojnym od zachodu, Oceanem Arktycznym od północnego zachodu i Oceanem Atlantyckim od wschodu.

Władza wykonawcza jest w rękach Kongresu Stanu złożonego z 10 sekretarzy (ministrów) i Rad Zamków zajmujących się poszczególnymi dziedzinami gospodarki.

Partie polityczne w San Marino:

Postępowa Demokratyczna Partia San Marino

Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia San Marino

Socjalistyczna Partia San Marino

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Cysterna (z łac. cisterna, od cista paka; gr. kistê, kosz), zbiornik do gromadzenia i przechowywania cieczy, zwykle wody. Najczęściej cysterny służyły do gromadzenia deszczówki. Ich wielkość i pojemność zależała od potrzeb mieszkańców (od kilkunastu litrów do tysięcy metrów sześciennych – rezerwuary).

Lista kapitanów regentów San Marino od 1900 roku. Wybierani są od 1243 roku na sześciomiesięczną kadencję parami przez Radę Generalną San Marino. Pełnią funkcję głowy państwa. Kadencja rozpoczyna się 1 kwietnia oraz 1 października każdego roku.

Central Intelligence Agency, CIA (pol. Centralna Agencja Wywiadowcza) – rządowa agencja służby wywiadowczej USA, zajmująca się pozyskiwaniem i analizą informacji o zagranicznych rządach, korporacjach i osobach indywidualnych oraz opracowywaniem, na podstawie tych informacji, raportów dla instytucji rządowych USA. Agencja organizowała także operacje, których celem była interwencja w wewnętrzne sprawy wybranych państw, od propagandy po wspieranie oddziałów paramilitarnych. Jednym z wielu przykładów takich interwencji jest udział w organizacji zamachu stanu w Iranie w 1951 (Operacja AJAX).

Prezbiterium, arch. chór kapłański – przestrzeń kościoła przeznaczona dla duchowieństwa oraz służby liturgicznej (m.in. ministrantów). Zwykle jest wydzielone od reszty świątyni podwyższeniem, balustradą lub łukiem tęczowym i wyodrębniające się wizualnie z bryły kościoła. Nazwa pochodzi od słowa prezbiter - ksiądz.

Kolumna – pionowa podpora architektoniczna o kolistym przekroju trzonu. Jeden z najstarszych i najpowszechniej stosowanych w architekturze elementów podporowo-dźwigowych pełniących funkcje konstrukcyjne, budowany od czasów starożytnych.

Sigismondo Pandolfo Malatesta (ur. 19 czerwca 1417 w Rimini, zm. 7 października 1468 tamże) – włoski kondotier zwany wilkiem z Rimini (wł. il lupo di Rimini), syn Pandolfa III Malatesty i jego kochanki Antonii da Barignano. Od 1432 był panem (wł. signore) Rimini i Fano, podczas gdy jego brat Domenico Malatesta był panem Ceseny.

Diecezja San Marino-Montefeltro (łac. Dioecesis Sammarinensis-Feretranus) – katolicka diecezja w San Marino, obejmująca swoim zasięgiem cały kraj oraz część Włoch. Siedziba biskupa znajduje się w katedrze Świętego Bartłomieja w Pennabilli (Prowincja Rimini we Włoszech).