Sakrament
Podstrony: 1 [2] [3] [4]
Księga Daniela [Dn lub Dan] – księga zaliczana do Pism (Ketuwim) Biblii hebrajskiej oraz ksiąg prorockich chrześcijańskiego Starego Testamentu. Jej autorstwo przypisuje się tradycyjnie Danielowi. Czas jej powstania datuje się obecnie na okres od połowy VI wieku po 164 rok przed Chrystusem. Księga została zredagowana częściowo w języku hebrajskim, a częściowo w aramejskim. Dwa ostatnie rozdziały tej księgi, według katolickiego i prawosławnego kanonu, zostały napisane w języku greckim i nie są uznawane za natchnione przez judaizm i protestantyzm. Treść księgi wiąże się z postacią proroka Daniela, żyjącego na dworze babilońskim i perskim na przełomie VII i VI wieku przed Chr. Składa się na nią osiem opowiadań o Danielu i cztery jego wizje.Chrześcijańskie wyznania wiary lub symbole wiary, to zazwyczaj krótkie i zwięzłe, układane przez wspólnotę uczniów Chrystusa zbiory podstawowych prawd wiary. Tradycja spisywania krótkich formuł wyznania wiary sięga czasów apostolskich, szereg z nich można odnaleźć już w pismach nowotestamentalnych.
Sakrament (łac. sacramentum, gr. μυστήριον /mystērion/) – w chrześcijaństwie obrzęd religijny rozumiany jako widzialny znak lub sposób przekazania łaski Bożej, ustanowiony, zgodnie z wiarą, przez Chrystusa. W tradycji wschodniej chrześcijaństwa sakramenty nazywa się „tajemnicami”.
Historia rozumienia sakramentów i ich liczby[ | edytuj kod]
Obrzędy chrześcijańskie zwane sakramentami mają swą długą historię, sięgającą jeszcze historii Izraela. Doktryna sakramentu, zwłaszcza w tradycji Zachodniego chrześcijaństwa formowała się dość długo. W epoce Ojców Kościoła termin sakrament posiadał bardzo szerokie znaczenie semantyczne. Początki procesu ograniczenia znaczenia tego terminu sięgają wieku XII, kiedy zawężono kryteria. Ostatecznie, proces ten doprowadził do sformułowania doktryny, zgodnie z którą wśród wielości znaków na miano sakramentu, według tych zawężonych kryteriów, zasługuje siedem obrzędów. Historia sakramentu we wschodnim chrześcijaństwie była znaczenie mniej burzliwa.
Historia terminu[ | edytuj kod]
Początki słowa sakrament sięgają Starego Testamentu, gdzie oznacza on tajemne zamiary Boga Stwórcy wobec stworzeń, cel jaki wyznacza on światu, objawione jedynie Jego wyznawcom – użyte jest tu greckie słowo mystērion (LXX). Tak Księga Mądrości 2,22 oraz Księga Daniela 2,27. W Ewangeliach takie użycie słowa występuje w wypowiedzi Jezusa o poznaniu tajemnicy Królestwa przez Jego uczniów (por. Mk 4,11 i paralelne ewangelie). Używał go także św. Paweł w swych listach. We wczesnych listach Apostoła, m.in. w Liście do Rzymian, nauczanie o tajemnicy-mystērion objawionej narodom znajdujemy w siedmiu miejscach. Pisał on:
Temu, który ma moc utwierdzić was zgodnie z Ewangelią i moim głoszeniem Jezusa Chrystusa, zgodnie z objawioną tajemnicą, dla dawnych wieków ukrytą, (26) teraz jednak ujawnioną, a przez pisma prorockie na rozkaz odwiecznego Boga wszystkim narodom obwieszczoną, dla skłonienia ich do posłuszeństwa wierze, Bogu, który jedynie jest mądry, przez Jezusa Chrystusa, niech będzie chwała na wieki wieków. Amen. (Rz 16, 25-27)
Sakrament pokuty i pojednania – chrześcijański obrzęd oczyszczenia z grzechów. Jest uznawany za drugi, po chrzcie, „sakramentalny znak, który ukazuje i zarazem urzeczywistnia pokutę i pojednanie”. W obrzędzie tym wierni indywidualnie odsłaniają spowiednikowi swoje grzechy i swój stan człowieka poddanego grzechowi. Postanawiają wyrzec się grzechu i z nim walczyć. Przyjmują nałożoną karę czyli pokutę sakramentalną i otrzymują rozgrzeszenie. Jest jednym z sakramentów w katolicyzmie oraz w prawosławiu. W Kościele katolickim współcześnie zalicza się go, obok namaszczenia chorych, do sakramentów uzdrowienia (KKK 1420-1532). Miłość /(łac.) caritas, amor, dilectio, (gr.) ἀγάπη (agape)/ – wewnętrzne, duchowe doświadczenie, będące podstawowym źródłem szczęścia człowieka. Wypływa z miłości Boga, będąc darem darmo otrzymanym (por.Rz 5,5), i ma swoją kontynuację w miłości bliźniego – przede wszystkim braci w wierze, tworząc z nich wspólnotę, /(gr.) κοινωνία (koinonia)/ (por. 1J 1,3), czyli Kościół. Obejmuje także całą ludzkość, szczególnie biednych, chorych, uwięzionych, a także nieprzyjaciół (Por. Mt, 25,31-46; Mt 5,44). Dokonuje się w wolności i prawdzie – jest więc możliwa wyłącznie między osobami, poprzez wzajemne obdarowywanie się dobrem. W chrześcijaństwie miłość rozumiana jest przede wszystkim jako wlana cnota teologiczna.
W późniejszych listach Pawła mystērion nabiera znaczenia urzeczywistnienia tego odwiecznego tajemnego planu Boga w Jezusie Chrystusie. Tak też używali go wcześni Ojcowie Kościoła, tzw. Ojcowi apostolscy, jak Ignacy z Antiochii, Justyn Męczennik czy Meliton z Sardes. Określali oni mianem mystērion „zbawcze wydarzenia życia Jezusa, rozumiane jako wydarzenia, w których jedyna tajemnica Boga («mystērion tou Theou») się objawiła i urzeczywistniła”. Ignacy w Liście do Efezjan 19,1 mówił o trzech tajemnicach – o dziewictwie Maryi, jej porodzie i śmierci Chrystusa. Misteriami-tajemnicami Ojcowie nazywali także zapowiadające Jezusa Chrystusa proroctwa i symboliczne figury Starego Testamentu Jedną z takich figur-sakramentów była skała, z której w sposób cudowny wytrysnęła woda dla spragnionych na pustyni Izraelitów. Sam św. Paweł napisał, że była ona symbolem Chrystusa:
Pili zaś z towarzyszącej im duchowej skały, a ta skała – to był Chrystus (1 Kor 10,4; por. Księga Liczb 20,7-13)
W III w. łacińskie przekłady biblijne tłumaczyły słowo mystērion zamiennie: albo jako mysterium, albo jako sacramentum. Tertulian (150–240 r.), prawdopodobnie chcąc uniknąć skojarzeń z misteriami pogańskimi, używał jedynie słowa sacramentum. Jego zakorzenienie w kulturze Cesarstwa Rzymskiego sprawiło, że uznawał natomiast analogię pomiędzy chrztem a składaniem przysięgi – po łacinie nazywanej sacramentum – przez legionistów, którzy całym życiem wiązali się z armią cesarską. Ponieważ cesarzowi przypisywano cechy boskie, służba w szeregach jego armii była traktowana jako coś świętego.
Augustyn z Hippony (354–430 r.) używał słowa sakrament w wielu znaczeniach, np. stosował je do rytów religijnych Starego i Nowego Testamentu, do figur i symboli biblijnych – jako odnoszących się do wielkiego sakramentu-tajemnicy Chrystusa i Kościoła. Doprecyzował on, że są świętymi znakami zewnętrznymi, wyrażającymi wewnętrzną niewidzialną rzeczywistość i, jako znaki, są one podobne do wyrażanej rzeczywistości duchowej. Nauczał też, że sakramenty-znaki udzielają tej łaski, którą oznaczają. Augustyn dał w ten sposób podstawy późniejszej, scholastycznej definicji sakramentu jako skutecznego znaku łaski (signum efficax gratiae). Augustyn jednoznacznie też wypowiadał się na temat sakramentalności małżeństwa. Jego nauczanie zaważyło na późniejszym włączeniu chrześcijańskiego związku mężczyzny i kobiety do liczby siedmiu sakramentów.
Najważniejsze sakramenty u Ojców Kościoła[ | edytuj kod]
Badając najstarsze tradycje teologiczne, można łatwo dostrzec to, iż w praktyce i nauczaniu chrześcijańskim centralne miejsce zajmowały sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego – chrzest, w ramach którego udzielano także Bierzmowania, oraz eucharystia. Ignacy Antiocheński w Liście do Rzymian 7, 3, Justyn Męczennik, Ireneusz z Lyonu nazywali te sakramenty wiarą i miłością. Augustyn z Hippony (354-430) stwierdził w Odpowiedziach na zapytania Januariusza I,1 (Listy 54-55), że „(Chrystus) zespolił społeczność swojego nowego ludu niewielką liczbą sakramentów łatwych do wykonania i mających bardzo jasne znaczenie, jakimi są chrzest, uświęcony wezwaniem Trójcy Świętej, uczestnictwo w ciele i krwi Pańskiej oraz kilka innych, wzmiankowanych w pismach kanonicznych”. Ojcowie greccy w kontekście nauki o przebóstwieniu wyróżniali zawsze chrzest i eucharystię. Maksym Wyznawca w swym dziele Mystagogia zajmował się samym chrztem i eucharystią. Również Mikołaj Kabazylas w De vita in Christo omawiał wyłącznie trzy sakramenty inicjacji chrześcijańskiej.
Początki procesu dookreślenia i zawężenia (XI-XII w.)[ | edytuj kod]
W wieku XI kontynuowano tradycję mówienia przede wszystkim o sakramentach wtajemniczenia chrześcijańskiego. Św.Piotr Damiani († 1072) poszerzył temat sakramentów o kapłaństwo, mówiąc o „trzech ważniejszych sakramentach”. Średniowieczne wymagania co do ustanowienia sakramentów były mniejsze niż później, w teologii nowożytnej. Jak podkreślił Yves Congar OP, zgadzano się wtedy z łatwością na ustanowienie sakramentów przez Boga w sposób pośredni. Inny tekst, Libellus de sacramentis, mówił: „Święta i powszechna Matka Kościół... przyjmuje wiele sakramentów. Jednak tylko nieliczne z nich, a mianowicie dwa, zostały ustanowione przez samego Chrystusa, niektóre ustanowili Apostołowie”. Szeroki zakres semantyczny terminu sakrament, powszechny w epoce Ojców Kościoła, w pismach teologów XII wieku został stopniowo utracony. Dążyli oni do zawężenia znaczenia w celu osiągnięcia większej precyzji, zgodnej z przyjętymi kryteriami. Oprócz Hugona ze św. Wiktora (1096 ok. - 1141) oraz Abelarda (1079–1142), przede wszystkim Piotr Lombard (ok. 1100–1160) sformułował trzy kryteria konstytutywne dla każdego sakramentu. Mianowicie miał to być (1) znak (2) ustanowiony przez wolę Bożą i (3) będący przyczyną łaski, której jest znakiem. W świetle tych trzech kryteriów ustalono, że spośród wszystkich obrzędów chrześcijańskich tylko siedem zasługuje na miano sakramentów
Również w pierwszej połowie XII w. skupiano się jeszcze tradycyjnie na sakramentach inicjacji chrześcijańskiej. Krótko przed rokiem 1140 Suma Sententiarum określała chrzest i sakrament ołtarza jako „dwa główne sakramenty”. Również Hugon od św. Wiktora (1096-1141) tradycyjnie przywiązywał szczególną wagę do trzech sakramentów: chrztu, bierzmowania i eucharystii. Podobne ujęcie spotkać można u Ruperta z Deutz (1070-1130) oraz, wcześniej, u biskupa Paryża z VIII wieku, Hugona z Rouen, który twierdził, że te właśnie sakramenty „tworzą państwo Boże” .
Definicje podręcznikowe (przełom XII i XIII w.)[ | edytuj kod]
W XII i XIII w. podręczniki teologiczne, zwane sumami teologicznymi, zaczęły podawać systematyczne definicje sakramentów, których główny sens wyraziło słynne zdanie Tomasza z Akwinu:
Nie każdy znak rzeczy świętej jest sakramentem (...), są nim jedynie te [znaki], które oznaczają doskonalenie ludzkiej świętości.
Tomasz też podał dwa główne rodzaje motywów wyróżnienia siedmiu sakramentów Kościoła: ze względu na łaskę jaką przynoszą dla kultu Bożego oraz ze względu na rodzaj łaski, którą przynoszą by leczyć to co zniszczył grzech. Stąd małżeństwo np. uznał za sakrament leczący pożądliwość (concupiscentia) oraz przeciwdziałający skutkom śmierci, będącej konsekwencją grzechu i powodującej zmniejszanie się liczby wierzących. Odtąd zastosowanie słowa sakrament zawężono do siedmiu sakramentów. Tomasz z Akwinu jednak zdecydowanie podkreślał pierwszeństwo w ważności chrztu i eucharystii. Powszechnie, od czasów patrystycznych przyjmowano, że woda i krew, kóre wypłynęły z przebitego boku Chrystusa ukrzyżowanego, były figurą sakramentów tworzących Kościół. Nawiązując do tego wskazywał, że sakramenty czerpią swą moc z męki Chrystusa, i że najważniejszymi sakramentami są chrzest i eucharystia.
Liczba siedem w nauczaniu Magisterium (XIII-XVI w.)[ | edytuj kod]
W magisterialnych orzeczeniach Kościoła liczba siedmiu sakramentów pojawia się po raz pierwszy w 1208 w wyznaniu wiary skierowanym przeciw błędom Waldensów, gdzie wymienia się je wszystkie. Wymieniono je także na Soborze Liońskim II (1274) (w Wyznaniu wiary Michała Paleologa). Dwieście lat później, na Soborze florenckim (1439) w Dekrecie dla Ormian /Decretum pro Armeniis/, wymieniono i opisano siedem sakramentów, używając arystotelesowskich kategorii materii i formy.
W dobie reformacji i kontr-reformacji (XVI-XIX w.)[ | edytuj kod]
Prądy reformacyjne w dużym stopniu poddały krytyce tradycyjne rozumienie sakramentu. We wspólnotach protestanckich, które powstały w XVI wieku, stosunek do rzeczywistości sakramentalnej Kościoła nie był jednolity. Stanowisko anglikańskie ukształtowało się również pod wpływem reformacji luterańskiej. Marcin Luter mówił o dwóch sakramentach ustanowionych przez samego Chrystusa. Zarówno w jego nauczaniu, jak i w Wyznaniu augsburgskim, mowa była o trzech sakramentach: o chrzcie i sakramencie ołtarza, jak również o spowiedzi. Melanchton, w dyskusji ze stroną katolicką, w swoim dziele Obrona Wyznania augsburskiego (art. XIII) powoływał się na brak precyzji i chwiejność dawnej teologii w tej kwestii. Uznał za zasadne tylko te obrzędy, których ustanowienie przez Boga zostało wyraźnie poświadczone.
Katolicki kontrreformacyjny Sobór trydencki (1545-1563) w dekrecie De sacramentis (1547) stwierdził, że sakramentów nie jest „więcej lub mniej niż siedem”. Zabronił też twierdzeń, że „któryś z tych siedmiu nie jest prawdziwie i odrębnie sakramentem”. Jednocześnie jednak, odczytując wcześniejszą tradycję, sobór opowiedział się za tradycją ukazującą zróżnicowanie tych sakramentów co do ważności. W czasie sesji VII w marcu 1547 r. zostało potępione zdanie głoszące, że owe siedem sakramentów są sobie równe pod każdym względem. Kwestię tę omawiano wcześniej, 29 stycznia tego roku, ponieważ pojawiły się dwie opinie. Jedni teolodzy uważali, że nie powinno się potępiać tego zdania bez jakichś dodatkowych wyjaśnień, drudzy natomiast byli przekonani, że zdanie to jest błędne i fałszywe, potępione już od dawna przez różne autorytety. Ostatecznie najwyraźniej przeważyła ta druga opinia. Nauczanie Soboru trydenckiego skrystalizowało stanowisko teologii katolickiej na następne cztery stulecia.
Reforma Soboru watykańskiego II (XX w.)[ | edytuj kod]
W XX wieku, w przededniu Soboru watykańskiego II teologowie wracający do źródeł podjęli na nowo refleksję nad systematyzacją sakramentów, w kontekście sakramentalnej natury Kościoła i jego zbawczej roli. Jedną z ważniejszych pozycji na ten temat była opublikowana w 1959 r. książka flamandzkiego teologa Edwarda Schillebeeckxa OP, napisana z pozycji tomistycznych: Chrystus, Sakrament spotkania z Bogiem. Autor ukazał sakramentalny wymiar osoby Chrystusa, a także Kościoła jako Jego ciała. Refleksja Schillebeeckxa znalazła wyraz w dokumentach Soboru. Konstytucja dogmatyczna o Kościele zaraz na początku mówi o Kościele jako o sakramencie zbawienia:
Kościół jest w Chrystusie niejako sakramentem, czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego. (Lumen gentium 1)
Magisterium posoborowe zasadniczo podtrzymało trydencką liczbę siedem, lecz jednocześnie przywróciło praktyce sakramentalnej właściwy kontekst i jedność, umieszczając poszczególne sakramenty w całościowej wizji Kościoła-sakramentu i kładąc nacisk na konieczność wtajemniczenia chrześcijańskiego. Całość siedmiu sakramentów została na nowo ukazana jako nieodłączny element tkanki liturgii Kościoła, celebrującej centralne wydarzenie zbawcze chrześcijaństwa, którym jest Misterium paschalne.
Świadczy o tym dział drugi „Siedem Sakramentów Kościoła” (nn. 1210-1690) Katechizmu Kościoła Katolickiego, będącego bezpośrednim owocem Soboru. W sposób wymowny, poprzedził go dział pierwszy pt. „Ekonomia sakramentalna” (nn. 1076-1209). Siedem sakramentów jest, według Katechizmu, częścią sakramentalnego wymiaru całego Kościoła, a źródłem jest Misterium paschalne:
W tym czasie Kościoła Chrystus żyje oraz działa teraz w Kościele i z Kościołem w nowy sposób, właściwy dla tego nowego czasu. Działa przez sakramenty; wspólna Tradycja Wschodu i Zachodu nazywa to działanie „ekonomią sakramentalną”, która polega na udzielaniu (czy „rozdzielaniu”) owoców Misterium Paschalnego Chrystusa w celebracji liturgii „sakramentalnej” Kościoła (KKK 1076).
Sola scriptura (łac. jedynie Pismem) – jedna spośród pięciu zasad protestantyzmu, stanowiąca formalną zasadę teologiczną, w odróżnieniu od zasad materialnych – solus Christus, sola gratia oraz sola fide. Głosi, że Pismo Święte jest samowystarczalnym źródłem wiary chrześcijańskiej, a w konsekwencji – jedynym autorytetem Kościoła rozstrzygającym w kwestiach wiary i praktyki. Stąd też, w myśl zasady sola scriptura, a w przeciwieństwie do doktryny katolickiej i prawosławnej, protestantyzm nie uznaje tradycji i ustaleń Kościoła za samodzielne normatywne instancje dla wiary chrześcijańskiej (są to co najwyżej normy podporządkowane autorytetowi Pisma Świętego).Katolicyzm – doktryna Kościoła chrześcijańskiego – jedna z dwóch grup Kościołów, obok Kościoła prawosławnego, powstałych w wyniku rozłamu w Kościele chrześcijańskim w 1054 (tzw. schizmy wschodniej). Jedna z największych grup wyznań chrześcijańskich, obok prawosławia i protestantyzmu oraz ogół zasad wiary i życia religijnego do których odwołuje się Kościół Kościół katolicki wraz z Kościołami wschodnimi pozostającymi z nim w pełnej jedności, wspólnoty tradycjonalistyczne, starokatolickie oraz część anglikańskich, liberalnych i niezależnych.
Posoborowe nauczanie Kościoła obszernie czerpie z odnowy sakramentologii okresu soborowego, która wróciła do źródeł biblijnych i patrystycznych. Papież Jan Paweł II całą swą refleksję nad sakramentem małżeństwa zawartą w katechezach „Mężczyzną i niewiastą stworzył ich” odniósł do wizji sakramentalnej Kościoła sprzed ustalenia liczby sakramentów, nazwał ją wizją biblijno-patrystyczną i uznał tę wizję za szerszą, pierwotniejszą i bardziej podstawową:
Dotychczas bowiem wyrazem „sakrament” posługiwaliśmy się (zgodnie zresztą z całą tradycją bibilijno-patrystyczną) w znaczeniu szerszym niż to, jakie jest właściwe dla późniejszego i współczesnego słownictwa teologicznego (...) wedle rozpowszechnionej teorii „hylemorficznej”, przyjętej i pogłębionej przez Tomasza z Akwinu i całą tradycję scholastyczną. W stosunku do tego zacieśnionego już znaczenia wyrazu „sakrament” w naszych rozważaniach posługiwaliśmy się dotąd znaczeniem szerszym, i chyba także pierwotniejszym oraz bardziej podstawowym.
Zmartwychwstanie lub wskrzeszenie zmarłych (z łac. resurrectio mortuorum; gr. ανάστασις νεκρων /anastasis nekron/), przywrócenie do życia osób zmarłych.Henryk Pietras (ur. 23 września 1954 w Dębieńsku k. Rybnika) — jezuita, patrolog, bizantynolog, długoletni dyrektor Wydawnictwa WAM, rektor "Ignatianum".
Dyskusja nad doktryną o siedmiu sakramentach w XX w.[ | edytuj kod]
Różni XX wieczni autorzy zajmujący się teologią sakramentów – podkreślając korzyści płynące z dokonanej w średniowieczu systematyzacji sakramentalnego wymiaru życia Kościoła na siedem sakramentów – ukazują też jednostronność i ograniczenia tego ujęcia. Liam G. Walsh OP zwrócił uwagę, że podział na siedem sakramentów był owocem syntezy teologów średniowiecznych, którzy dookreślili definicje sakramentu św. Augustyna i zarezerwowali to słowo do obrzędów, które spełniały tę definicję. Nie obyło się to jednak bez ryzyka utracenia czegoś ważnego:
Wytworzyło to bardziej precyzyjne myślenie i język na temat obrzędów sakramentalnych. Niosło to oczywiście także ryzyko odseparowania tych siedmiu obrzędów od szerszego kontekstu symbolicznej działalności i proklamacji słowa, które stale miał na uwadze św. Augustyn, gdy używał słowa „sakrament”
Louis Bouyer zauważył, że nowożytna neoscholastyczna metoda przedstawiania teologii sakramentów odeszła od myśli św. Tomasza i zupełnie zaniedbywała wzajemne powiązania siedmiu sakramentów. Zaczęły one funkcjonować jako siedem równoległych i absolutnie podobnych do siebie kanałów łaski. Tymczasem Kościół, zanim w późnym średniowieczu zdefiniował liczbę sakramentów, rozumiał je jako części składowe jednej całości. Całość ta była skupiona wokół Eucharystii. I w praktyce w pierwszym tysiącleciu tak przeżywane sakramenty były ważniejsze dla życia Kościoła, niż później siedem sakramentów traktowanych osobno.
Również prawosławny teolog, metropolita Jan (Ziziulas) zwrócił uwagę, że odesłanie Eucharystii do porządku siedmiu sakramentów, jako sakramentu równego pozostałym, zubożyło jej pierwszoplanową rolę w Kościele:
Powiedzieć, że Eucharystia jest niezbędna jako jeden z „siedmiu sakramentów” Kościoła jest czymś jednym, a czym innym uważać ją za najwyższe objawienie Kościoła jako takiego. Tylko wtedy, gdy uważamy, że Eucharystia jest objawieniem Kościoła w jego idealnej i historycznej jedności, a przede wszystkim i ponad wszystko objawieniem biskupa jako przewodniczącego i głowy zgromadzenia eucharystycznego, która jednoczy Kościół Boży w czasie i przestrzeni – rozpoznamy w każdym z tych [sakramentów] ich głęboką eklezjologiczną zawartość. Ale teologia zachodnia, od czasu scholastyki, przestała widzieć rzeczy w ten sposób. Odesłana do porządku „siedmiu sakramentów”, Eucharystia stała się jednym z wielu środków pomocnych do zbawienia człowieka, ujmowana w indywidualistycznym sensie, raczej niż jako bezpośredni wyraz zbawienia, które zasadniczo polega na zjednoczeniu człowieka z Bogiem w Chrystusie.
Septuaginta (z łac. siedemdziesiąt; oznaczana rzymską liczbą LXX oznaczającą 70, w wydaniach krytycznych przez symbol S {displaystyle {mathfrak {S}}} ) – pierwsze tłumaczenie Starego Testamentu z hebrajskiego i aramejskiego na grekę. Nazwa pochodzi od liczby tłumaczy, którzy mieli brać udział w pracach nad przekładem. Przekład ten powstał pomiędzy 280 a 130 rokiem p.n.e. w Aleksandrii, a jest dziełem wielu tłumaczy.Obrona Wyznania augsburskiego (Apologia Konfesji Augsburskiej, łac. Apologia Confessionis Augustanae) – dzieło napisane przez Filipa Melanchtona w odpowiedzi na Konfutację Wyznania augsburskiego, zatwierdzoną przez cesarza Karola V odpowiedź strony katolickiej na Wyznanie augsburskie. Obrona Wyznania augsburskiego weszła w skład Księgi zgody jako jedna z ksiąg wyznaniowych luteranizmu.
Włoski teolog Carlo Rocchetta zwrócił uwagę, że zdefiniowanie siedmiu sakramentów przez Trydent (1545-1563) miało przeciwdziałać podważaniu przez protestantów pochodzenia tych sakramentów od Chrystusa, ale nie zamierzało ucinać dyskusji na temat, w jaki sposób pochodzą one od Zbawiciela. Źródło sakramentów należy odnaleźć w męce, śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa:
Oznacza to, że bardziej niż szukać konkretnych i anegdotycznych okoliczności dokładnego momentu ustanowienia poszczególnych sakramentów ze strony Chrystusa, należy związać całokształt sakramentów z tym najważniejszym wydarzeniem z życia Chrystusa, którym jest jego Misterium paschalne, z którego jak ze źródła, bierze się ich początek i ich własna zbawcza skuteczność.
Żal doskonały (łac. contritio) – ból z powodu popełnionego grzechu wynikający z miłości do Boga. Gładzi on wszystkie grzechy (także ciężkie) nawet wtedy, kiedy nie jest możliwe przystąpienie do spowiedzi, choć zakłada zarazem pragnienie tego sakramentu, kiedy tylko nadarzy się okazja. Temat ten podejmowali m.in. św. Tomasz z Akwinu oraz Sobór Trydencki. Jest jedyną formą odstępstwa, kiedy można przyjąć Komunię Świętą bez spowiedzi i wzbudzić w sobie żal doskonały, a kiedy nadarzy się okazja należy przystąpić do spowiedzi w konfesjonale. Z tej możliwości mogą skorzystać katolicy przekonani, iż otrzymają rozgrzeszenie w konfesjonale.Sakramentalia (l.poj. sakramentale) – w katolicyzmie i prawosławiu znaki święte, które z pewnym podobieństwem do sakramentów oznaczają skutki, przede wszystkim duchowe; przedmioty lub czynności o charakterze religijnym zbliżone w swym znaczeniu do sakramentów, którymi Kościół posługuje się do osiągnięcia określonych skutków natury duchowej i innej.
Rocchetta podkreśla też, że różnorodności siedmiu sakramentów, a także sakramentaliów nie należy rozumieć jako „poszatkowania wydarzenia Paschy”. Są one bowiem promieniowaniem i uobecnieniem paschalnego eschatonu, którym jest Chrystus.
Poza wydarzeniem paschalnym wskazuje się również inne okoliczności z życia Jezusa odpowiadające temu czym w swej istocie są sakramenty, np. chrzest w Jordanie jako podstawa chrztu chrześcijańskiego, wspólnota stołu z uczniami i innymi ludźmi jako zapowiedź Eucharystii albo uzdrowienia jako podstawa sakramentu namaszczenia chorych.
Niemiecki dogmatyk Johann Auer podobnie podkreślił, że sakrament przeżywany jako pojedynczy obrzęd nie ma prowadzić wiernego na manowce odizolowanej egzystencji duchowej, gdzie będzie się troszczył jedynie o własne zbawienie. Przeciwnie pojedyncze osoby przez życie sakramentalne są wyprowadzane z izolacji i egotyzmu. Stają się członkami wspólnoty Kościoła i uczestnikami wolności dzieci Bożych, „mocą krzyża Chrystusa, w miłości Ducha Świętego, na chwałę Boga Ojca przez cały czas i na wieczność”.
Marie-Dominique Chenu OP zwrócił uwagę, że pojawienie się na przełomie XII i XIII stulecia formuły siedmiu sakramentów, jakkolwiek było dobrodziejstwem, doprowadziło do „dewaluacji pozostałego wymiaru sakramentalnego” Kościoła. Liczba siedem była dlatego, że rozumiano sakramenty jako „remedium” wobec siedmiu grzechów w człowieku. Postulował też, by studium zaczynać od poszczególnych sakramentów, by na końcu ukazać wizję ogólną
Podstrony: 1 [2] [3] [4]