Ryft
Zatoka Koryncka (nowogr.: Κορινθιακóς κóλπος, Korintiakos Kolpos) – głęboka, wąska zatoka, wschodnia odnoga Morza Jońskiego, od którego oddziela ją na zachodzie Zatoka Patraska. Położona wewnątrz Grecji, rozdziela Peloponez (na południu) od kontynentu (na północy). Rozciąga się od cieśniny Riońskiej na zachodzie, po Przesmyk Koryncki na wschodzie. Długość akwenu 130 km, szerokość 8,4–32,0 km, głębokość do 935 m. Wody zatoki bogate w ryby. Na północno-zachodnim skraju zatoki, miasto portowe Naupaktos, (dawniej nazywane Lepanto).Magma (stgr. μάγμα „gęsta maść”) – gorąca, stopiona masa krzemianów i glinokrzemianów z domieszkami tlenków i siarczków, z dużą ilością wody i gazów, powstająca w głębi Ziemi. Magma, która wydobywa się na powierzchnię jest nazywana lawą.
Trzęsienie ziemi – gwałtowne rozładowanie naprężeń nagromadzonych w skorupie ziemskiej, w wyniku przejściowego zablokowania ruchu warstw skalnych poruszających się wzdłuż linii uskoku. Uwalniająca się przy tym energia w około 20-30% rozchodzi się w postaci fal sejsmicznych, z których część dociera na powierzchnię Ziemi w postaci niszczących fal powierzchniowych.
Ryft − typ rowu tektonicznego o rozciągłości setek lub nawet tysięcy kilometrów, ograniczony równoległymi do siebie uskokami normalnymi.
Powstaje na skutek rozciągnięcia się skorupy ziemskiej, które powoduje wznoszenie się rozgrzanej materią płaszcza ziemskiego. Ryfty występują w obrębie kontynentów (ryfty śródkontynentalne), gdzie mogą wskazywać miejsce ich przyszłego rozpadu i wzdłuż grzbietów śródoceanicznych, gdzie są strefą wydobywania się magmy na powierzchnię i rozszerzania dna oceanicznego (spreading). Towarzyszą im wyraźne obniżenia terenu, doliny ryftowe.
Przykłady[ | edytuj kod]
Aktualnie obserwuje się tworzenie nowego ryftu na terytorium Etiopii, na północy regionu Afar, w miejscu zbiegu płyt tektonicznych: afrykańskiej, arabskiej i somalijskiej. Doszło tam do ogromnego pęknięcia skorupy ziemskiej. Zjawisko zapoczątkowane zostało we wrześniu 2005 r. serią niewielkich wstrząsów sejsmicznych oraz erupcją wulkanu koło Dabbahu, po których na powierzchni terenu pojawiło się kilkanaście niepozornych pęknięć ziemi. W 2009 r. stale powiększająca się szczelina główna osiągnęła 60 km długości, głębokość jej waha się od 2 do 12 km, a krawędzie oddalone są od siebie na całej jej długości średnio o 5 m.
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- Krzysztof Kowalski. Afryka pęka w szwach. „Rzeczpospolita”, 2009-11-27.