Grób Nuriejewa na cmentarzu prawosławnym w Sainte-Geneviève-des-Bois

Rudolf Nuriejew (tat. Rudolf Xämit ulı Nuriev; ur. 17 marca 1938 k. Irkucka, zm. 6 stycznia 1993 w Levallois-Perret) – jeden z najsłynniejszych tancerzy baletowych XX wieku.

Życiorys[ | edytuj kod]

Nuriejew urodził się w pociągu Kolei Transsyberyjskiej w pobliżu Irkucka. Jego rodzice byli Tatarami, mieszkali początkowo w Moskwie, później w wiosce w pobliżu Ufy, stolicy Baszkirii. Jego pasja nie spotkała się z aprobatą ojca i dlatego swoje pierwsze lekcje pobierał w tajemnicy. W 1955, w wieku 17 lat, Nuriejew rozpoczął naukę w Leningradzkiej Szkole Choreograficznej imienia Kirowa. W tym czasie często występował w zespołach folklorystycznych. Później przeniósł się do Moskwy, gdzie jego wykształceniem zajął się początkowo Asaf Messerer. Dalsze kroki w drodze do sławy młody uczeń stawiał w moskiewskiej szkole przy Teatrze Bolszoj. Mimo wielkiego zapału i charyzmy, Nuriejew nie poradził sobie w stolicy. Główną przyczyną jego niepowodzeń była trudna sytuacja finansowa. Dlatego też postanowił powrócić do leningradzkiej szkoły baletowej. Tam przez trzy lata kształcił się pod okiem legendarnego mistrza Aleksandra I. Puszkina. Ambitny artysta zachwycał publiczność na występach w ogólnokrajowym konkursie w stolicy, jak i w przedstawieniu dyplomowym w swojej szkole, po którym objął stanowisko solisty w Teatrze im. Kirowa. Podczas trzyletnich występów w balecie wykonywał pas de quatre w balecie Raymonda, pas de deux w Śpiącej Królewnie, pas de trois w balecie Jezioro łabędzie. Występował również w klasycznych przedstawieniach jak: Don Kichot, Dziadek do orzechów, Giselle. Podczas swoich występów w Teatrze Kirowa Nuriejew przejawiał predyspozycje do tworzenia własnych interpretacji i inwencji twórczej. Ze względu na olbrzymią popularność jego życie osobiste, jak i działalność artystyczna znalazły się w kręgu zainteresowań radzieckich służb bezpieczeństwa (KGB).

Mimo to w 1961 Nuriejew otrzymał szansę wystąpienia przed francuską widownią. Pierwszy występ radzieckiej grupy baletowej w Paryżu, z którą Nuriejew tam przybył, odbył się 1 czerwca. Podczas pobytu, ciekawy świata Nuriejew, dzięki dobrej znajomości francuskiego, zawarł znajomości z kilkoma Francuzami, głównie tancerzami, co spotkało się z zarzutami za strony opiekującego się grupą agenta KGB. Występy miały być kontynuowane w Londynie i 16 czerwca 1961 grupa udała się na lotnisku Le Bourget. Tam radzieccy agenci nie zezwolili Nuriejewowi na lot do Londynu, lecz nakazali mu powrót do ZSRR samolotem do Moskwy, który odlatywał niewiele później. Dzięki pomocy dwójki francuskich przyjaciół udało mu się poprosić na lotnisku o azyl polityczny. Po tym głośnym, a dla niego przełomowym kroku artysta otrzymał angaż w International Ballet, którego dyrektorem był Marquis du Cuevas. Duże znaczenie w karierze Nuriejewa odegrała Margot Fonteyn, z którą stworzył liczne duety. Ich występy zachwycały publiczność tym razem spoza obszaru Związku Radzieckiego. Niezapomniane kreacje tworzył też wraz z innymi wielkimi primabalerinami: Sylvie Guillem, Lynn Seymour, Evą Evdokimovą, Carlą Fracci, Marcią Haydee czy Natalią Markarowa i Karen Kain. Głośną kreacją był duet męski o silnej wymowie homoerotycznej z Christopherem Gable w 1964 w Images of Love MacMillana. Od tego momentu jego kariera nabrała tempa, występował w takich przedstawieniach jak Bajadera i Raymonda dla Royal Ballet. Współpracował również z baletem Fredericka Ashtona – Marguerite and Armand. W 1964 można było go podziwiać w Wiedniu w partiach z Jeziora Łabędziego. Artysta pracował też dla Baletu Królewskiego w Szwecji. Jego działalność artystyczna obejmowała także film. W 1972 wystąpił w filmie pt. Jestem tancerzem, jak i w Don Kichocie, którego był producentem. Jako aktor występował również w 1976, kiedy to otrzymał główną rolę w filmie Kena Russella Valentino. Zagrał także u boku Nastassji Kinski w filmie Odsłona (Exposed) z 1983. Oprócz tego opublikował dwie biografie. Jego kariera była niezwykle dynamiczna, nie ograniczał się do jednej formy wyrazu artystycznego. Współpracował z wieloma teatrami i grupami artystycznymi na całym świecie. Jego kreacje były zawsze wyrazem jego silnego indywidualizmu i wielkiego talentu.

W 1986, kiedy był kierownikiem artystycznym Baletu Opery Paryskiej, doszło do silnego konfliktu między Bejartem a Nuriejewem. Opera Paryska udzieliła wówczas Nuriejewowi pełnego poparcia. Niestety, ten 'sukces profesjonalny' przyszedł w czasie poważnego kryzysu w prywatnym życiu artysty. Kilka dni później w szpitalu w Toronto (1 kwietnia 1986) zmarł Eric Bruhn, wielki tancerz baletu duńskiego. Bruhn był największą miłością życia Nuriejewa i jego wieloletnim partnerem. W latach 90. w wyniku zaawansowanej choroby (w 1984 wykryto u niego AIDS) Nuriejew musiał ograniczyć swoje występy. W grudniu 1992 artysta zaprezentował się po raz ostatni w pożegnalnych kreacjach w Śpiącej królewnie oraz widowisku tanecznym Christoforo w Budapeszcie. 6 stycznia 1993, w przeddzień prawosławnego Bożego Narodzenia, Rudolf Nuriejew zmarł w szpitalu Notre Dame du Perpétuel Secours w Levallois-Perret.

Pochowany na największym rosyjskim cmentarzu w Europie poza Rosją w Sainte-Geneviève-des-Bois pod Paryżem.

Podstrony: 1 [2] [3] [4]