• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Ruch egzekucyjny



    Podstrony: 1 [2] [3] [4]
    Przeczytaj także...
    Demokracja – ustrój polityczny i forma sprawowania władzy, w których źródło władzy stanowi wola większości obywateli (sprawują oni rządy bezpośrednio lub za pośrednictwem przedstawicieli).Barbara Radziwiłłówna (ur. 6 grudnia 1520 lub 1523 w Wilnie, zm. 8 maja 1551 w Krakowie) – druga żona Zygmunta Augusta, królowa polska, wielka księżna litewska.
    Sumy zastawione na dobrach królewskich Korony Królestwa Polskiego według województw w 1569 roku (w czerwonych złotych)
    Procentowy udział królewszczyzn w stosunku do powierzchni dzielnic I Rzeczypospolitej

    Ruch egzekucyjny (znany także pod hasłem egzekucji praw, egzekucji dóbr, egzekucji dóbr i praw, popularyści, zamoyczycy) – ruch polityczny średniej szlachty w XVI w., postulatem którego było przeprowadzenie reform w dziedzinie sądownictwa, skarbowości i wojska oraz żądanie zwrotu nieprawnie trzymanych przez magnatów królewszczyzn i ograniczenia praw Kościoła (suwerenność Polski wobec papiestwa, uszczuplenie niektórych przywilejów Kościoła).

    Podatek – obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby realizacji zadań publicznych.Vivente rege – łacińskie określenie odnoszące się do elekcji i koronacji królewskiej dokonanej za życia poprzedniego króla. W przypadku wyboru na tron cesarski, mówi się czasem o elekcji vivente imperatore (za życia cesarza). Zazwyczaj dokonywano jej na wniosek samego władcy, który dążył do zapewnienia sukcesji swym potomkom.

    Postulaty[ | edytuj kod]

    Ruch ten zakładał istotne zmiany społeczne i polityczne w Rzeczypospolitej. Wśród postulatów wysuwanych przez ruch egzekucyjny były:

  • wyegzekwowanie praw i obyczajów zawartych w konstytucjach sejmikowych (czyli dawnych aktach prawnych), a także kodyfikacji prawa, stąd – 'egzekucja praw'
  • domagano się egzekucji dóbr (zwrotu królowi królewszczyzn, nielegalnie trzymanych przez wielu magnatów), stąd – 'egzekucja dóbr'
  • przestrzegania prawa o tzw. incompatibiliach (z 1504), czyli zakazie sprawowania przez jedną osobę wielu urzędów, i reguły osiadłości (urzędy ziemskie mogą być obejmowane tylko przez szlachtę zamieszkałą na danej ziemi)
  • zwiększenia uprawnień Sejmu; programowi egzekucjonistów towarzyszyło hasło nihil novi (nic nowego bez izby poselskiej) i wysuwali postulaty silnego rządu. Egzekucjoniści domagali się udziału całej szlachty w stanowieniu praw. Król ma reprezentować monarchię, senat magnaterię, izba poselska demokrację, a z tych trzech najistotniejszą siłą państwa miała być izba poselska
  • zniesienia uprzywilejowania duchowieństwa, opodatkowania go i sekularyzacji dóbr kościelnych (a konkretnie: sprzeciwiano się egzekucji wyroków sądów kościelnych w sporach o dziesięcinę i inne kwestie ekonomiczne; domagano się, by sołtysi z dóbr kościelnych odbywali służbę wojskową; żądano opodatkowania dziesięcin; postulowano przegląd darowizn na rzecz kościoła; sprzeciwiano się przechodzeniu dóbr szlacheckich na rzecz kościoła; domagano się przestrzegania porozumienia z papieżem w sprawie nominowania na urzędy i godności kościelne; opłaty za objęcie biskupstwa (annaty), dotąd wysyłane do Rzymu, miały być przeznaczane na obronę przed Tatarami)
  • unowocześnienia procedury sądowej
  • zacieśnienia unii z Litwą
  • likwidacji odrębności Prus oraz księstw Oświęcimskiego i Zatorskiego
  • potwierdzenia elekcyjności (sprzeciw wobec vivente rege)
  • uporządkowania skarbu – rozdzielenia dochodów króla i dochodów państwa oraz przeznaczenia czwartej części państwowych dochodów na wojsko (tzw. wojsko kwarciane)
  • utworzenia stałego wojska
  • zagwarantowania wolności wyznania
  • całkowitej wolności celnej, zwolnienia z podatków wewnętrznych, takich jak myta, cła mostowe
  • wzmocnienia pozycji szlachty wobec mieszczan: likwidacji cechów, zakaz posiadania ziemi przez „nieszlachtę”, zwiększenia wolności handlowej dla Żydów (współpracujących ze szlachtą przeciw mieszczanom) oraz wciągnięcie mieszkających w dobrach szlacheckich pod jurysdykcję patrymonialną, ograniczenia odnośnie do obejmowania stanowisk kościelnych przez nieszlachtę.
    • Hieronim Ossoliński herbu Topór (zm. ok. 1576) – kasztelan sandomierski, uczestnik sejmu podpisującego unię polsko-litewską w Lublinie w 1569 roku, był wyznawcą Kalwinizmu, przywódca stronnictwa innowierców w Małopolsce za króla Zygmunta Augusta.Dziesięcina – podatek religijny w judaizmie i chrześcijaństwie. Obowiązkowe, świadczenie pieniężne lub rzeczowe w postaci dziesiątej części swojego dochodu na rzecz Kościoła, przeznaczone głównie na rzecz utrzymania duchowieństwa. Obecnie praktyka składania dziesięciny obecna jest tylko w niektórych kościołach protestanckich.


    Podstrony: 1 [2] [3] [4]




    Warto wiedzieć że... beta

    Wołyń (ukr. Волинь) – kraina historyczna w dorzeczu górnego Bugu oraz dopływów Dniepru: Prypeci, Styru, Horynia i Słuczy, obecnie część Ukrainy – obwody wołyński i rówieński, zachodnia część żytomierskiego oraz północne części tarnopolskiego i chmielnickiego.
    Wojna kokosza (rokosz lwowski) – nazwa rokoszu szlachty polskiej, zawiązanego w lipcu 1537 roku, w celu zahamowania dążeń Zygmunta Starego i królowej Bony. Był to pierwszy sejm rokoszowy szlachty polskiej.
    Lustracja z (łac. lustratio, przegląd, wgląd) – procedura przeglądu i weryfikacji przeprowadzana najczęściej w urzędach, stowarzyszeniach, partiach politycznych czy u prywatnych przedsiębiorców. Najczęściej jest formą kontroli przez organ nadzorujący.
    Rokosz Zebrzydowskiego, rokosz sandomierski – bunt szlachty przeciwko Zygmuntowi III Wazie trwający w latach 1606–1609. Wybuchł po śmierci głównego opozycjonisty wobec polityki króla – Jana Zamoyskiego – który był przeciwnikiem zbrojnych wystąpień przeciwko władzy monarszej. Wystąpienie zostało stłumione zbrojnie powodując spadek zaufania do władzy królewskiej.
    Sołtys (z niem. Schuldheiß, Schultheiß, Scholtis, Schulte(s) i Schulz(e), sędzia, ten, który wskazuje winnego; forma zlatynizowana scultetus) – osoba będąca przedstawicielem lokalnej społeczności, przeważnie wiejskiej. Jego rola począwszy od średniowiecza ulegała poważnym zmianom i od 1990 roku w Polsce jest organem wykonawczym sołectwa.
    Nihil novi (łac. nic nowego) – potoczna nazwa konstytucji sejmowej z 1505 roku, poważnie ograniczającej kompetencje prawodawcze monarchy I Rzeczypospolitej. Pełna formuła łacińska brzmiała nihil novi sine communi consensu (nic nowego bez powszechnej zgody, co należy rozumieć jako: nie można ustanawiać nowego prawa, na które nie zgodzi się Sejm reprezentujący powszechny interes szlachty).
    Myto – opłata pobierana za przejazd drogą, autostradą, mostem, tunelem itp. Może być pobierana jako podatek centralny bądź lokalny lub też przez prywatnego właściciela obiektu.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.617 sek.