Richard Wagner
Podstrony: 1 [2] [3] [4]
Encyklopedia PWN – encyklopedia internetowa, oferowana – bezpłatnie i bez konieczności uprzedniej rejestracji – przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Encyklopedia zawiera około 122 tysiące haseł i 5 tysięcy ilustracji.Ryga (łot. Rīga, niem. Riga, lit. Ryga, est. Riia, liw. Rīgõ, fin. Riika, jidysz ריגע, Rige, ros. Рига, Riga, ukr. Рига, Ryha) – stolica Łotwy, miasto położone nad rzeką Dźwiną w pobliżu jej ujścia do Bałtyku w Zatoce Ryskiej. Jest głównym ośrodkiem gospodarczo-przemysłowym, komunikacyjnym (port morski, lotniczy i węzeł kolejowy Ryga Centralna), kulturalnym i naukowym kraju. Posiada liczne zabytki, w tym jeszcze z czasów średniowiecza. Jest wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO. Stanowi jedno z największych w Europie skupisk architektury secesyjnej.
Wilhelm Richard Wagner (ur. 22 maja 1813 w Lipsku, zm. 13 lutego 1883 w Wenecji) – niemiecki kompozytor, dyrygent i teoretyk muzyki okresu romantyzmu. Uznawany za jednego z najwybitniejszych twórców dramatu muzycznego.
Był reformatorem muzyki operowej. Kontynuując artystyczne poszukiwania Glucka, tworzył dramaty muzyczne, z których najsłynniejsze to Lohengrin, Tristan i Izolda, misterium sceniczne Parsifal oraz tetralogia Pierścień Nibelunga. Wagner zasłynął też jako nowator w dziedzinie harmonii, wykorzystując maksymalnie możliwości tkwiące w systemie dur-moll, oraz w sztuce orkiestracji, m.in. konstruując i wykorzystując tubę wagnerowską.
Richard Wagner do dziś wzbudza kontrowersje głównie ze względu na swoje szowinistyczne i antysemickie pisma polemiczne. Szczegółowo omawia tę kwestię jego prawnuk, bardzo krytycznie oceniający rolę dzieła i poglądów Wagnera w ukształtowaniu nazistowskiej ideologii. Jako muzykolog zwraca uwagę na to, że skoro pradziadek komponował utwory do własnych librett, traktując je jako posłannictwo dziejowe, to nie można abstrahować od jego ideologii, traktując te dzieła jakby były muzyką instrumentalną, bez tekstu.
Życiorys[ | edytuj kod]
Urodził się jako syn urzędnika policyjnego Carla Friedricha (według pogłosek jako syn aktora Ludwiga Geyera, Żyda z pochodzenia, który później ożenił się z matką Wagnera). Ukończywszy szkołę św. Tomasza w Lipsku, wstąpił na uniwersytet i pobierał u kantora Weinliga naukę kontrapunktu. W roku 1833 został dyrygentem chóru w Würzburgu, gdzie powstała pierwsza opera Die Feen (Boginki). Drugą operę, Zakaz miłości (Das Liebesverbot), na podstawie utworu Miarka za miarkę Szekspira, wykonano w Magdeburgu, gdzie Wagner był kapelmistrzem operowym. Wspomniane pierwsze dzieła muzyczne Wagnera nie zyskały jednak większego uznania.
Początkowo myślał o karierze literackiej, pilnie studiując zwłaszcza dzieła dawnej literatury niemieckiej, zawierające wątki mityczne i legendarne.
Od roku 1836 był dyrektorem teatru w Królewcu (gdzie w kościele na Tragheim 24 listopada 1836 poślubił swoją pierwszą żonę, aktorkę Minnę Planer), a po jego bankructwie w roku 1837 został dyrektorem teatru w Rydze. Liczne długi zmusiły go do ucieczki przed wierzycielami za granicę – od 1839 przebywał w Paryżu, gdzie cierpiał nędzę. Zbliżył się tam do najważniejszych kompozytorów swoich czasów: Giacoma Meyerbeera, Berlioza, a zwłaszcza Liszta, z którym się zaprzyjaźnił. Ukończył wówczas operę według własnego libretta Holender tułacz, którą wystawiono w Dreźnie wraz z inną operą – Rienzi; obydwie przyniosły Wagnerowi spory sukces i w 1843 mianowano go dyrygentem opery królewskiej w Dreźnie.
Na stanowisku tym zasłynął jako znakomity interpretator dzieł Ludwiga van Beethovena, wystawił także następną swą operę Tannhäuser. W Dreźnie rozpoczął pracę nad Lohengrinem, Śpiewakami norymberskimi i szkicował Pierścień Nibelunga.
W okresie Wiosny Ludów stanął po stronie rewolucji (wcześniej, po upadku powstania listopadowego napisał uwerturę Polonia), a po stłumieniu powstania majowego w Dreźnie wyemigrował do Zurychu. Poświęcił się tam przede wszystkim formułowaniu teoretycznych podstaw swojej wizji dramatu muzycznego (opera i dramat) oraz pracy nad Pierścieniem Nibelunga. Głęboko przeżył nieszczęśliwą miłość do Matyldy Wesendonck, co ujawniło się w dramacie muzycznym Tristan i Izolda oraz w cyklu pieśni Wesendonck-Lieder.
W 1861, na wieść o ogłoszeniu amnestii, powrócił do Niemiec, gdzie cieszył się już znaczną sławą. Dzięki protekcji króla bawarskiego Ludwika II mógł ponownie cieszyć się swobodą twórczą: król spłacił jego długi oraz sfinansował wystawienie w Monachium Tristana i Izoldy.
W 1865 r. został oskarżony o trwonienie funduszy państwowych. Osiadł w Tribschen koło Lucerny (tam ukończył Śpiewaków norymberskich). Pobyt w Monachium zaznaczył się także skandalem towarzyskim: Wagner rozpoczął romans z żoną wpływowego dyrygenta Hansa von Bülowa, Cosimą, córką Liszta, a jego owocem był syn Siegfried Wagner, urodzony w roku 1869. W 1868 r. wystawił Śpiewaków norymberskich, w 1869 r. Złoto Renu, a w 1870 r. Walkirię. W 1870 r. Cosima została drugą żoną Wagnera.
Nadal cieszył się poparciem króla Ludwika, miał też liczne grono ustosunkowanych przyjaciół, którzy umożliwili mu w 1872 r. przenosiny do Bayreuth. Tam też rozpoczął budowę wielkiego teatru operowego, pozwalającego na realizację jego wizji muzycznych i dramaturgicznych.
Upojony triumfami rozpoczął zajadłe polemiki z przeciwnikami. W książce Das Judenthum in der Musik (Lipsk 1869) odmawia Żydom wszelkiego uzdolnienia artystycznego, skutkiem czego, zdaniem Wagnera, nie mogą oni oceniać jego utworów.
Ostatnie lata spędził na pisaniu rozpraw teoretyczno-filozoficznych (na ich treść miała wpływ filozofia Schopenhauera i dyskusje z Nietzschem, z którym w tym czasie się zaprzyjaźnił) oraz kolejnego dzieła operowego: Parsifala.
Wagner był aktywnym wegetarianinem – dążył do powszechnej rezygnacji ze spożycia mięsa oraz doświadczeń na zwierzętach.
Podstrony: 1 [2] [3] [4]