Republiki ZSRR

Przeczytaj także...
Armeńska Socjalistyczna Republika Radziecka, Armenia (ros. Армянская Советская Социалистическая Республика, orm. Հայկական Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետություն) była jedną z 15 republik ZSRR w latach 1936-1991, od 1922 do 1936 r. wchodziła w skład Zakaukaskiej FSRR łącznie z Gruzińską SRR i Azerbejdżańską SRR. W 1991 r. odzyskała niepodległość jako Armenia.Wojna domowa w Rosji – wojna domowa rozpoczęta w wyniku rewolucji październikowej w 1917 roku i ustanowienia przez bolszewików nowej władzy państwowej w Rosji. Zwolenników nowej władzy określano jako "czerwonych", a przeciwników jako "białych". Niekiedy za datę rozpoczęcia wojny uważa się datę podpisania traktatu brzeskiego (3 marca 1918) – podpisanie tego aktu rzeczywiście spowodowało narastanie oporu oraz zagwarantowało zewnętrzną interwencję i wsparcie sił Ententy po stronie "białych". Za zakończenie wojny domowej jest uważane zajęcie przez Armię Czerwoną Krymu w 1920 roku. Na Dalekim Wschodzie walki trwały jednak do 25 października 1922 roku (zdobycie Władywostoku). W Jakucji starcia zbrojne miały miejsce jeszcze w 1923 roku, a na Półwyspie Czukockim – do połowy 1924 roku.
Język rosyjski (ros. русский язык, russkij jazyk; dawniej też: język wielkoruski) – język należący do grupy języków wschodniosłowiańskich, posługuje się nim jako pierwszym językiem około 145 mln ludzi, ogółem (według różnych źródeł) 250-300 mln. Jest językiem urzędowym w Rosji, Kirgistanie i na Białorusi, natomiast w Kazachstanie jest językiem oficjalnym oraz jest jednym z pięciu języków oficjalnych a jednocześnie jednym z sześciu języków konferencyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Posługuje się pismem zwanym grażdanką, graficzną odmianą cyrylicy powstałą na skutek jej upraszczania.

Republiki Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, zwane także republikami związkowymi (ros. союзные республики) – wydzielone na podstawie etnicznej jednostki podziału administracyjnego ZSRR podporządkowane bezpośrednio władzom centralnym. Początkowo ZSRR tworzyły cztery republiki związkowe, które 30 grudnia 1922 zawarły umowę o utworzeniu ZSRR (Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka, Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka, Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka, Zakaukaska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka). W momencie rozpadu ZSRR składał się z piętnastu republik związkowych, które w konsekwencji stały się niepodległymi państwami.

Niepodległość – niezależność państwa od formalnego wpływu innych jednostek politycznych. Niepodległość można również określić jako suwerenność potencjalną.Wojna zimowa (wojna radziecko-fińska 1939-1940, fiń. talvisota, ros. Зимняя война) – konflikt zbrojny pomiędzy ZSRR a Finlandią, toczący się w okresie od 30 listopada 1939 do 13 marca 1940 roku.

Republiki ZSRR zgodnie z konstytucją[]

Według powierzchni[]

Łączna powierzchnia wszystkich republik: 22 458 258 km²

Karakałpacki Obwód Autonomiczny, Karakałpacki OA - obwód autonomiczny w Związku Radzieckim, istniejący w latach 1924 - 1932, wchodzący w skład Kazachskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, która z kolei była częścią Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.Finlandia, Republika Finlandii (fiń. Suomi, Suomen Tasavalta; szw. Finland, Republiken Finland) – państwo w Europie Północnej, powstałe po odłączeniu od Rosji w 1917. Członek Unii Europejskiej. Graniczy od zachodu ze Szwecją, od północy z Norwegią i od wschodu z Rosją. Od zachodu ma ponadto dostęp do Morza Bałtyckiego.

Według liczby mieszkańców[]

Dane ze spisu ludności z 1989 roku.

Według gęstości zaludnienia[]

Republiki radzieckie powstałe po ]

Abchaska Socjalistyczna Republika Radziecka (1921-1931); w 1931 przekształcona w Abchaską Autonomiczną Republikę Radziecką

Bucharska LRR/Bucharska SRR (1920-1925); w 1925 włączona do Uzbeckiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (w 1929 z Uzbeckiej SRR wyodrębniono Tadżycką Socjalistyczną Republikę Radziecką które podzieliły teren dawnej Bucharskiej SRR)

Chorezmijska LRR/Chorezmijska SRR (1920-1925); w 1925 zlikwidowana i podzielona pomiędzy Uzbecką Socjalistyczną Republikę Radziecką, Turkmeńską Socjalistyczną Republikę Radziecką i Karakałpacki OA (Karakałpacki OA najpierw wchodził w skład Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, w 1936 przekazany w skład Uzbeckiej SRR)

Karelo-Fińska Socjalistyczna Republika Radziecka (1940-1956); została utworzona w 1940 z połączenia wyodrębnionej z Rosyjskiej FSRR Karelskiej Autonomicznej Republiki Radzieckiej z terytoriami Finlandii, które zostały zdobyte przez ZSRR w wyniku "wojny zimowej" (1939-1940); w 1956 przekształcona w Karelską Autonomiczną Republikę Radziecką i wcielona do Rosyjskiej FSRR

Zakaukaska Socjalistyczna Republika Radziecka (1922-1936); w 1936 rozwiązana i podzielona na Armeńską Socjalistyczną Republikę Radziecką, Azerbejdżańską Socjalistyczną Republikę Radziecką i Gruzińską Socjalistyczną Republikę Radziecką

Zobacz też[]

Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka

Przypisy

P. P. Kriemniew: Raspad SSSR: mieżdunarodno-prawowyje probliemy. Moskwa: 2005, s. 19. ISBN 5-94373-101-6.
Eugeniusz Zieliński (red.): Przeobrażenia ustrojowe w republikach dawnego ZSRR. T. II: Europa w Dobie Transformacji Ustrojowych. Warszawa: 1993, s. 117. ISBN 8385466215.

Karelo-Fińska Socjalistyczna Republika Radziecka, Karelo-Fińska SRR (fin. Karjalais-suomalainen sosialistinen neuvostotasavalta, ros. Карело-Финская Советская Социалистическая Республика) – republika ZSRR istniejąca od 1940 do 1956. Stolicą kraju był Pietrozawodsk (w latach 1941–1944, gdy miasto to było okupowane, stolicą republiki był Biełomorsk).Turkmeńska Socjalistyczna Republika Radziecka, Turkmenia (ros. Туркменская Советская Социалистическая Республика, turkm. Түркменистан Совет Социалистик Республикасы) – jedna z byłych republik nieistniejącego dziś Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. 7 sierpnia 1921 została włączona do ZSRR jako obwód turkmeński w Turkiestańskiej ASRR, 13 maja 1925 została jedną z republik jako Turkmeńska Socjalistyczna Republika Radziecka. 27 października 1991 r. uzyskała niepodległość jako Turkmenistan. Stolicą był Aszchabad.

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Zakaukaska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka (ros. Закавказская Советская Федеративная Социалистическая Республика) – republika federacyjna ZSRR istniejąca w latach 1922-1936. Powstała w 1922 r. z połączenia Armeńskiej SRR, Azerbejdżańskiej SRR, i Gruzińskiej SRR.

Gruzińska Socjalistyczna Republika Radziecka, Gruzja (ros. Грузинская Советская Социалистическая Республика, Грузия, gruz. საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა, საქართველო) - była jedną z 15 republik ZSRR w latach 1936-1991, od 1922 do 1936 r. wchodziła w skład Zakaukaskiej FSRR łącznie z Azerbejdżańską SRR i Armeńską SRR. W 1991 r. odzyskała niepodległość jako Gruzja.

Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka, Federacja Rosyjska, RFSRR (ros. Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика, РСФСР) - największa powierzchniowo i ludnościowo z 15 republik dawnego Związku Radzieckiego.

Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka, Mołdawia (ros. Молдавская Советская Социалистическая Республика, mołd. Република Советикэ Сочиалистэ Молдовеняскэ) powstała 2 sierpnia 1940 r. W jej skład weszła większość ziem przyłączonych w 1940 r. do ZSRR kosztem Królestwa Rumunii, oraz około połowy obszaru istniejącej od 1924 r. na wschodnim, należącym do ZSRR, brzegu Dniestru Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (w składzie Ukraińskiej SRR).

Estońska Socjalistyczna Republika Radziecka (est. Eesti Nõukogude Sotsialistlik Vabariik, ros. Эстонская Советская Социалистическая Республика) – republika utworzona w sierpniu 1940 roku w wyniku agresji ZSRR na Estonię w czerwcu 1940 i aneksji jej terytorium w sierpniu 1940. Przyjęta w skład ZSRR 6 sierpnia 1940, po ataku III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941 roku zajęta przez Wehrmacht, pod okupacją niemiecką do 1944. Nadzieje na odbudowę państwowości estońskiej w 1941 roku i po 1945 roku nie ziściły się, jakkolwiek Stany Zjednoczone i część innych państw nie uznało aneksji Estonii przez ZSRR.

Uzbecka Socjalistyczna Republika Radziecka, Uzbekistan (ros. Узбекская Советская Социалистическая Республика, uzb. Ўзбекистон Совет Социалистик Республикаси) była jedną z republik ZSRR.

Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka, Kazachstan (ros. Казахская Советская Социалистическая Республика, kaz. Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы) - była drugą co do wielkości (po Rosyjskiej FSRR) i jednocześnie z najmniejszą gęstością zaludnienia republiką ZSRR. Utworzono ją w 1920 roku jako Kirgiską ASRR. W 1925 przemianowano ją na Kazachską ASRR, a w 1936 r. zmieniono jej status i jako Kazachską SRR włączono bezpośrednio w skład ZSRR.