Rekonstrukcja (architektura)

Dzwonnica św. Marka w Wenecji po rekonstrukcji z 1912 roku

Sukiennice w Ypres w 1921 roku

Sukiennice w Ypres po rekonstrukcji w latach 1933-1967

Rekonstrukcja – odtworzenie zniszczonego, zabytkowego budynku lub jego nieistniejących już detali do stanu sprzed zniszczenia, które dokonywane jest na podstawie zachowanych planów, projektów, fotografii lub szkiców. Może towarzyszyć konserwacji zabytków, gdy wymaga tego potrzeba zachowania większej części oryginalnych elementów (np. rekonstrukcja części pieca w obozie Auschwitz-Birkenau). Rekonstrukcji poddawane są obiekty (oprócz budynków mogą to być również np. pomniki) o dużej wartości historycznej, kulturowej, krajobrazowej, estetycznej lub duchowej i symbolicznej dla społeczeństwa. Po częściowych rekonstrukcjach dokonywanych w XIX wieku, jak np. niektóre zabudowania zamku w Malborku, czy elementy średniowiecznych fortyfikacji miasta Carcassonne za pierwszą kompletną rekonstrukcję można uznać odbudowanie dzwonnicy na Placu Św. Marka w Wenecji, która zawaliła się w 1902 roku. Kolejne rekonstrukcje prowadzono po zniszczeniach I wojny światowej (np. Sukiennice w Ypres).

Katedra św. Marii Magdaleny we Wrocławiu – gotycki kościół między ulicami Szewską i Łaciarską w pobliżu wrocławskiego Rynku, dawniej jedna z dwóch far miejskich (obok kościoła św. Elżbiety), obecnie katedra diecezji wrocławskiej Kościoła Polskokatolickiego w RP, należąca do parafii pod tym samym wezwaniem. Proboszczem katedry jest ks. Piotr Mikołajczak.Zwinger – późnobarokowy zespół architektoniczny znajdujący się w centrum Drezna. Jest zaliczany do najbardziej znaczących budowli późnego baroku w Europie. Określenie "Zwinger" pochodzi od pierwotnego położenia budynku, pomiędzy zewnętrznymi i wewnętrznymi murami obronnymi.

Szczególne znaczenie zagadnienie rekonstrukcji zniszczonych zabytków zaczęło mieć po zakończeniu II wojny światowej. Jan Zachwatowicz 1 września 1945 roku na Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Sztuki powiedział: .mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #aaa;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f9f9f9}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}

Nie mogąc się zgodzić na wydarcie nam pomników kultury, będziemy je rekonstruowali, będziemy je odbudowywali od fundamentów, aby przekazać pokoleniom, jeśli nie autentyczną, to przynajmniej dokładną formę tych pomników, żywą w pamięci i dostępną w materiałach. (...) Poczucie odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń domaga się odbudowy tego, co nam zniszczono, odbudowy pełnej, świadomej tragizmu popełnionego fałszu konserwatorskiego.

Arnhem (niem. Arnheim) – miasto we wschodniej Holandii nad Dolnym Renem, stolica prowincji Geldria. Arnhem jest częścią regionu miasta Arnhem-Nijmegen, aglomeracji z 736.000 mieszkańców.Pułtusk – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie pułtuskim (siedziba starostwa), siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Pułtusk. Położone w północnej części Mazowsza, na skraju Puszczy Białej nad Narwią, w mezoregionie Dolina Dolnej Narwi.

Przykładem rekonstrukcji związanych z przywracaniem struktury architektonicznej zniszczonej w wyniku działań wojennych było odbudowanie Starego Miasta w Warszawie w latach 1948-1953, a także w późniejszych latach Długiego Targu w Gdańsku, Starego Miasta w Poznaniu, Starego Miasta we Wrocławiu, zamku w Szczecinie i zamku w Malborku. W latach 1971-1974 odbudowano Zamek Królewski w Warszawie co spotkało się z uznaniem UNESCO, które odbudowany zespół warszawskiego Starego Miasta i zamku wpisało w 1980 roku na Listę Światowego Dziedzictwa. Często jednak rekonstrukcje dokonywane na terenie Warszawy odwoływały się do kształtu wcześniejszego niż stan sprzed zniszczenia (np. Pałac Biskupów Krakowskich w Warszawie). Pomimo kładących nacisk na ochronę autentyzmu substancji zabytkowej zapisów Karty Weneckiej (w szczególności jej interpretowanego jako zakaz rekonstrukcji artykułu 9., postulującego zastępowanie rekonstrukcji stosowaniem formy, materiałów i technologii charakterystycznych dla danego czasu powstania), a także krytyki realizowania rekonstrukcji przez zwolenników budowy obiektów wyłącznie w stylach współczesnych zarzucających „fałszowanie historii”, rekonstrukcje są prowadzone nieprzerwanie w wielu europejskich krajach szczególnie od zakończenia II wojny światowej, podczas której zniszczono wiele budynków o ogromnym znaczeniu duchowym, krajobrazowym i kulturowym dla społeczeństw europejskich. Po 1990 roku szczególnie dużo rekonstrukcji zniszczonych budynków prowadzonych jest w Niemczech, pomimo tego, że od ich zburzenia minęło ponad pół wieku (np. zamek w Berlinie, kamienice przy Neumarkt w Dreźnie, kamienice staromiejskie we Frankfurcie nad Menem). Prowadzone są także rekonstrukcje budynków zniszczonych kilkaset lat temu, ale które mają duże znaczenie emocjonalne dla społeczności, jak np. będący w ruinie od XVII wieku zamek w Trokach czy zniszczony w XVIII wieku Zamek Dolny w Wilnie. Ze względu na powyższe elementy emocjonalne oraz tożsamościowe, rekonstrukcja jest uważana za najbardziej polityczny spośród wszystkich modeli zagospodarowania przestrzeni historycznej. Decyzja o rekonstrukcji jest w zasadzie synonimem decyzji politycznej, podyktowanej oczekiwaniami społeczności lokalnych lub narodowych - często sprzecznymi ze współczesnymi doktrynami artystycznymi środowisk specjalistycznych. Rekonstrukcje prowadzone są także na skutek zniszczenia zabytku w wyniku katastrofy budowlanej (np. wspomniana wcześniej Dzwonnica św. Marka w Wenecji) lub wobec zabytków zniszczonych wskutek klęsk żywiołowych (np. historyczna zabudowa miasta Venzone). Dokonuje się ich również w celach edukacyjnych i dydaktycznych, aby przedstawić wygląd obiektów zniszczonych wiele wieków temu, np. wille rzymskie (np. Villa Getty), gród w Biskupinie, fragmenty rzymskiego Limes (np. Saalburg pod Bad Homburg vor der Höhe, Walzheim, Biriciana) i inne.

Koziegłowy – miasto w woj. śląskim, w powiecie myszkowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Koziegłowy. Do 1954 roku siedziba 2 gmin: Koziegłowy i gminy Rudnik Wielki. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. częstochowskiego.Đurđevi stupovi (serb. Ђурђеви cтупови, pol. Kolumny świętego Jerzego) – prawosławny monastyr z XII wieku położony w pobliżu dzisiejszego miasta Novi Pazar w regionie Sandžak, w Serbii. Kościół został ustanowiony przez Wielkiego Księcia Rascii Stefana Nemanja w 1166 na miejscu dawnej serbskiej stolicy. W chwili obecnej przechodzi rekonstrukcję i renowację. Đurđevi stupovi zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Spis treści

1 Rekonstrukcje a kreacje i stylizacje

2 Rekonstrukcje w Polsce

2.1 Warszawa

2.2 Wrocław

2.3 Gdańsk

2.4 Poznań

2.5 Głogów

2.6 Elbląg

2.7 Stargard

2.8 Szczecin

2.9 Białystok

2.10 Inne

3 Rekonstrukcje w Belgii

4 Rekonstrukcje w Niemczech

4.1 Berlin

4.2 Poczdam

4.3 Drezno

4.4 Frankfurt nad Menem

4.5 Brema

4.6 Inne

5 Rekonstrukcje na Litwie

6 Rekonstrukcje na Białorusi

7 Rekonstrukcje na Ukrainie

8 Rekonstrukcje w Rosji

9 Rekonstrukcje we Francji

10 Rekonstrukcje na Węgrzech

11 Rekonstrukcje we Włoszech

12 Rekonstrukcje w Wielkiej Brytanii

13 Rekonstrukcje w Chorwacji

14 Rekonstrukcje w Czechach

15 Rekonstrukcje w Hiszpanii

16 Rekonstrukcje w Holandii

17 Rekonstrukcje w Stanach Zjednoczonych

18 Rekonstrukcje na Filipinach

19 Rekonstrukcje w innych krajach

20 Rekonstrukcje cyfrowe

21 Zobacz też

22 Przypisy

23 Bibliografia

24 Linki zewnętrzne

Rekonstrukcje a kreacje i stylizacje

Rekonstrukcje, które zawsze są oparte na materiale ikonograficznym sporządzonym w przeszłości i prowadzone według wskazówek historyków sztuki, a często też przy wykorzystaniu materiałów stosowanych w przeszłości, należy odróżnić od budowy obiektów, które nie posiadają ikonografii przedstawiającej ich wygląd sprzed zniszczenia (np. część południowa zamku w Poznaniu, zamek w Tykocinie, zamek w Gostyninie) i które są jedynie kreacją przypuszczalnego wyglądu z przeszłości lub świadomą stylizacją. Tego typu kreacje powstawały często także w XIX wieku w Niemczech (Neuschwanstein) i we Francji (zamek w Pierrefonds) w związku z popularnością idei romantycznych, jednak, z uwagi na koncentrowanie się przy ich budowie na malowniczości, a nie walorach naukowych, należy odróżnić je od rekonstrukcji sensu stricto. Budynki takie określa się jako zbudowane w stylistyce historyzmu, kreacji historyzującej lub stylizacji. Stylizacje historyczne były stosowane też po 1918 roku, gdy odbudowywano zniszczone podczas I wojny światowej miasta, tj. Kalisz, Kazimierz nad Wisłą, Niedzica, Działdowo, a także po 1945 roku, np. podczas budowy jednej z pierzei rynku w Sandomierzu, przy wznoszeniu osiedla Mariensztat w Warszawie, przy uzupełnianiu zabudowy na Podzamczu w Lublinie, na rynku w Raciborzu czy na rynku w Gliwicach. Za rekonstrukcje nie można uznać nowych budynków, wybudowanych w zgodzie z zasadami dawnej urbanistyki na obszarach historycznych centrów takich miast jak np. Kołobrzeg, Szczecin, Głogów czy Elbląg, które wzniesiono, pomimo posiadanych dokładnych informacji co do formy i kształtu budynków istniejących w tym miejscu wcześniej. Takie budynki są określane jako zbudowane w stylu retrowersji.

Zamek w Tykocinie - zamek królewski z XV wieku położony na prawym brzegu rzeki Narwi w miejscowości Tykocin w województwie podlaskim.Carcassonne (prowan. Carcassona) – miasto i gmina we Francji, prefektura departamentu Aude. Przez gminę przepływa rzeka Aude.

Przykłady rekonstrukcji:

Rekonstrukcje w Polsce

Zamek Królewski w Warszawie

Kamienice przy rynku na Starym Mieście w Warszawie

Barbakan w Warszawie

Zamek Ujazdowski w Warszawie

Kościół św. Kazimierza w Warszawie

Zamek Ostrogskich

Kościół św. Krzyża

Poznań - Waga na rynku

Białystok, ratusz

Malbork - dach (1915) i kaplica św. Katarzyny (1919)

Malbork - Wieża główna (1967)

Skrzydło południowe zamku w Sierakowie

Ratusz w Kamieniu Pomorskim

Warszawa

Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie (poza fasadą, która jest kreacją)

Stare Miasto w Warszawie

Barbakan w Warszawie

Kolumna Zygmunta

Kościół św. Marcina w Warszawie

Kościół św. Kazimierza w Warszawie na Rynku Nowego Miasta

Bazylika katedralna św. Michała i św. Floriana w Warszawie

Teatr Wielki w Warszawie

Kościół św. Kazimierza w Warszawie

Arsenał w Warszawie

Kościół Świętego Krzyża (1945-1953)

Pałac Przebendowskich w Warszawie

Pałac Biskupów Krakowskich w Warszawie

Pałac Blanka w Warszawie

Pałac Staszica w Warszawie

Pałac Prymasowski w Warszawie

Pałac Błękitny w Warszawie

Pałac Branickich w Warszawie

Pałac Ostrogskich (1950-1953)

Pałac Krasińskich w Warszawie

Pałac Raczyńskich w Warszawie

Pałac Potockich w Warszawie

Pałac Kazimierzowski w Warszawie

Pomnik Mikołaja Kopernika w Warszawie (1945)

Pomnik księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie (1952)

Pałacyk Sanguszków w Warszawie (1950)

Pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie (1950)

Kościół św. Aleksandra w Warszawie (1947-1953)

Pomnik Fryderyka Chopina w Warszawie (1958)

Kościół św. Jacka w Warszawie (1959)

Królikarnia (1964)

Zamek Ujazdowski w Warszawie (1974)

Zamek Królewski w Warszawie (1971-1974, wnętrza do 1988 roku)

Pałac Jabłonowskich w Warszawie (1997)

Hala Koszyki (2016), rozebranie hali i złożenie jej na nowo z częściowo nowych elementów

Wrocław

Archikatedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu (1947-1951, 1968-1991)

Kościół Bożego Ciała we Wrocławiu (1955-1970)

Kościół św. Krzysztofa we Wrocławiu (1947-1970)

Katedra św. Marii Magdaleny we Wrocławiu (wieża południowa do 1947, reszta budynku w latach 1960-1970)

Kamienica Pod Zieloną Dynią (1952-1960)

Kamienica Pod Złotym Psem (1994)

Pręgierz na Rynku (1985)

Budynek wzorcowego przedszkola na osiedlu WUWA (2014)

Gdańsk

Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku (1946-1970)

Kościół św. Katarzyny w Gdańsku (1953-1982)

Bazylika św. Brygidy w Gdańsku (1972-1983)

Złota Kamienica w Gdańsku (do 1954)

Twierdza Wisłoujście (wieża-latarnia, wieniec, domki oficerskie; po 1959)

Brama Mariacka (1958-1961)

Brama Świętojańska (1976-1978)

Brama Świętego Ducha (lata 80. XX wieku)

Pierzeja ul. Stągiewnej w Gdańsku (lata 90. XX wieku)

Poznań

Zamek Królewski w Poznaniu (tzw. „Budynek Raczyńskiego” i pruski gmach na fundamentach „Kuchni Królewskiej” w latach 1959-1964; część południowa to stylizacja z lat 2010-2013)

Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu (1946-1956)

Waga miejska w Poznaniu (1950-1960)

Domki budnicze w Poznaniu (po 1945)

Kamienica Stary Rynek 39

Kamienica Stary Rynek 44

Kamienica Stary Rynek 49

Kamienica Stary Rynek 81

Kamienica Stary Rynek 82

Kamienica Stary Rynek 85

Kamienica Stary Rynek 98

Kamienica Stary Rynek 99

Kamienica Stary Rynek 100

Kamienica przy ul. Bolesława Krysiewicza 3 w Poznaniu (2017-2019)

Głogów

Kościół Bożego Ciała w Głogowie (odbudowywany etapami po II wojnie światowej)

Zamek Książąt Głogowskich (1971-1983)

Ratusz w Głogowie (1984-2002)

Kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Głogowie (od 1988)

Teatr im. Andreasa Gryphiusa w Głogowie (2017-2019)

Elbląg

Katedra św. Mikołaja w Elblągu (1948-1965)

Dom Królewski przy Starym Rynku w Elblągu

Kamienica, ul. Wigilijna 18 w Elblągu

Kamienica gotycka, ul. Studzienna 34 w Elblągu

Hotel pod Lwem, ul. Kowalska w Elblągu

Stargard

Dom Rohledera (1969–1973)

Spichlerz w Stargardzie (1975)

Odwach w Stargardzie (po 1945)

Szczecin

Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie (podczas nalotu w sierpniu 1944 roku zamek został zniszczony w 60%. Odbudowany w dwóch fazach: 1958-1964 i 1970-1983)

Ratusz Staromiejski w Szczecinie (zniszczony w 1944 roku, odbudowany w latach 1972-1975)

Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie (nawa i hełm wieży oraz ściana północna zniszczone w 1944 roku, odbudowa w latach 1972-1974)

Białystok

Pałac Branickich w Białymstoku (1946-1960)

Pawilon Toskański (lata 50. XX wieku)

Pawilon Włoski (lata 50. XX wieku)

Pawilon pod Orłem (2011)

Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego w Białymstoku (1944-1949)

Cekhauz (1953-1956)

Ratusz w Białymstoku (1954-1958)

Inne

Kaplica pw. św. Marii Magdaleny w Pułtusku (1946–1951)

Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołobrzegu (1957-1974)

Bazylika św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie (1979-1986)

Kolegiata św. Mikołaja w Wolinie (wieża w 1978, reszta budynku w latach 1988-1998)

Cerkiew Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu (1985-2005)

Dom Wagi Miejskiej w Nysie (1947–1948, 2011)

Ratusz w Kamieniu Pomorskim (po 1945)

Zamek w Będzinie (1952-1956)

Zamek w Malborku (np. Wieża Główna, Wieża Klesza, Brama Nowa; od początku lat 60. XX wieku)

Zamek w Tykocinie (część murów przyziemia w latach 1961-1963, reszta budynku to stylizacja zrealizowana po 2002)

Zamek Tropsztyn (stylizacja zrealizowana po 1993)

Skrzydło południowe zamku w Sierakowie (1991-1993)

Wieża zamku w Chudowie (1999-2004)

Zamek w Korzkwi (po 1997)

Zamek w Bobolicach (1999-2011)

Zamek w Goli Dzierżoniowskiej (2000-2008)

Kamienica Rynek nr 4 w Bielsku-Białej (2002-2004)

Hełm na Kościele Mariackim w Słupsku (2004)

Ratusz w Głubczycach (2006-2008)

Dworek Gościnny w Szczawnicy (2008-2011)

Zamek w Gostyninie (stylizacja zrealizowana w 2009)

Wieża ratusza w Świdnicy (2010-2012)

Wieża ratusza w Strzelinie (2011)

Baszta Nowa w Chojnicach (2011)

Wieża ratusza w Sieniawie (2012)

Fontanna Potop w Bydgoszczy (2006-2014)

Wieża „Klimek” zamku krzyżackiego w Grudziądzu (2007–2014)

Pałac w Rusinowie

Kamienice przy Placu Pocztowym w Zgorzelcu (2009-2012)

Pałac Biskupów w Koziegłowach (2013-2016)

Most lisewski w Tczewie (od 2015)

Zamek Niesytno (2012-2017)

Landhaus (także: Altes Landhaus, Altes Ständehaus) – budynek, znajdujący się w Dreźnie, w dzielnicy Innere Altstadt(niem.). Jedyny zachowany historyczny budynek przy drezdeńskiej magistrali wschód-zachód. Pod kątem stylistyki reprezentuje cechy późnego baroku, rokoka i wczesnego klasycyzmu. Powstały w latach 1770–1776 gmach pełnił funkcję siedziby organów parlamentarnych i administracyjnych zarówno w czasach Elektoratu, jak i Królestwa Saksonii. Obecnie mieszczą się w nim Muzeum Miejskie (niem. Stadtmuseum), Galeria Miejska (niem. Städtische Galerie Dresdner Kunst), sklep muzealny oraz kawiarnia. Vršac (serb.: Вршац lub Vršac; rum.: Vârșeț; węg.: Versec; rus.: Вершец; niem.: Werschetz) – miasto w Serbii w pobliżu granicy z Rumunią. Położone w Banacie, w autonomicznej prowincji Wojwodina.

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]