Radioteleskop o średnicy 64 m w Parkes w Nowej Południowej Walii, Australia
70 m Radioteleskop w Goldstone Observatorium,
Kalifornia
Radioastronomia – dział astronomii obserwacyjnej, zajmujący się badaniem za pomocą radioteleskopów promieniowania elektromagnetycznego w zakresie fal radiowych emitowanego przez obiekty kosmiczne. Zakres widma elektromagnetycznego będący obszarem zainteresowania radioastronomii rozciąga się od promieniowania mikrofalowego aż do ultradługich fal radiowych. Zakres ten odpowiada długości fal od poniżej 1 mm do setek metrów, od strony fal krótkich sąsiaduje on z zakresem fal podczerwonych.
Obserwatorium Jodrell Bank (ang. Jodrell Bank Observatory) – obserwatorium radioastronomiczne należące do Uniwersytetu w Manchesterze, położone koło Macclesfield, w hrabstwie Cheshire, w Wielkiej Brytanii. Założone w 1945 z inicjatywy sir Bernarda Lovella.Fale radiowe (promieniowanie radiowe) – promieniowanie elektromagnetyczne, które może być wytwarzane przez prąd przemienny płynący w antenie. Uznaje się, że falami radiowymi są fale o częstotliwości 3 kHz – 3 THz (3·10 – 3·10 Hz). Według literatury zachodniej zakres częstotliwości obejmuje fale od 3 Hz. Zależnie od długości dzielą się na pasma radiowe.
Źródłami promieniowania radiowego są w pewnym stopniu niemal wszystkie obiekty astronomiczne. Najważniejsze kategorie radioźródeł to:
rentgenowskie układy podwójne (szczególnie mikrokwazary)
gaz międzygwiazdowy
gwiazdy neutronowe (pulsary)
pozostałości po wybuchach supernowych
kosmiczne masery
galaktyki (szczególnie galaktyki aktywne, w tym radiogalaktyki, kwazary i blazary)
tło kosmiczne
II wojna światowa – największy konflikt zbrojny w historii świata, trwający od 1 września 1939 do 2 września 1945 roku (w Europie do 8 maja 1945), obejmujący zasięgiem działań wojennych prawie całą Europę, wschodnią i południowo-wschodnią Azję, północną Afrykę, część Bliskiego Wschodu i wszystkie oceany. Niektóre epizody wojny rozgrywały się nawet w Arktyce i Ameryce Północnej. Poza większością państw europejskich i ich koloniami, brały w niej udział państwa Ameryki Północnej i Ameryki Południowej oraz Azji. Głównymi stronami konfliktu były państwa Osi i państwa koalicji antyhitlerowskiej (alianci). W wojnie uczestniczyło 1,7 mld ludzi, w tym 110 mln z bronią. Według różnych szacunków zginęło w niej od 50 do 78 milionów ludzi.Radioteleskop – teleskop do obserwacji odległych obiektów astronomicznych z wykorzystaniem fal radiowych. W odróżnieniu od teleskopu optycznego, który pozwala na badanie wyłącznie światła docierającego do Ziemi, radioteleskop umożliwia odbiór szerszego zakresu sygnałów. Wiele obiektów astronomicznych przesłania pył, który jednak nie pochłania fal radiowych. Jednocześnie radioteleskopy mogą być łączone w większe układy, dzięki czemu ich czułość i rozdzielczość kątowa wzrasta.
Obserwatoria radioastronomiczne[]
Ważniejsze obserwatoria radioastronomiczne na świecie i w Polsce:
Green Bank, NRAO
Parkes
Jodrell Bank
VLA
Arecibo
Effelsberg
Piwnice k. Torunia
Historia[]
Początki radioastronomii to rok 1931, kiedy to inżynier laboratoriów Bella, Karl Jansky, pierwszy raz zaobserwował promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwościach radiowych dochodzące spoza Ziemi.
Grote Reber (ur. 22 grudnia 1911 w Wheaton, zm. 20 grudnia 2002 na Tasmanii) - amerykański astronom amator, jeden z pionierów radioastronomii.Radioźródło, źródło radiowe – obiekt astronomiczny, który stanowi silne źródło fal radiowych, czasami o innych konturach niż widoczne w zakresie światła widzialnego. Na ziemskim niebie jest bardzo wiele intensywnych radioźródeł, z których najsilniejsze w zakresie długości fal mniejszych od 1 metra jest Słońce, zaś większych – Droga Mleczna. Silnym źródłem promieniowania radiowego jest także Jowisz, który ma bardzo rozbudowaną magnetosferę. Poza Galaktyką znajdują się inne radioźródła, takie jak np. Centaurus A – radiogalaktyka w gwiazdozbiorze Centaura, czy Cassiopeia A, która jest pozostałością po supernowej oraz liczne inne takie, jak Mgławica Kraba (którą jako supernową obserwowano przez kilka miesięcy od 4 lipca 1054 roku) i pulsary (zwiększające jasność radiową z częstotliwością od ok. 1/3 do 30 Hz). Wybuchy radiowe są obserwowane także na Słońcu w okresach dużej liczby plam, a emisję taką powinny wykazywać także inne gwiazdy, na których obserwuje się rozbłyski. Podczas obserwacji radioteleskopem w Arecibo stwierdzono zmiany częstotliwości emisji radiowych – zjawisko znane już z obserwacji rozbłysków słonecznych w zakresie radiowym. Radioźródłami są także jądra galaktyk Seyferta, galaktyki typu N. Obserwacje radiowe umożliwiły odkrycie kwazarów 5 lutego 1963 roku. W latach 1964–1965 wykryto tzw. promieniowanie reliktowe.
Rozwój techniki mikrofalowej, jaki nastąpił w czasie i po II wojnie światowej, pozwolił na znaczny rozwój tej dziedziny nauki i dokonanie licznych odkryć w drugiej połowie XX w.
Radioastronomowie[]
Karl Guthe Jansky
Grote Reber
James Stanley Hey
Arno Allan Penzias
Robert Woodrow Wilson
Frank Drake
Jill Cornell Tarter
Częstotliwości[]
Ważniejsze częstotliwości używane w badaniach radioastronomicznych:
20,7 MHz – w tym pasmie częstotliwości dokonał pierwszych odkryć Karl Jansky
127 MHz – częstotliwość wykorzystywana do badań Słońca
406 MHz
1420 MHz, fala o długości 21 cm – promieniowanie elektromagnetyczne linii wodoru
5 GHz
8,4 GHz pasmo częstotliwości do łączności z sondami kosmicznymi
10 GHz
22 GHz
43 GHz
86 GHz
147 GHz – 2 mm
150 GHz
220 GHz
Zobacz też[]
Atacama Large Millimeter Array
Bibliografia[]
Kazimierz Borkowski. Radioastronomia. „Radioamator i Krótkofalowiec Polski”. 24, s. 230–233, 1974.
