Pszczyna

Pszczyna (niem. Pless również Pleß, cz. Pštína, w przeszłości Blština, Blščina, śl. w przeszłości Psczina) – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, siedziba władz powiatu pszczyńskiego i gminy miejsko-wiejskiej Pszczyna. Często nazywane Perłą Górnego Śląska.

I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego w Pszczynie – jedna z najstarszych szkół Górnego Śląska, będąca kontynuacją ewangelickiego gimnazjum założonego w 1742.Matthäus Merian der Ältere (starszy) (ur. 22 września 1593 w Bazylei, zm. 19 czerwca 1650 w Bad Schwalbach k. Wiesbaden) – rytownik pochodzenia szwajcarskiego, działający głównie w Niemczech.

Według danych GUS z 31 grudnia 2020 r., miasto było zamieszkiwane przez 25 702 osoby.

Pszczyna uzyskała lokację miejską w 1303 roku.

Spis treści

1 Położenie

2 Środowisko naturalne

2.1 Rzeźba terenu

2.2 Stosunki hydrograficzne

2.3 Klimat

3 Nazwa miasta

4 Historia

4.1 Początki grodu

4.2 Wieki średnie

4.3 Czasy nowożytne

4.4 II wojna światowa

4.5 Po 1945 r.

5 Dzielnice

6 Demografia

6.1 Żydzi

6.2 Ewangelicy

7 Gospodarka

8 Transport

8.1 Drogowy

8.1.1 Drogi krajowe

8.1.2 Drogi wojewódzkie

8.2 Kolejowy

8.3 Lotniczy

8.4 Komunikacja miejska

9 Ochrona środowiska

10 Architektura i urbanistyka

10.1 Zabytki

10.2 Muzea

10.3 Zabytki sakralne

10.3.1 Nieistniejące

10.4 Zabytki budownictwa drewnianego

10.5 Obiekty związane z zamkiem

10.6 Pomniki i tablice pamiątkowe

10.7 Szlaki turystyczne

11 Kultura

11.1 Biblioteki

12 Edukacja

12.1 Szkoły

12.1.1 Szkoły podstawowe

12.1.2 Szkoły średnie

12.1.3 Szkoły wyższe

12.2 Dawne szkoły

12.2.1 Szkoły elementarne

13 Sport i rekreacja

13.1 Park Pszczyński

14 Wspólnoty wyznaniowe

15 Cmentarze

16 Miasta partnerskie

17 Zobacz też

18 Uwagi

19 Przypisy

20 Bibliografia

21 Linki zewnętrzne

Położenie

Miasto leży w Kotlinie Oświęcimskiej. Historycznie leży na Górnym Śląsku.

Fryderyk II Wielki, Friedrich II von Hohenzollern (ur. 24 stycznia 1712 w Berlinie, zm. 17 sierpnia 1786 w Poczdamie) – król Prus w latach 1740-1786. Pod jego rządami Prusy stały się jednym z najpotężniejszych państw europejskich.Jankowice (niem. Jankowitz) – sołectwo w Polsce położone w województwie śląskim, w powiecie pszczyńskim, w gminie Pszczyna.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 22,49 km².

Większa część miasta leży w południowej części Równiny Pszczyńskiej, nad rzeką Pszczynką (lewy dopływ Wisły). Południowa część Pszczyny leży już w Dolinie Górnej Wisły.

Miasto było stolicą księstwa pszczyńskiego. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. katowickiego.

Środowisko naturalne

Rzeźba terenu

Obszar Wysoczyzny Pszczyńskiej jest piaszczystą równiną sandrową, której powierzchnia jest nachylona w kierunku wschodnim. Teren ten jest lekko pofalowany, wysokości względne jednak są niewielkie. Miasto jest położone na wysokości ok. 240–290 m n.p.m. Najwyżej położone miejsce w Pszczynie (ok. 293 m n.p.m.) znajduje się w północno-zachodniej części miejscowości, niedaleko przebiegu Północnej obwodnicy Pszczyny, a najniższe punkty na terenie miasta (ok. 240 m n.p.m.) leżą we wschodnich częściach dolin Pszczynki i Dokawy.

Katowice – dworzec kolejowy oraz największa i najważniejsza stacja kolejowa Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego mieszcząca się przy placu Wilhelma Szewczyka w ścisłym śródmieściu Katowic.Wałbrzych (niem. Waldenburg, śl-niem. Walmbrig, Walmbrich, czes. Valdenburk, Valbřich) – miasto na prawach powiatu na południowym zachodzie Polski, w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu wałbrzyskiego. Miasto leży na Pogórzu Zachodniosudeckim i w Sudetach Środkowych, nad rzeką Pełcznicą, historycznie na Dolnym Śląsku. Dawna stolica województwa wałbrzyskiego. Według danych z 31 grudnia 2011 r. miasto miało 119 955 mieszkańców.

Stosunki hydrograficzne

Na omawianym terenie znajduje się Główny Zbiornik Wód Podziemnych Pszczyna. Jest to czwartorzędowy zbiornik porowy, znajdujący się w piaskach i żwirach polodowcowych i w zwietrzelinach. Zasilany jest przez opady atmosferyczne, a jego wody nie nadają się do spożycia.

Klimat

Powiat pszczyński, jak i całe województwo śląskie, znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego, co znaczy, że ścierają się nad jego obszarem masy powietrza pochodzenia kontynentalnego i oceanicznego. Najczęściej spotyka się tu masy znad Atlantyku, które są przyczyną małych różnic temperatur w ciągu roku i rzadkiego występowania długich i mroźnych zim (R. Dulias, A. Hibszer, 2004). Ważnym elementem w kształtowaniu klimatu ziemi pszczyńskiej jest bliskość obniżenia pomiędzy Sudetami i Karpatami, jakim jest Brama Morawska. Umożliwia ona napływ gorącego powietrza zwrotnikowego z południa. Stosunkowo mały jest udział powietrza arktycznego.

Odra (czes. i dł. Odra, niem. Oder, gł. Wodra, łac. starożytna Viadua, Suevus, łac. średniowiecza Oddera (w Dagome iudex), Odera; łac. renesansowa Viadrus (od 1543)) – rzeka w Europie Środkowej, w zlewisku Morza Bałtyckiego, na terenie Czech, Polski i Niemiec. Pod względem całkowitej długości jest drugą (po Wiśle) rzeką Polski. Biorąc pod uwagę tylko jej część w granicach Polski jest trzecią rzeką pod względem długości (po jej dopływie Warcie).Królestwo Prus (niem. Königreich Preußen) – oficjalny tytuł państwa prusko-brandenburskiego po 1701, wraz z pozostałymi domenami dynastii Hohenzollernów w latach 1701-1918, od 1871 wchodzące w skład Cesarstwa Niemieckiego. Terytorium Królestwa Prus obejmowało dwie trzecie całego obszaru Cesarstwa Niemieckiego.

Średnia roczna temperatura powietrza na ziemi pszczyńskiej wynosi 7–8 °C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec (15 °C), a najzimniejszym – styczeń (–1 °C).

Sugerując się podziałem, jakiego dokonał R. Gumiński (1948), powiat pszczyński znajduje się na obszarze aż trzech dzielnic klimatycznych: część zachodnia w podsudeckiej, wschodnia w tarnowskiej, a północna w częstochowsko-kieleckiej. Najkorzystniejsze dla rolnictwa warunki panują w dzielnicy tarnowskiej: okres wegetacyjny trwa tu ponad 220 dni, a opady wynoszą 700–750 mm rocznie. Nieznacznie mniejsze wartości ma dzielnica częstochowsko-kielecka. Dzielnica podsudecka charakteryzuje się większym zróżnicowaniem w wielkości opadów: wynoszą one 600–800 mm rocznie. Maksimum opadów przypada na lipiec, a minimum na luty lub marzec.

Bernard Jakób Bogedain, właśc. Bernhard Bogedain (ur. 11 września 1810 we Wróblinie, zm. 17 września 1860 w Pszczynie) – biskup rzymskokatolicki, biskup pomocniczy wrocławski w latach 1858–1860.Wasal (łac. vassus, z celt. gwas, sługa) – we wczesnym średniowieczu osoba wolna oddająca się pod opiekę seniora w akcie komendacji. W zamian za lenno wasal zobowiązywał się służyć wiernie seniorowi radą i pomocą orężną. Uroczystą ceremonią przekazania lenna była inwestytura. Później wasal to osoba, która złożyła hołd lenny i przysięgę na wierność. Wasal sam mógł mieć wasala, dla którego był seniorem. Czyli oddawał mu w opiece fragment ziemi, którą sam otrzymał od własnego seniora. Z uwagi na popularność zasady w feudalizmie europejskim wasal mojego wasala nie jest moim wasalem stosunki lenne tworzyły skomplikowaną strukturę społeczną.

Śnieg zalega na obszarze powiatu od 50 do 70 dni, a grubość pokrywy śnieżnej rzadko przekracza 15 cm. Opady śniegu zwykle rozpoczynają się w połowie listopada. Latem dosyć częste są opady gradu.

Podobnie jak w całym kraju, w okolicach Pszczyny występuje przewaga wiatrów zachodnich, wiejących ze średnią prędkością 2–3 m/s. Charakterystyczna dla tego obszaru jest stosunkowo duża częstość cisz. Zjawisko to jest spowodowane częściowym osłonięciem terenu przez Sudety i Karpaty. Bliskość Pogórza Cieszyńskiego oraz Beskidu Śląskiego sprawiają, że dosyć często docierają tu ciepłe wiatry fenowe z południa.

Baltazar von Promnitz (ur. 1488, zm. 20 stycznia 1562 w Nysie), syn Caspara von Promnitz, biskup wrocławski od 1539 r., tolerował protestantyzm na Śląsku. Właściciel dóbr w Żarach i Pszczynie. Starosta generalny Śląska od 1540 r. Po śmierci pochowany w bazylice św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie.Władysław II Jagiełło (ur. ok. 1362 lub ok. 1352, zm. 1 czerwca 1434 w Gródku) – wielki książę litewski w latach 1377–1381 i 1382–1401, król Polski 1386-1434 i najwyższy książę litewski 1401–1434. Syn Olgierda i jego drugiej żony Julianny, córki księcia twerskiego Aleksandra, wnuk Giedymina. Założyciel dynastii Jagiellonów.

Ważną rolę w kształtowaniu lokalnego mikroklimatu mają położone w bezpośrednim sąsiedztwie miasta zbiorniki wodne: największy powierzchniowo zbiornik wodny w Polsce południowej – Zbiornik Goczałkowicki oraz Zbiornik Łąka. Tak duża powierzchnia wody (łącznie ok. 35,5 km²) wpływa na okoliczne obszary ocieplająco zimą, a ochładzająco wiosną. Obecność zbiorników wpływa łagodząco na lokalny klimat. Ze strony internetowej urzędu gminy Goczałkowice-Zdrój można się dowiedzieć, że w gminie komfort klimatyczny występuje przez 47% dni w roku.

Parafia św. Jadwigi Śląskiej – rzymskokatolicka parafia znajdująca się w Pszczynie, w dzielnicy Stara Wieś. Została utworzona 15 marca 1981 roku.I powstanie śląskie – wystąpienie zbrojne zorganizowane przez Polską Organizację Wojskową Górnego Śląska mające na celu przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Rozpoczęło się w nocy z 16 na 17 sierpnia, i trwało do 24 sierpnia 1919. Powstańcami niezadowolonymi z terroru i represji niemieckich, dowodził Alfons Zgrzebniok. Powstanie objęło powiaty: katowicki, lubliniecki, pszczyński, rybnicki, tarnogórski oraz część raciborskiego. Zaangażowanie militarne od 14 lutego 1919 w wojnę z Rosją sowiecką na wschodzie Polski, uniemożliwiło rządowi poparcie dla tego powstania. Zakończyło się przegraną i ucieczką powstańców przed represjami na teren Polski. W 1920 wybuchło II powstanie śląskie.

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9]